Taha Toros Arşivi, Dosya No: 41-Halide Edip-A. Adnan Adıva

Özerdim, Sami N.

Istanbul Sehir University Repository

20 OCAK 1964
haYcıt ve
Y A Z A N:
Sami N. Özerdim
L» ç*?'
HALİDE EDİB ADIVAR’IN ÖLÜMÜ DOLAYISIYLE 
SAMİ N. ÖZERDİM’İN BİR İNCELEME YAZISINI 
OKUYACAKSINIZ
ik i Halide Edİfe
H ALİDE, Edib - Adıvar 10 Ocak 1964 günü, seksen yıl 
lık ömrünü bitirerek hayattan 
ayrıldı.
Hakkında yazılar yayınlandı; 
daha da yayınlanacak. Çünkü. 
Halide Edib - Adıvar bir yandan 
Türk yazınında büyük bir ro­
mancı, öte yandan ise Meşruti- 
yet’ten bu yana geçen çalkantı 
lı toplusu hayatımızda Kimile­
rinin «Büyük mücadeleci» dedi 
ğ : bir düşünce insanıdır.
ROMANCI
HaliUe Edib - Adevar, sanatçı 
niteliğini hiçbir saman arkada 
bırakmamıştır. Hayalleri de, ger 
çekleri de roman ve hikaye kı­
lığına sokarak yaşamının sonu­
na değin yazmış ve yayınlaırrş- | 
tır. Ölümünden beş on gün önce 
«Mor Salkımdı Ev» adıl bir kita 
bınm daha çıktığı duyuruluyor­
du. «Rock and Roll» dansının in 
sanları sarstığı şu yıllarda, o bu 
nu bir toplum sorunu olarak e- 
le almrş bu adla başladığı bir 
roman dizisi yazmıştı.
Vaktiyle Fazıl Ahmet Aykaç, 
onun yazılarım sardalya balığına 
benzetmiş: «Lezzetli ama kılçık 
lı» demişti. Gerçekten belki İn­
gilizcesinin lehine, Tiirkçesi hep 
kılçıklı kalmıştır. Ancak, yazış 
gücü ile bu buruk Türkçeyi o- 
kuyucuya bir ayrı tad içinde suna 
bilmiştir. Bugün «Raik’in Anne 
si» «Kalb Ağrısı» unutulmuş olsa 
bile, bunların arkasından gelen 
yapıtları, her yeni kuşakça ka­
bul edilmiş, okunmuştur. 
DÜŞÜNÜR VE SAVAŞÇI 
Atatürk’ün büyük «Nutuk»un 
da Halide Edib imzalı, 10 Ağus 
tos 1919 günlü bir mektup vardır. 
Kurtuluş Savaşı’na girişmekte o 
lası Miustafa Kemal’e yazılmış 
olan bu mektupta: «Sergüzeşt 
t ve cidal devri artık geçmiştir.
; Âti için inkişaf ve Vahdet mu-
i harebesi açmaya mecburuz» de 
E niliyordu. Yine bu mektupta Ha
t lide Edib. sınırlarda kanlarım
İ akıtmış şehitlerimiz bulunduğu-
| nu, ancak fikir ve uygarlık yo-
j lunda şahit vermediğimizi de ek-
| liyor.
Busatırlar dikkate değer. O 
| günler içinle Türkiye’de Halide
I Edib ve eşi Adnan - Adıvar, bi-
S rinci sınıf aydınlar arasındaydı
| 1ar. Mustafa Kemal ise, sonu bel
ki bir serüvenle bitecek büyük 
bir işe girişiyordu. Bu satırlar­
da onu frenliyen bir öğüt koku 
su vardı. Halide Edib, Millî mü 
> cadele boyunca, eşiyle birlikte
> Mustafa Kemal’in safında idi.
i «Halide Onbaşı» oldu. Geçen yıl
! yayınlanan «Türkün Ateşle im­
tihanı» o günlerin anılarını anla 
tan ilgiçekici bir kitaptır.
Karı koca 1926 ile 1939 arasm 
da yurt dışında kaldılar. Atatürk 
ün, siyasal özgürlüğü kısıp sos­
yal özgürlüğü kurma yolundaki 
çabalarında O'nu desteklemek is 
temediler, hattâ ona karşı oldu­
lar. «Türkün Ateşler imtihanı», 
daha önce 1928"fe «The Turkish 
Ordeal» adı ile İngilizce olarak 
yayınlanmıştır. Dost dergisinin 
Şubat 1963 sayısında Namık Sı- 
lay imzalı bir yazı, kitabın İngi 
lizce basurundan Atatürk aley­
hinde oldukça ağır, yakışıksız £ 
parçalar vermektedir. E
Saffet Ürfi Betin’in 1951’de ya ;  
yınladığı «Atatürk İnkılâbı ve Zi 5
ya Gökalp Yahya Kemal Halide 
Adıvar» adlı eserin n «Halide 
Adıvar» bölümü dikkatle okunma 
ya değer. Yazar, ay dm bir ka­
dın olarak Halide Edib’in Türk 
devriminde bir «misyonu» oldu­
ğunu ancak bunu anlamadığını 
ve yerine getirmediğini anlatır: 
«...Atatürk’e küsmüş; ne Onu ne 
inkılâbı, ne de kendi rolünü an 
lıyabilmiştir.»
Avrupa’da bulundukları yıllar 
içinde, Adnan Adıvar, 1944’ta 
Türkiye’de yayınlanan iki ciltlik 
«Tarih Boyunca İlim ve Din» 
adlı değerli yapıtını yazmıştır. 
Bu kitabın önsözünden öğrendiği 
mize göre, onu yüreklenüdren e-
şidir. Bu örnek bile, Halide E- 
dib’in Türk devriminin kadın 
yönünde ne büyük rolü olabileca 
ğind anlatır. Oysa; o soyut bir 
siyasal özgürlüğe aldanmış, üs­
telik daima mühafazacı kalmış­
tır.
Geçen yıl «Türkün Ateşle imti 
hanı»nı ilgiyle okurken, bunun 
için olacak ki, Hali'Je Eddb’i beş 
altı yıl önce Millî Kütüphane k-a 
pısında uğurlarken, başörtülü 
bir eski «hanım» kılığında gördü 
ğümü de unutmam.
Sanatta ödevini yerine getir­
miştir. Ancak, düşünce ve dav­
ranışlarıyla olumlu olup olmadı­
ğını eleştiriciler saptıyacaktır.
20 OCAK PAZARTESİDEN İTİBAREN
ANKARA SİNEMASINDA
YILIN EN MUHTEŞEM FİLMİ
Ç I L G I N  A S I K L A R
«Leş Anıants De Terre Du Feu»
Renkli — Orijinal — Sinemaskop 
ANTONIO CIFFARIELLO’nun şaheseri
£ I I M M M I I M I I I 1 I I M H I I I I I I I M M I  M M  M H I I I I H I I M I I I I I I I I I M I I I I I I I  U M U M  I I I V I I  j
P A R K  r e  SUS  j
S İ N E M A L A R I N D A
Zevkle seyredeceğiniz bir Türk Filmi
SABAH OLMASIN j
Leylâ SAYAR — Hüseyin BARADAN — A. Tarih TEKÇE *
(Heriş Reklâm - 347) 490 î
İmar ve İskân Bakanlığından
2490 sayılı kanunun 31. maddesi gereğince kapalı zarf usulü 
ile Zonguldak bölge plânı ile ilgili envanter ve değerlendirme 
çalışmaları kitabından 1500 adet bastırılacaktır.
1 — İhale 31.1.1964 Cuma günü saat 15 de Bakanlık Le­
vazım Müdürlüğünde yapılacaktır.
2 — Bu işe ait muhammen bedel 85-000.— lira olup geçici 
teminatı 5.500.— liradır.
3 — Şartnameler Bakanlık Levazım Müdürlüğünden bedel­
siz olarak temin edilir.
4 — Bu işe ait kanuni hükümler alıcıya aittir.
5 — İsteklileri 2490 sayılı kanunun 2, 3 ve 32. maddelerinde 
yazılı şartlar dairesinde hazırlıyacaklan kapalı zarflarım en geç 
eksiltme saatından bir saat evveline kadar Komisyon Başkanlı. 
gına vermeleri lâzımdır.
6 — Postada vaki gecikmeler  kabul edilmez.
(Basın: A - 249) 311
Kullanılmış Kamyon 
S a t ı l a c a k t ı r
Kullanılmış 6 tane termos ve 1 tane şasi kamyon 9.000,- ile 
22.000, lira arasında satılığa çıkarılmıştır.
Kamyonlar Genel Müdürlükte Malzeme Müdürlüğünden, 
İstanbul’da Bahçekapı Yenivalde han kat 5 deki Bölge Müdürlü 
günden parasız alınabilir.
Tekliflerin en geç 4.2. 1964 Salı günü saat 12-00 ye kadar 
(Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü - ANKARA) adresine
Taha Toros Arşivi


İki Halide Edib

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository