Taha Toros Arşivi, Dosya No: 454-Sarkisİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Madra, Beral

Istanbul Sehir University Repository

Sarkis’siz ‘Sarkis tartışması’
“Sarkis olayı”ntn tartışmaları sürüyor... Beral Madra, 
kamuoyunun bu konunun ana öğelerini gözden kaçırarak güncel 
polemiklere takılmasının içinde bulunduğumuz çağdaş sanat 
bunalımını körükleyeceğini düşünüyor. Madra, Sarkis’in Avrupa 
sanat ortamında önemli bir sanatçı olduğunu vurgulayarak 
“Sarkis’in yapıtları, siyasal, ekonomik ve toplumsal olaylara 
doğrudan doğruya gönderme yapmaz. Siyasal, toplumsal ve 
ekonomik olayların arkasındaki düşünce sistemleri, bu 
sistemlerin birbiriyle ilişkileri ve insan faktörü onun için daha 
önemlidir” diyor.
BERAL MADRA______________________
Cumhuriyet gazetesinin kültür sayfasını bir 
süredir işgal eden “Sarkis” konusunun Sar­
kis’siz yapılmasının zamanı geldi inancında­
yım. Kamuoyunun, bu konunun ana öğelerini 
gözden kaçırıp güncel polemiklerine takılma­
sının, içinde bulunduğumuz “çağdaş sanat” 
bunalımını körükleyeceğini sanıyorum.
Yaklaşık 30 yıldır Fransa’da yaşayan Sar­
kis, Avrupa sanat ortamının 1960’tan bu yana 
geçirdiği sanat aşamaları içinde, sanatın tanı­
mı, geç kapitalist ortamda ve toplumdaki yeri, 
çağdaş düşünce akımları içindeki yeri üstüne 
yapıt üreten sanatçılardan birisidir. Sarkis’in 
yapıtları, başlangıçtan bu yana birbirine bağlı 
olarak üretilmiş, mekân düzenlemeleri ve yer­
leştirmeler olarak sergilenmiştir. Aralık 1991’- 
de Grenoble’da Magasin’de açılan sergisi, 30 
yıllık sanat üretimini bir bütün olarak göster­
mektedir.
Sarkis’in yapıtları gelmiş geçmiş kültür me- 
taforlarını, kültürler arasındaki ilişkileri ve 
özel yaşamının ve tarihinin belgelerini içerir. 
Bunların bir araya getirilmesinde ise üç ana 
öğe belirgindir: Ses, ışık ve gizemli, kutsal bir 
alan.
Sarkis’in yapıtları, siyasal, ekonomik ve 
toplumsal olaylara doğrudan doğruya gön­
derme yapmaz. Siyasal, toplumsal ve ekono­
mik olayların arkasındaki düşünce sistemleri, 
bu sistemlerin birbiriyle ilişkileri ve insan fak­
törü onun için daha önemlidir. Özellikle insan 
faktörünü belleği, bilinci ve kültürüyle değer­
lendirir Sarkis.
Avrupa sanat ortamında Sarkis’in önemi, 
kararlı, tutarlı ve sanat pazarına yenilmemiş 
bir sanatçı olmasında ve multikültürel bir alt­
yapıyı, evrensel bir yaratıcılık sentezine dö­
nüştürmüş olması ve sanatıyla koşut giden bir 
öğretisi olmasıdır.
Türkiye sanat ortamında Sarkis’in önemli 
bir sanatçı olduğu yalnız açtığı iki kişisel ser­
giyle değil, 1. ve 2. İstanbul bienallerindeki 
işleriyle de kanıtlanmıştır. Bienal danışma ku­
rullarının oybirliğiyle bienallere davet edilen 
Sarkis, bienallere yalnız işleriyle katılmakla 
kalmamış, aynı zamanda uluslararası sanat 
ortamını Türkiye’ye çekmek için de çalışmış­
tır.
1960’lı yıllardan bu yana dünyadaki düşün­
ce akımları ile sanat yapıtları arasındaki 
koşutluk ya da birbirini tamamlama durumu, 
“Zeitgeist” “zamanın ruhu” terimiyle özetlen­
mektedir. Çağdaş sanatın (buradaki çağdaş 
bu çağa ait anlamında değil, yaşanan dönem 
anlamındadır) temelindeki kavram budur.
Eğer Türkiye’de bir çağdaş sanat varsa ve 
sanatçılar çağdaş sanatçı olmak amacını gü­
düyorlarsa zamanın ruhunu yaşamak, anla­
mak ve yaratmak zorundadır; bunun için de 
sürekli bilgilenmeye ve düşüncelerini güncel­
leştirmeye çalışmalıdırlar. Sanatçılar bugün 
belki ekonomik açıdan dar boğazdadır ve ya­
pıt üretemiyorlar; ancak bu, onların düşünsel 
açıdan günün gerisinde kalmaları için bir ne­
den değildir; tam tersine bu dönemde düşünce 
düzeyindeki sanatsal yaratıcılıklarını engelle­
yen geri kalmış ideolojilere karşı çıkmaları için 
daha çok nedenleri vardır. Sarkis, bu “zeitge- 
ist”a sahip sanatçılardan birisi olarak Türkiye 
sanat ortamında birçok sanatçının örnek aldı­
ğı ve alacağı bir sanatçıdır. Sarkis, Türkiye’ye 
yaklaşmakta olan uluslararası sanat ortamı­
nın ve çağdaş düşüncenin simgelerinden biri­
dir.
Sarkis’i “Ermeni propagandası yapıyor” di­
ye itham eden ısrarlı yayınlara kaTşı çıkan 
kınama ilanına katılan aydınların imzalarının 
bu bağlamda ikinci bir anlamı daha vardır. Bu 
anlam yukarıda tanımlamaya çalıştığımız 
çağdaş sanat durumu ile ilgilidir. Aydınların, 
bu durumun bilincinde olarak eleştiri ve sanat 
yayını adı altında sanatın karanlık ideolojilere 
alet edilmesine, sanatın özgürlüğü ve bağım­
sızlığının yaralanmasına, bir ülkenin sanatsal 
gelişimine katkıda bulunması beklenen eleştiri 
kurumunun yozlaştırılmasına, çağdaş sanat 
ölçütlerini yerleştirmeye çalışanlara engel ol­
maya çalışan zihniyete, ülkemiz çağdaş sana­
tının uluslararası sanat ortamıyla ilişkiye 
girmesini “ulusal kimlikten yoksunluk” olarak 
yargılayanlara, genç kuşağın sanatsal açılım­
larını küçümsemeye çalışanlara, ülkemize 
gelen sanatçılara ve sanat adamlarına gereksiz 
yere dil uzatanlara, topluma geçmiş dönemle­
rin sanat anlayışını ‘çağdaş” olarak tanıtanla­
ra karşı olmaları umut vericidir. Bu açıdan 
bakıldığında bu imza daha da önemli olmak­
tadır.
Bugün ırkçılığa ve demokrasiye aykırı dü­
şen birçok olumsuz davranışa karşı imza 
atmak kolaydır, ama belki başlangıcından bu 
yana ilk kez gerçek bir kuramsal, kavramsal, 
düşünsel gelişmenin eşiğinde olan ve dünya­
daki çokkültürlü ortam içinde yerini almak 
üzere önünde kaçırılmayacak fırsatlar olan 
Türk sanat ortamına, geçmişte de birçok kez 
olduğu gibi ölü toprağı gibi serilmek istenen 
geri düşünceye karşı çıkmak çok zor fakat çok 
önemlidir.
Aydınların ve kamuoyunun bu konuyu bir 
kez de bu yönden gözden geçirmelerini salık 
veririm. t . q
T f'5 j0 5 2 ^
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi
* 0 0  1 5  1 0 5 2 9 0 0 6 *


Sarkis'siz Sarkis tartışması

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository