Taha Toros Arşivi, Dosya No: 62-Neyzen Tevfikİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Baydar, Mustafa

Istanbul Sehir University Repository

7  t .  <  $ 0
i
Mustafa BAYDARİ
/
Kaybetiğinıiz kıymetler arası- 
, «a  Neyzen de katıldı. O da 75 
yıllık bir misafirlikten sonra ni- 
j bayet ölüm kervanma kaıvştı.
I Neyzen’in ölümü üzerine bir 
ı kısım yazarlarımız onun bir 
. dâhi olduğundan bahsettiler. Bu 
• hususta en şaşmaz ve en gerçek 
1 hükmü zaman verecektir. Ta­
kat şu muhakkak ki Neyzen 
Teviik, Türk edebiyat ve müzik 
tarihinde unutulmaz bir sima 
olarak kalacaktır. Dünya görüşü 
ve san’at anlayışı ile normal ve 
standart toplumdan kendini sı­
yırabilmiş ye herkesin alâkadar 
olduğu bir tip haline gelmiştir.
Bundan 76 yıl önce Bodrum’­
da doğan Neyzen’in hayatı bir i 
roman mevzuu ve bir film se­
naryosu olacak krfiar meraklı­
dır.
NEYZEN’İN HAYAT 
MÂCERASI
Neyzen’in kendi hayatını an­
latan «Tercüme-i halim» isimli 
şiiri şu beyitle başlar; 
Çocukluğum ne zaman gelse 
yâdıma derhal • 
Zavallı ruh-ı garibim olur ga- 
riyk-i melal 
Çocukluğunda ele avuca sığ­
maz küçük bir yaramaz olan 
Neyzen’in bütün merakı bir de­
nizci olmaktı: ,__ i. ..
Fakat onun yüreğinde yanardı 
bir sevdâ 
Denizcilik, gemi, yelken, mu- 
.  ~ ~  habbet-i deryâ
Günün birinde N. Teyfik, ba­
bası ile beraber Bodrumda de­
niz kıyısındaki Tepecik kahve- 
I sine çıkarlar. Bir müddet son-
ö
f»
ra da yanlarına iki şahıs oturur. 
Biraz sonra (zir-i begalden) 
kciluk altlarından birer uzun 
torba çıkarırlar. Bunlar ney 
torbalarıdır ve her ikisi de kü­
çük Tevfiği ve babasını ken­
dinden geçirtecek şekilde ney
çalarlar. Bu hâdise, Tevfığin 
hayatında bir dönüm noktası 
olmuştur; o gece sabaha kadar 
gözlerine uyku girmez, bananı­
na mütemadiyen sualler sorar 
ve aralarındaki konuşma şöy- 
lece devam eder:
0  gördüğün iki dervişin ellerin-
riııdeki şey 
Birer kamıştan ibaret idiyse de 
adı ney.
Nasıl sadasuu sevdin mi?
— Ah hiç sorma. 
Nasıl yaparlar onu, söyle, of 
baba yorma.
— Nasıl yapıldığını bilmem işte 
gördün ya,
Bırak sen onları şimdi.
— Aman efendi baba,
1 k sen onları şimdi olur mu?
Ben sevdim,
Günah mı çalması yoksa?
— Değil fakat derdim, 
Bütün bütün unutursun elin- .
deki dersi, 
Kolay değildir oğlum, işittiğin
o sesi
Çıkarması mütevakkıf uzun u- ,
zun seneye, !
Hem ellerin yetişir mi boyun 
kadar o ney’e? 
İşte bu konu; v adan sonra 
henüz 8 - 9  yaş.annda olan 
Tevfik, bahçede bir kamış ko­
parır ve kamışın üzerinde bir 
takım delikler açar. 5 yıl bu 
şekilde vakit geçirdikten sonra 1, 
ev-halkı ile birlikte İzmire bu- ;■ 
yad an da Urla’ya gelirler.
3 c
Tevfik 15 yaşma gelmiştir. 
Burada ney çalan Kâzım uim- 
li bir berberle karşılaşır. Bu 
berber Tevfiğe ders vermeğe 
başlar. Böylece uzun bir müd­
det çalışıldıktan sonra Neyzene 
günde birkaç defa sar’a nö^et- 
leri ve çeşitli sinir buhranları 
gelmeğe başlar. Çaresiz anne­
si ile beraber tedavi için İsfan- 
bula gelirler. Doktor, Tevfiğe, 
muhabbetin neye vardır diye 
sorduğunda hasta çocuk hemen 
cevabı yapıştırır:
— Ney...
Bundan sonra Tevfiği neyi 
ile başbaşa bıraktılar. Tekrar 
Urla’ya döndüler. Bir müddet 
sonra İzmire dönen Tevfik, bu­
rada Şeyh Nureddin Efendinin 
dergâhına devam etmeğe baş­
ladı. Şeyhin biraderi Cemaled- 
din Efendi dergâhın en iyi ney­
zeni idi. Tevfik, Cemâl Elindi 
ile birlikte notayı meşka devam- 
etti. Bu şekilde burada bir çok 
büyüklerle tanıştı. 20 sine ba­
sınca İstanbula geldi ve Fatih 
medresesine girdi. Beş yıl ou- 
rada kaldıktan sonra bir ban 
odasına taşındı. En sevdiği dost 
lan ile bu han odasında toplan­
mağa başladılar.
Bu güzel günler de çok • ör­
medi. Bir gün bu toplantıların 
bir daha tekrarlanmaması için 
kendisine haber verildi. Neyzen 
Tevfik bu hâdiseyi şöyle anla­
tın ______ _ _ ____ -__
Bu emir beynimi bir ok gibi 
çarptı, deldi, 
Hanemin vasılasiyle karakol­
dan geldi..
Bir gece serkomiser kendisi etti 
teııbih
Pek ağır geldi benim ruhuma 
bu enır-i kerih
Neyzen buncan sonra Tama­
men âvâre ve derbeder hayatı­
na başlar. Daima takip altında
yaşamağa dayanamıyan Neyzen 
nihayet Mısıra gider, orada 5 
sene kalır ve yine İs- 
tanbula döner ve ölümüne ka­
dar serazad hayatına burada 
devam eder.
ŞİİRLERİ
Neyzenin şiirleri dikkatle o- 
kunduğu vakit, bunların içinde 
yobazlara ve softalara karşı ya­
zılmış pek ağır parçalara rast­
larız. Neyzen, ömrünün 4-5 yı­
lını yiyen medresenin şiddetle 
aleyhindedir:
Bu medrese denilen kabr-i a$k-ı 
istidat,
Zebaniler doğurur ki; maarife
cellât
O, şöhret yaptıktan sonra 
mazbut bir hayat yaşıyabilseydi 
T ve' isteseydi ayda binlerce lira 
kazanır ve apartıman da dike­
bilirdi. Fakat para onun naza- 
rında bir kıymet ifade etmedi: 
şimdi de kalmadı nakdin na­
zarımda kadri, 
Kirli ellerde görünce paradan 
iğrendim
Hâsılı ömrünün sonuna ka­
dar derbederlikten, serazadlık- 
tan kurtulamadı;^
Bir bîkesim, bîhanuman,
Şimdi bana dağlar mekân, 
Feryadıma makes olan
Kühsare baktım ağladım.** *
Meyve-i memnuadan çekmiş 
bizim pîr-i mugaıı, 
Neyzenim, gönlünde binbir küp 
şarabım var benim!
Neyzen Tevfîğin birçok be-
—
yitleri hakimane ve düşündürü­
cüdür. İşte bunlardan bir tane­
si ile yazımı bitiriyorum:
Türkü yine o türkü, sazlarda tel 
değişti,
Yumruk yine o yumruk, bir 
varsa el değişti. t
V
—  t 'J
^ Ç- ı
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


[Neyzen Tevfik]

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository