Taha Toros Arşivi, Dosya Adı: İstanbul Genel Dokümanlarıİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Öz, Tahsin

Istanbul Sehir University Repository

T ürkíye  T uríng
----------rT-£SrlO£l
TARİH VE BELEDİYE
İlmin şu asırda girmediği neresi var ki bele­
diyelere de girmesin. Bilhassa gece gündüz bele­
diyelerin türlü türlü hizmetlerinde kullanılan 
modem ilim tatbikini her gün, her saat görüyo­
ruz. Fakat ben burada onlardan bahsedecek de­
ğilim. İstanbul belediyesinin bir İlmî teşebbüsü­
nü anlatacağım. İstanbul, yedi sene sonra tatlı ve 
ılık bir Mayıs gününde Osmanlı Türkleri tara­
fından fethinin ve bu fetih ile beraber dünya 
tarihinde yeni bir devir açılışının beş yüzüncü 
senesini rivayete göre büyük şenliklerle anacak­
tır. O şenliklere türlü türlü hazırlıklar yapılı­
yor, oteller, stadyumlar, yeni meydanlar, yollar, 
heykeller projesi tezgâhlara konuluyor diye işiti­
yor ve okuyoruz. Fakat günün birinde bana iki 
de kitapçık verdiler: Bki Fatih imareti vakfi­
yesi, diğeri de 140 sene önceki İstanbul. Bunlar, 
eserlerin başına Belediye reisinin yazdığı Eseri 
sunuş’aa okunduğuna • göre fethin beş yüzüncü 
yıl dönümü için yapılan tarihî tetkiklerin birin­
ci ve ikinci numaralarıdır. Şüphesiz her büyük 
ve tarihî şehir belediyesi şehrin tarihi, sanat e- 
serleri, hattâ jeolojisi için alâkadar olur, eserler 
yazdırır, müzeler açar, masrafını vererek üniver­
sitelerde kürsüler, enstitüler kurar. Bunu düşü­
nerek geçen senenin nisanında Akşam’a yazdı­
ğım İstanbul başlıklı bir makalede böyle bir ens­
titünün üniversitenin tesisine teşebbüs etmesini 
hatırlatmıştım. O makalede de söylediğim gibi 
yalnız eserin İstanbul ile değil, Bizans ile, Kos- 
tantaniye ile de meşgul olacak ve Avrupadaki
Bizans enstitülerinden istifade edecek, hususî 
mecmualar, eserler çıkaracak ve beş yüzüncü 
senede şehrimize gelecek garplı âlimlere yeni 
yeni keşiflerimizi, araştırmalarımızı sunacaktı. 
Böyle bir teşebbüse dair henüz hiç bir şey işitilı 
medi. Üniversitenin tarih enstitüsünde eski Bi­
zans kitabelerini çatır çatır okuyup anlıyacak 
hellenisant’lar yetiştirmeğe başladığını da duy­
madık. İşte bu İlmî alâkasızlık içinde belediyenin 
kendi kendine böyle iki esercik neşretmesi ve 
daha sekiz kadar esirin hazırlanmakta olduğunu 
bildirmesi, insanı mütehassis etmek değil de âde­
ta kalbine heyecan verecek bir harekettir.
Bu teşebbüs hiç şüphesiz faydalıdır. Risale­
leri yazanlara da, bastıran belediyeye de çok te­
şekkürler etmeği’ borçluyuz. Fakat şimdi işin 
ciddî tarafına gelelim. Belediye reisi de başyazı­
sında îstanbulun tarihine dair İlmî tetkiklerin 
daha ziyade kültür müesseselerinden beklendiği­
ni ve fetih tarihi üzerinde bir çok tenvir edilecek 
noktaların âlimlerimizin himmetini bekleyip dur­
duğunu söylüyor ve fethin hikâyesi ile Fatih’in 
şahsiyeti hakkında yazılmış Türkçe ve Frenkçe 
eserlerin değilse bile bir bibliyografyasının top­
lanması lüzumunu ilâve ediyor. Bu ihtirazî ka­
yıtlardan sonradır ki Belediye reisi bu «Fatih 
devrine ait kısa tetkikler» i neşre kalkıştığını 
söylemektedir. Bu eserlerden birincisi Belediye 
mektupçusu çok çalışkan bir araştırıcı elan Os­
man Ergin’in hazırladığı Fatih imareti vakfiyesi 
Fatih’in galiba en eski vakfiyesi olan ve Türk ve 
İslâm müzesinde bulunan Arapça vakfiyenin 
faksimilesidir. Bu vakfiyeyi ben Fatih devri 
müsbet ilimleri üzerine çalışırken görmek için o 
müzeye gittiğim zaman ne kadar sıkıntılarla to­
marı açıp, yayacak yer bulamıyarak yırtılacak 
diye üzüle üzüle tetkike çalışmıştım. İşte şimdi 
Fatih devrinin îstnabul için yazı ile yapılmış bir 
topografya haritası demek olan bu vakfiyeyi her­
kes kolaylıkla tedarik eder ve kullanılabilir ki, 
bu ilim adamlarına edilmiş büyük bir hizmettir. 
Fakat bu vakfiye neşredilirken yazılacak izahlar, 
şerhler için İlmî tevazuundan asla şüphe etmedi­
ğim muhterem Osman Ergin memleketin Fatih 
devri mütehassısı olan tarih üstatlarının yardımı 
m asla reddetmezdi ve öyle umarım ki kendi bu­
luşlarım ve fikirlerinin tenkid edilmesinden hiç 
de üzülmezdi. Fakat mütehassıslar acaba böyle bir 
gayrete gelirler miydi onu bilemem.
İkinci esere gelince bunu hazırlayan doktor 
Süheyl Ünverdir. Aziz doktorun müsaadesile 
kabın üzerindeki isme dokunacağım. İsim kaim 
harflerle şudur: Fatih’in oğlu Bayezit'in su yolu 
haritası; sonra daha inçe harflerle «Dolayısile 
140 sene önceki İstanbul». İnsan yekten bu hari-
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Tarih ve belediye

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository