Taha Toros Arşivi, Dosya No: 39-Orhan Veli-Adnan Veli Kanıkİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Akbal, Oktay

Istanbul Sehir University Repository

EVEl/HAYIRM
OKTAY A K B A L ___________
Orhan Veli Bugünü 
Görmüştü!
Orhan Veli 14 Kasım 1950’de ölmüştü. Ankara radyosun­
da haftalık konuşmasını yapan Ahmet Muhip Dranas’ın ağ­
zından duymuştum Orhan Veli’nin öldüğünü.
Kırk yıl geçip gitti. Orhan Veli yazın dünyamızın ölümsüz 
kişilerinden biri oldu. Heykelleri dikildi, herkes onu büyük 
bir şair, yol açıcı bir sanatçı olarak benimsedi. Şiirleri okul 
kitaplarında, her ölüm yılında anılıyor, ulusal değerlerimiz­
den biri sayılıyor.
Ölümünden birkaç ay önce yazdıkları neydi bilir misiniz? 
Kimbilir belki de 1950’nin haziranında,‘Yaprak’ dergisinde 
çıkan yazılarıdır ölümüne yol açan... Çünkü oldukça kuşku­
lu bir biçimde öldü Orhan Veli... DP iktidarının ilk aylarında 
irtica başkaldırır gibiydi. İktidar laiklikten ödün vermeye baş­
lamıştı. Gerici çevreler, kendilerine ‘milliyet’çi adını veren 
birtakım örgütler, birtakım gençler, Orhan Veli ve arkadaş­
larına, daha doğrusu ilerici sanatçılara düşmanlıklarını tür­
lü biçimlerde belirtmeye başlamışlardı. ‘Yaprak’ dergisinde, 
en başta Orhan Veli bu geriye dönüşün karşısında yer al- 
• mıştı. ‘Yaprak’ın haziran 1950 tarihli bir sayısında ‘Üniver- 
; siteli Gençlere’ şöyle sesleniyordu:
"Niçin yanlış anlıyorsunuz? Neyi yanlış anlıyorsunuz? Bir 
; de onun üstünde duralım. Evet, soluz. Ama sol ne demek­
tir? Memleketin kötülüğünü isteyen insan mı demektir? Ol- 
| sa olsa memleketin de bütün insanlıkla beraber daha ileri- 
; ye gitmesini isteyen insan demektir... Savaşılacak şeylerin 
; i» başında söz temsili yobazlık gelir. Yobazlık da türlü türlü.
: İleri olmak için, sol olmak için bu yobazlıkların topuyla sa-
I vaşmak gerek. Gazetemizde çıkan yazıları mı beğenmedi- 
i niz? Sizin de organlarınız var, orada aksini yazın. Bize ya- 
! nıldığımız noktaların neler olduğunu gösterin.”
I
Orhan Veli, ‘Yaprak’ın satışını önlemek için bayileri dola- 
; şıp ‘bunlar solcudur’ diyen birtakım gençlere işte böyle ses­
leniyordu. 1950 haziranında DP iktidarı Arapça ezanı kabul 
i etti. İsteyen Türkçesini, isteyen Arapçasını yeğleyecekti. Ama 
»1 *• bir anda Arapça ezan bütün yurtta egemen oldu. Orhan Ve- 
! li bu konuda şöyle yazıyordu dergisinde:
“Salt bir ezan meselesi olmaktan çıkıyor iş. Daha bir sü- 
t rü geriliğin başlangıcı, daha bir sürü geriliğe göz yumma- 
> nın bir işareti oluyor. Başbakanın demecini duyar duymaz 
| sarıklar, cüppelerle sokaklara uğrayan yobazlar düşüncemi­
zin doğruluğunu çarçabuk ortaya koydu. Sarıkla cüppeyi de 
mühim saymayalım. Ama işin bu kadarla kalmayacağına da 
i kalıbımızı basabiliriz. Daha da neler olabilir diye düşünüyo- 
j ruz, aklımıza şunlar geliyor. İşte ramazana giriyoruz. Oruç 
| yemenin kâfirlik olduğunu düşünen kimseler tarafından pe- 
. kâlâ taşa tutulabiliriz. O kimseler çoğalabilir, kâfirlik saya- 
; cakları işler oruç yemeden de ibaret kalmaz. Memleket ya­
rarına görmek istediğimiz işler bugün nasıl komünistlik olu­
yorsa o gün kolayca kâfirlik olur. Hep birden ayaklanırlar. 
Milli heyecanın yerini dini heyecan alır. Hükümet heyecanı 
yatıştırmaktan acizdir. Dini heyecan her istediğini yaptırmaya 
başlar. Sonu nereye varır bu işlerin? Görmek istemeyiz, ama 
herhalde çok kötüye.”
“Yaprak” başlıklı yazıda da -o da Orhan Veli’nin kalemin­
den çıkmıştır- şöyle deniliyordu: “ Halk, CHP’yi istemedi di­
ye onun şeriat istediğini, sermayedarın memleket ekonomi­
sinde cirit oynamasını istediğini, yabancı sermayeye esir ol­
mamızı istediğini sanmak en büyük gaflettir.”
Orhan Veli yaşasaydı bugün 76 yaşında olacaktı. Kırk yıl 
önce yazdıklarının geçen zaman içinde dev gibi büyüdüğü­
nü, cumhurbaşkanlarının, başbakanların, valilerin, bakanla­
rın gizli açık biçimde şeriatçılığın yandaşı kesildiklerini, zo­
runlu din dersleri, sayıları çığ gibi artan imam okullarıyla, hac­
ca giden valiler ve emniyet müdürleriyle, kadavraya don giy­
dirmek İsteyen başı örtülü tıp öğrencileriyle ülkemizin çağ­
lar öncenin karanlık dönemlerine döndürüldüğünü görecekti. 
‘Sonu nereye varır bu işlerin’ sorusunun yanıtı şudur: “ İşte 
buraya vardı, bir karanlık çıkmaza!.”
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Orhan Veli bugünü görmüştü!

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/153847/3/001503996006.pdf

Orhan Veli bugünü görmüştü!

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository