Taha Toros Arşivi, Dosya No: 192-Tiyatro ve Sinema Dokümanlarıİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Gürün Uçarer, Dikmen

Istanbul Sehir University Repository

29 MART 1987 KÜLTÜR-'
Agop Ayvaz Bey; yaşayan bir tiyatro tarihi
Beyoğlu’nda lahmacuncu artıyor, 
ama tiyatrolar eksiliyor
“ İVe yazık ki, her 
geçen gün 
Beyoğlu’nda 
lahmacuncu, kürkçü, 
kuyumcu sayısı 
artıyor, ama tiyatrolar 
eksiliyor” diyor Agop 
Ayvaz. “ Kuyumcular, 
lahmacuncular 
lüksümüze, midemize, 
tiyatro ise kafamıza, 
kalbimize yarar. ”
DİKMEN GÜRÜN UÇARER
Agop Ayvaz Bey, eski bir İs­
tanbullu. Çocukluk yılları Di- 
reklerarası’nda geçmiş. O gün­
leri yaşadığı için kendini mutlu 
sayıyor. “Ramazan aylarında 
Şehzadebaşı’nda dolaşmak saat­
ler sürerdi. İki taraflı tiyatrola­
rın önü hıncahınç dolu olur, 
halk içeri kampanayla çağrılırdı, 
omuz omuza yürürdük’’ diyor. 
“ Bir yanda Naşit Beyin tiyatro­
su, karşısında Kel Hasan’ın ti­
yatrosu, Ferah Tiyatrosu... Ge­
çen gün Şehzadebaşı’na gittim. 
Bir zamanlar Millet Tiyatrosu 
olan hanın içine girdim. Anıla­
rım canlandı. Tarihi bir tiyatro 
semti yok edildi gitti. Düşünün, 
orada kimler oynamamış ki; Mı- 
nakyan, Kınar Hanım, Naşit 
Bey, Dümbüllü İsmail... Şimdi 
ise onlardan bir iz dahi bulama­
mak ne acı ne kadir bilmezlik.’’
Ayvaz Bey, bir tiyatro sevda­
lısı olmanın ötesinde tiyatroya 
emek vermiş kişilerden de. Hem 
eski bir aktör hem de 1986’da 
kırkıncı yılını tamamlayan tiyat­
ro dergisi “Kulis”in sahibi. Ken­
disiyle önce tiyatro yaşamından 
kısaca söz ediyor, sonra da eski 
İstanbul tiyatroları arasında şöy­
le bir dolaşıyoruz.
1 lira gündelik _____
— Sayın Ayvaz Bey, tiyatro 
tutkunuz, tiyatro yaşamınız na­
sıl başladı. Sizi nerelere getirdi?
AYVAZ — Benim tiyatro tut­
kum Şeh?-adebaşı’nda başladı. 
"Kırmızı Cüzdan Cinayeti’’, 
“ Demirhane Müdürü” gibi 
oyunlarla. İ929’da Şark Tiyat- 
rosu’na girdim bir lira gündelik­
le ve ilk kez Narlıkapı Yazlık Ti­
yatrosu’nda oynadım. O zaman 
yazlık tiyatrolar vardı ye biz 
semt semt dolaşırdık Üsküdar, 
Beykoz, Anadoluhisarı, Kadı­
köy gibi. Hatta bugünkü Taksim 
Parkı’nın olduğu köşede de El- 
dorado Tiyatrosu vardı. Darül- 
bedayi, Raşit Rıza Tiyatrosu 
orada temsiller verirdi yaz ayla­
rında ve her gece dolardı. Eski­
den tiyatro sevgisi daha başkay­
dı, daha yürektendi. Mesela, 
“Çifte Keramet”i hatırlıyorum, 
zorlukla yer bulunurdu.
Âşık rolünde ______
Şark Tiyatrosu’na dönelim yi­
ne. Gezginci bir gruptuk. Bura­
da çalıştığım sürede Naşit Bey­
le de oynama zevkini tattım. Kı­
nar Hanım bir süre bizimle ça­
lıştı. Çok meziyetli bir sanatçıy­
dı. Kulağı biraz ağır duyardı, 
ama dudak hareketlerini okur, 
bu eksiğini çok iyi kapatırdı. 
Herkesin rolünü ezbere bilirdi. 
Sait Köknar da Darülbedayi’ye 
geçmeden önce bizim topluluk­
la oynadı. Şark Tiyatrosu’nda 
oynarken, iki yıl uşak ve polis 
rollerine çıktım. Eskiler, oyun­
cuyu sahneye alıştırmadan 
önemli rollere çıkarmazlardı. 
Belki büyüklükleri de bundan 
ileri geliyordu. Sonra bir gece on 
iki bölümlük “Kara Değirmen 
Cinayeti”ni oynarken, âşık ro­
lündeki delikanlı gelmedi ve be­
ni apar topar onun yerine çıkart­
tılar. O geceden sonra rejisör
ELDORADO SAHNESİ ÖNÜNDE  —  “Bugünkü Taksim Parkı'nm olduğu köşede de Eldorado Ti­
yatrosu vardı” diyor Agop Ayvaz Bey. “Darülbedayi ve Raşit Rıza Tiyatrosu orada temsiller verirler­
di yaz aylarında ve herkes dolardı. ”  Agop Ayvaz ’ın arşivinden aldığımız bu fotoğrafta, 1922 yılında 
Darülbedayi sanatçıları Eldorado sahnesi önünde.
âşık rollerini hep bana verirdi. 
Ama devam edemedik, ettireme­
dik. Amatör çalışmalara yönel­
dik. Onun da ayrı bir tadı var. 
1946’da “Kulis”i çıkartmaya 
başladım. O günden bu yana hiç 
aralıksız devam ediyorum ve 
kırk yılı geride bıraktım.
Tencereden spot
— Hâlâ o günlerin heyecanı­
nı duyuyorsunuz. Bugün de ti­
yatro size aynı tadı veriyor mu?
AYVAZ — Tiyatroyu ben bu 
saydığım kişilerden ve öncelikle 
Muhsin Ertuğrul’dan öğrendim. 
Onunla çok yakın bir dostluğum 
oldu. Nasıl imkânsızlıklar için­
de çalıştığını izledim. Darülbe- 
dayi’yi yaşadım. 1925 ’te 
“ Hamlet” oynanırken, nasıl 
tencerelerin kalaylanıp, ortaları­
nın delinerek spot yapıldığına şa­
hit oldum. Tiyatro kolektif bir 
iştir. Söz “ Hamlet” ten açılmış-
lu’ndan başlayarak yanışının bi­
rinci ayını sessiz sedasız geride 
bırakan Şan Tiyatrosu’na kadar 
kısa bir gezinti yapabilir miyiz 
yok olan, yok edilen tiyatroları­
mız arasında?
AYVAZ — Belli bir sıra izle­
meden aklıma gelenlerle başlar­
sak, öncelikle Ortaköy Tiyatro- 
su’ndan söz edeceğim. Türkiye’­
de ilk tiyatro Ortaköy’de yapıl­
mıştır. Ermeniler tarafından. 
Fasulyeciyan ilk bu tiyatroda 
çıkmıştır sahneye. Yirmi yıl ön­
cesine kadar yıkıntı halinde du­
ruyordu. Hatta bir keresinde içi­
ne girip gezmiştim. Sahnesi biie 
yerli yerindeydi. Şimdi o tarihin 
üzerinde kocaman bir bina yük­
seliyor. Eski eserlerimize hiç kıy­
met vermiyoruz maalesef.
Gömülüp gidenler
Gedikpaşa Tiyatrosu’nun da 
iskeletini gördüm, ama neye ya­
ya dönüştürüldü.
Mide ile kafa
Agop Ayvaz Bey
m
eski
bir İstanbullu. 
Çocukluğu 
Direkler arası ’nda 
geçmiş.
1929’da 1 lira 
gündelikle Şark 
Tiyatrosu ’na girmiş. 
Orada Naşit Beyle 
oynama zevkini 
tatmış. “Kara 
Değirmen Cinayeti”ni 
oynarken, âşık 
rolündeki delikanlı 
gelmeyince apar topar 
onu çıkarmışlar.
ken, Muhsin Ertuğrul çok iyi bir 
oyuncuydu, ama çevresindekile­
rin de ondan aşağı kalır yerleri 
yoktu. Hüseyin Kemal, Bedia 
Muvahhit, Neyire Nevir, Galip 
Arcan, Ercüment Behzat, Küçük 
Kemal... Bugün ise çok iyi sa­
natçılarımız var, ama hepsi da­
ğılmış vaziyette. Herhangi bir 
eseri seyrettiğimiz zaman iki, bi­
lemediniz üç oyuncu iyidir, di­
ğerleri genellikle aynı düzeyi tut­
turamaz. Eskiden böyle bir şey 
söz konusu değildi. Onun için de 
gönlüm o günlerde.
İlk tiyatro Ortaköy’de
— Geçenlerde bir dergide 
okudum, Londra'da son tiyatro 
yangını 1887'de olmuş. En azın­
dan yakıp yıkmada onlardan yüz 
yıl ilerdeyiz. Şimdi sizinle Bevoğ-
rar. Hepsi gömüldü gitti taşlar 
arasına... Ortaköy’den Pangal- 
tı’ya geçersek, karşımıza Pangal- 
tı Tiyatrosu çıkar. Bugün kapa­
lı duran bu tiyatroda ilk oyna­
yan grup Gençler Temaşa Heye- 
ti’ydi.
Tahta bir binaydı. Biz de 
on beş günde bir temsiller verir­
dik orada. Sonra yıkıldı ve yeri­
ne kâgir bir bina yapıldı, yine ti­
yatro olarak. Bir süre sonra da 
daha kârlı diye sinemaya dönüş­
türüldü. Şimdi ise mirasçıları an­
laşamadığı için boş bekliyor. 
Karşısındaki înci Sineması da es­
kiden haftanın bir günü tiyatro­
lara kiraya verilirdi. Beyoğlu’na 
dönecek olursak, biliyorsunuz, 
Elhamra uzun süre İstanbul Ti­
yatrosu’na ve Engin Cezzar - 
Gülriz Sururi Topluluğu’na yu­
va oldu. Sonra orası da sinema­
— Evet, Alkazar gibi seks 
filmleri gösteren izbe bir sinema­
ya dönüştü ve şimdi de bir ku­
ruluşun yemekhanesi olarak sür­
dürüyor yaşamını sanırım. Biz­
de tiyatro sanatının kaderini en 
iyi belirleyen örneklerden biri El­
hamra.
AYVAZ — Ne yazık ki, her 
geçen gün Beyoğlu’nda lahma­
cuncu, kürkçü, kuyumcu sayısı 
artıyor, ama tiyatrolar eksiliyor. 
Kuyumcular, lahmacuncular, 
lüksümüze, midemize, tiyatro ise 
kafamıza, kalbimize yarar... Ses 
İstanbul’un ilk tiyatrolarından 
ve en güzellerinden biriydi. Bi­
liyorsunuz, Haldun Dormen yıl­
larını verdi oraya. Ses’i de bile­
rek mi, bilmeyerek mi bilemem, 
yaktılar. Bir zamanların Naum 
Tiyatrosu’nun yerinde St. Antu- 
an Kilisesi var şimdi. Çiçek Pa- 
sajı’nm yanındaki sokağın adı 
hâlâ “Sahne Sokak”tır. Bugü­
ne kadar Beyoğlu’nda tek dire­
nen salon Küçük Sahne oldu. Bi­
raz daha yukarıda, bir zamanla­
rın Lüks Sineması vaktiyle Şark 
Tiyatrosu’ydu ve Darülbedayi, 
Tepebaşı’na geçmeden önce iki 
yıl orada oynadı. Şimdi pasaj 
yapılmak için yıkılıyor bir za­
manların ünlü Şark Tiyatrosu.
Beyoğlu Şehir Tiyatrosu da 
Hatemoğlu’nun deposu... Saray 
Sineması’nın yerinde de eskiden 
Lüksemburg Sineması vardı. 
Yabancı tiyatro grupları geldiği 
zaman orada oynardı. Marie 
Bell’i, Charles Boyer’i orada iz­
lemiştik. Yunan gruplar oraya 
gelirdi. Yine bir yangın kurbanı 
olan Tepebaşı Tiyatrosu’nu da 
Muhsin Bey, tiyatro müzesine 
dönüştürmek istiyordu. Yazık 
oldu, tıpkı Aksaray Küçük Ope- 
ra’ya olduğu gibi, Kültür Sara- 
yı’na olduğu gibi, Şan’a olduğu 
gibi.
Hiç unutmam, Kültür Sa­
rayı yandığı gece Taksim Mey- 
danı’nda ağladım. Şan Tiyatro­
su’nun mimarı Yetvart Şahbaz 
dostumdu. Binanın üst kısmını 
yaparken çok uğraşmıştı. Daya­
nıklı bir binaydı, bir usta işiydi. 
Bence elektrik kontağı değil, 
“Muzır Müzikal” yanmasına se­
bep oldu o güzelim binanın.
—Evet, böylesine ürkütücü 
bir yangının böylesine çabuk ört­
bas edilmesi de pek çok soruyu 
yanıtsız bırakıyor... Bizi eskile­
re götürdünüz, teşekkür ederiz.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi
0 0 1 5 0 7 4 1 4 0 0 6


Beyoğlun'da lahmacuncu artıyor, ama tiyatrolar eksiliyor

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository