Taha Toros Arşivi, Dosya Adı: Nazım Hikmet.

Not: Gazetenin "Güncel" köşesinde yayımlanmıştır.İstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Arcayürek, Cüneyt

Istanbul Sehir University Repository

GÜNCEL '
CÜNEYT ARCAYÜREK____________
Bir 'Çınar'dan Anılar..
“Yoldaşlar, ölürsem o günden önce yani” diyordu 
“Vasiyet” şiirinde Türkiye’nin uluslararası tek ozanı, 
Nâzım Hikmet:
“Öyle gibi de görünüyor” diye devam ediyordu: 
“Anadolu’da bir köy mezarlığına gömün beni ve de 
uyanna gelirse,
tepemde bir çınar olursa 
taş maş da istemez hani”.
■  Arkası Sa. 6, Sû. 1 ’de
#y?
G U N C E L cüneyt ARCAYÜREK
■  Baştarafı 1. Sayfada
Devlet; belki hak ettiler, belki etmediler, ama ni­
ce kişilere Nâzım’dan esirgediği “itibarı iade” gö­
revini yerine getirdi.
Avanos, Nevşehir’in bir ilçesi, ilçenin belediye 
meclisi, Başkan Seyhan Duru’nun önderliğinde, 
Nâzım Hikmet’in itibarını iade girişimini başlattı 
ve... Avanos’ta yapılacak anıt-mezara gömülmesi 
kararını aldı.
Tepesinde bir çınarla yetinen, taş maş da iste­
meyen çınar yüceliğindeki Nâzım Hikmet için...
Bu küçük haber; bir köşeye atılan sararmış, ke­
narları kıvrık eski fotoğraflardaki kimi anıları can­
landırıyor.
O yıllar demokrasiye açılış yıllarıydı. Tek parti 
dönemi olanca görkemiyle sürüyor. Posta Cadde­
sindeki içkili lokantalarda Orhan Veli’leri, zaman 
zaman Oktay R ifat’lan, Cahit Sıtkı Tarancilan 
yanı başlanndaki masadan gıpta ile izlerdik..
Özgürlük, bağımsız yaşam tutkusu gazetecilik 
ateşiyle birlikte damarlanmızda dolaşıyor; Nâzım’ı 
bilenlerden dinliyorduk.
Nâzım Hikmet’in Bursa mapushanesinden çı­
kan kimi şiirlerini masa altında gizlice, Emniyet 1. 
Şube memurlarına (siyasi polis) göstermeden alı­
yor; bir solukta CHP’nin yayın organı, çalıştığımız 
Ulus gazetesine koşuyorduk.
Altan Öymen’le iki ayn yazı makinesine geçiyor 
ve Nâzım’ın şiirini onar adet çoğaltıyorduk. Gece 
Yazı İşleri Müdürü Nihat Subaşı ağabeyimize bir 
kopya veriyor, geriye kalanları eşe dosta dağıtıyor­
duk. Nâzım’ın pek çok şiiri ezberimizdeydi.
Kopyayı alan, on adet çoğaltıyordu. Biz ve bi­
zim gibi olanlar Nâzım Hikmet’in teksir makinesiy- 
dik!
Yıllar geçti. Vatan gazetesi temsilcisi Sabahat­
tin Sönmez’in çömezi (yardımcısı) görevindey­
ken, Ahmet Emin Yalman’ın Bursa mapushane- 
sinde Nâzım’la yaptığı röportaj patladı.
Affı gündeme geldi. Avukatı Mehmet Ali Se- 
bük’ün, Ankara'da iktidarla Nâzım konusunu gö­
rüştüğü günler; Nâzım’ın pelur kâğıdına yazılmış şi­
irlerini bir gece ilk kez Sönmez’in evinde gördüm.
Sebük, Adalet Bakanı Fuat Sirmen’e, Nâzım’ın 
vatanseverliğini kanıtlamak için henüz ortaya çık- 
mamış İstiklal Savaşı Destam’nı getirmişti.
Hem hayran hem korkak_________
Başta Orhan Veli, Ankara’da yaşayan ozanların 
başlattığı sakal grevini izlerken, annem anlam ve­
remediği olaylardan sızlanıyordu. “Kimi saatlerde 
kapı çalınıyor. Adını bile duymadığım bir kişiyi so­
ran adamlar kafalannı içeri uzatıp duruyorlar” di­
yordu. Nâzım’la ilgilenmek affedilmez bir suçtu. 
Adından ve şiirlerinden söz etmek komünist suç­
lamasıyla emniyette dosyalanmaya yeterliydi. Ga­
zetecinin evi böyle ilkel yöntemlerle gözleniyordu.
14 Mayıs 1950 seçimine gidilirken CHP hükü­
metinin vaat ettiği genel af; Nâzım gibi “bir vatan 
hainini de kurtaracağım”  öne süren tek parti sa­
vunucusu “müfrit” CHP milletvekilerinin baskısı ile 
gerçekleşmedi.
Nâzım galiba açlık grevine başladı. Ailesi sokak­
lara döküldü.
Ozanı, 14 Mayıs’ta tek başına iktidara gelen De­
mokrat Parti’nin af yasası dışarı çıkardı.
Ama baskı sürdü. Çok hastalıklı yaşı ilerlemiş 
Nâzım’ı tekrar askere alacaklannı duyduk. Rus­
ya’ya kaçtı. Orada öldü.
Uçakta bir avuç gazeteci, Bakû’ya uçuyoruz 
(1970’ler). Aziz Nesin ağabey de bizimle. O gün­
lerin yıldız politikacısı, ozan ve solcu Bülent Ece- 
vit’e bastırdı Aziz Nesin: “Moskova’ya dönüşte 
Nâzım’ın mezannı ziyaret etmelisiniz” .
Ecevit, olur demedi. Demesi de beklenemezdi. 
Seçimlerde Nâzım’ı ziyaretini sağ partilerin sömü­
receğinden korkuyordu.
1990’larda Nâzım’ın mezannın Türkiye’ye geti­
rilmesi gündemdeydi. Cumhurbaşkanı Demirel’e 
görüşünü sordum.
Hafif gülerek, “Ben karşı çıkmam” dedi. Büyük 
bir ozan olduğunu kabul ediyor, pek çok şiirini ez­
bere biliyor, “Ama, Rusya’ya kaçarak ihanet etme­
seydi” demekten de kendini alamıyordu.
“Dünyanın değiştiğini, kendilerinin de değiştiği­
n i” , oy kaygısını geride bıraktıklarını söyleyen çağ­
daş devlet adamlan...
Mezannda taş maş istemeyen Nâzım’dan bir 
avuç köy toprağını ve bir çınarı hâlâ esirgiyorlar.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Bir çınardan anılar...

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository