Taha Toros Arşivi, Dosya No: 232-Mithat Cemal Kuntay. Not: Gazetenin "Tarih Köşelerinde" köşesinde yayımlanmıştır.İstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Kuntay, Midhat [Mithat] Cemal

Istanbul Sehir University Repository

Yankesiciler cepleri kolay ve çabuk karıştırabilmek için sağ ellerinin baş
parmaklarını kırarlarmış
Tarih köşelerinde
Hırsızların ve yan­
kesicilerin kitabı
Ya za n : Midhat Cemal Kııntay
Yazılarım hakkındaki alâka­
sını, hususî mektuplarile bana 
hissettirmek nezaketinde bulu­
nan bir zat, bir mahkememi - 
zin bilir kişi olarak çağırdığı bir 
sabıkalı hakkında, «Son Posta» 
ya yazdığım bir fıkra vesilesi- 
le gönderdiği bir mektupta kı­
saca şöyle diyor:
Arapların « Cahiz [*] » 
lâkablı bir büyük bilgi­
ni ve müstesna bir şairi var­
dır ki, çeşitli eserlerinin biri de 
hırsızlara ve yankesicilere san­
atlarını gösteren, mesleklerinin 
marifetlerini anlatan bir kitap 
tır; ve bu eserinin adı «Kita- 
büllusûssu velcerrâr [**]» dır.
Bu öyle bir kitaptır ki şimdi­
ye kadar gelen âlimlerden hiç 
biri tarafından eşi yazılmamış­
tır.
Bu eserin mahiyetini anla - 
mak için, ameli cevaplarını ver 
diği şu sualleri okumalıdır:
1 — Hırsızlar evlere ve dük­
kânlara hangi saatlerde ve na 
sil girmeli?
2 — Duvarlara nasıl çıkma­
lı? Yahut duvarları nasıl del­
meli?
3 — Pencere ve bacalardan 
binanın içine nasıl dalmalı?
4 — Ev ve dükkân sahipleri­
ni bastırmak için sistem ne ol 
malı?
5 — Yankesicilik kaç nevidir0 
Ve usulleri nedir?
6. Kimlerin ceplerini karıştır 
malıdır?
7 — Sinirli ve zayıf insanlar 
hassas olduklarından bu gibi - 
lerden çok çekinmek, ve ade­
tâ korkmak lâzım geldiğini yan 
kesiciler biliyorlar mı?
8 — Cepler nasıl karıştırılma 
lı, ve ceplerin içindekiler nasıl 
çekilmeli?
Müellif, zamanımızın hırsız­
ları ve yankesicileri gibi, kendi
L*J «Câhiz» patlak gözlü, ve 
yahut lokma gözlü demektir.
[ ; ] «Lusus» Arapçada «hır­
sız» mânasına gelen «lıs» keli­
mesinin cem’îdir. «Cerrar» da 
Arapçada, bizim verdiğimiz mâ 
na ile cerre giden hoca de - 
mek değildir, yankesici gibi bir 
mânadadır.
muasırı olan eşkiyaya bıçak ve 
piştov kullanmayı tavsiye et­
miyor. Silâhlı değil, sivil şeka- 
vetin tekniğini öğretmekle ik­
tifa ediyor. Çünkü bu mesleğin 
bilgi tarafında çok önemli hu­
susiyetler vardır. Meselâ, hır - 
sızlarile tamlmış bir ada vardır 
ki, yankesicileri cepleri kolay 
ve çabuk karıştırabilmek için 
sağ ellerinin başparmaklarını 
kırarlarmış. Ve bu adada hırsız 
lığın gizil bir mektebi bile var­
mış.
Cahiz, eserile olduğu kadar 
çirkinliğile de meşhur olmuştu. 
Bir gün, ahbabları ziyaretine 
giderler ve kapıyı açan kölesile 
misafirler arasında şöyle bir 
konuşma olur:
— Efendin içeride ne yapı -  
yor?
— Tanrıyı tekzip ediyor.
— Nasıl olur bu?
— Pekâlâ oluyor. Aynanın kar 
şısma geçmiş, yüzüne bakıp 
kendini bu türlü yaratan Tanrı 
ya hamdüsena ediyor.
Çirkinliğinin en hakiki tarifi 
bizzat kendisinin anlattığı şu 
vakada durur:
__ Bütün hayatımda, bir ka­
dın kadar, beni hiç kimse mah­
cup etmedi. Bu kadın, sebebini 
söylemiyerek, beni bir kuyum­
cuya sürükledi, götürdü. Ve ku 
yumcuya beni göstererek.
— «İşte bunun gibi olacak!» de 
di. Derdemez de beni bıraktı 
gitti. Kadının bu hareketine 
bir mâna veremedim. Ve beni 
kuyumcu dükkânına götürmesi 
nin sebebini, yukarıdaki müp - 
hem sözün mânasını kuyumcu 
ya sordum: — Kadının lâfın - 
dan bir şey anlıyamadım. Ne 
demek istedi? dedim. Kuyumcu 
durdu, düşündü, tereddüt etti, 
nihayet şu cevabı verdi: — Ne 
demek istiyecek! Bu kadın bi­
raz evvel yalnız başına geldi, ve 
şeytanili bir timsalini ısmarla­
mak istedi. Ben de şu cevabı 
verdim: — • Ben şeytanı hiç gör 
medim. Görmediğim şeyin tim­
salini nasıl yaparım? Kadın bu 
sözüm üzerine bir şey söyle­
medi, başını alıp gitti. Biraz 
sonra sizinle birlikte geldi. Ve 
timsalini yaptırmak istediği şey 
tanın modeli olarak sizi göster­
di.
Câhiz’e ömrünün son demle­
rinde, inme indi. Zavallı şair 
bu ıstırabını, bir şiirinde gerçek 
duygunun acı gerçekliği ile an 
latır: Vücudumun bir tarafı
o kadar hissiz kaldı ki, makas­
la kesseler, duymıyacağım. Di­
ğer tarafı o kadar çok hasSas 
oldu ki, üstüne sinek koysa ezâ 
duyacağım.
Hırsızlara ve yankesicilere 
rehberlik eden bir eser yazdığı 
na bakıp ta Cahız’ı hafiften al 
manialıdır. Onu, dört meslek 
farkının ayırdığı dört büyük a- 
damdan biri sayarlar: İmamı
Âzam fıkıhta, Halil Nahivde, 
Ebu Temam şiirde ne kadar bü 
yükseler, Cahiz de fesahat ve 
belâğatta o türlü büyük addo­
lunur. Hattâ, zamanındaki bil­
ginler, ondan Halife Ömerle ay
ni seviyede bahsederler, ve: 
Müslümanların başka ümmet­
lerden üstünlükleri Ömer’in ve 
Cahız’ııı belâğati sayesindedir, 
derlermiş.
Cahız’ın zamanındaki bir ve­
zire verdiği şu kısa cevap, bü­
yük eserlerinden biri sayılmıya 
lâyıktır: Zamanındaki bir ve­
zirden korkup kaçar. Nihayet 
yakalanır, ve bu vezirin huzu­
runa getirilir. Vezir:
— Sen, der, iyilik kadri b il­
mez bir adamsın. Cezanı çek 
de anla!.
Cahiz şu cevabı verir:
— İzin verir misiniz, size şunu 
sorayım: Cahız’m kabahatine 
karşılık, vezir ona cezasını ver­
di, dedirtmek mi daha iyi? Yok 
sa Cahiz kusur etti, fakat vezir 
affetti dedirtmek mi daha doğ 
ru?
Hakeltiği cezadan Câhiz’in 
böyle bir sözle kurtulduğu meş­
hurdur.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Hırsızların ve yankesicilerin kitabı

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository