Taha Toros Arşivi, Dosya No: 182-Yahya Kemal Beyatlı.



Not: Gazetenin "Günün Konuları" köşesinde yayımlanmıştır.İstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Tanyol, Cahit

Istanbul Sehir University Repository

..  İlilIİlli 111111LIİlilinİIIIIİİL . l .  _ ____
Günün Konuları |
ılıııııııımııııııııııııılıım
Ordu milleti
Yazan: Cahil Tanyol
Son günlerde Yahya Kemalin bir 
mısraı düşünceme takıldı. Kendi 
kendime söylenir gibi hep onu tek­
rarlıyorum :
«Ordu milletlerinin en çok dö- 
ğüşen, en sarpı»
30 Ağustosta bu mısra, ha­
yalimde bir başka derinlik, bir 
başka enginlik kazanıyor. Onun 
gerisinde ihmal edilmiş, unutul­
muş bir gerçeği görür gibi oluyo­
rum.
Yahya Kemalin «Süleymaniyede 
Bayram Sabahı» adlı senfonik şii­
rinden alınan bu mısra hakikatte, 
ne dini bir coşkunluğu ve ne de 
tarihi bir macerayı hikâye ediyor 
Şairler, filozoflar gibi analiz ve 
yorum yapmazlar. Bu yüzden de 
en az aldanırlar. Bu şiirde önemli 
olan bir deyim var: «Ordu Milleti».
Şair bunu Türk milletinin bir çe­
şit özelliği olarak görüyor. Demek 
istiyor ki, Türk milleti ordu ha­
line geldiği zaman bir dev gücü 
kazanıyor, yenilmez olanı yeniyor, 
yıkılmaz olanı yıkıyor. Milletin or­
du haline gelmesi, aynı zamanda, 
ordunun millet olması ile aynı şey. 
Şair, «Süleymaniyede Bayram Sa­
bahı» adlı şiirinde, işte bunun hi­
kâyesini anlatıyor. Türk milletine 
bjr inanç, bir ideal aşılandığı za­
man derhal millet o inanç ve ide­
alin amaçlarını gerçekleştirmek 
için ordu oluveriyor. Bu onun hiç 
bir millette bulunmıyan bir özelli­
ği, başka milletlerin orduları var­
dır; fakat bunun yanında milletin 
ordu haline gelemiyen başka un­
surları da bulunur. Fakat bizde bu 
öyle olmamış. Irkın her kader dö­
nemecinde, milletin ordu haline 
geldiğini görüyoruz. Milletin ordu 
haline gelmediği anlarda ordu, her 
zaman bir azınlığın kolayca çözü­
len gücü olmuştur.
30 Ağustos bu açıdan düşünülün­
ce ne derin bir anlam kazanır: Kuv 
vetleri çözülmüş, orduları dağıl­
mış, toprağı parçalanmış, devleti 
zaptedilmiş korkunç bir ortamda, 
30 Ağustos Meydan Savaşı ve Kur­
tuluş Hareketi, özel bir tarzda 
kurulmuş bir ordu aıılayışiyle a- 
çıklanamaz. Bu, Türk milletinin 
dağlardan köylere, köylerden şe­
hirlere, şehirlerden kışlalara doğ­
ru ordu ordu akışının tam bir hi­
kâyesidir. Milletin bir ikinci defa 
ordu haline gelişi, ordunun millet 
oluşudur. Adı üzerinde «Kuvayi 
Milliye».. «Kuvayi Milliye çetesi», 
«Kuvayi Milliye Ordusu», «Kuvayi 
Milliye Meclisi»...
İşte Türkiye Cumhuriyetinin te­
melinde bunlar vardı.
Yahya Kemal, «Süleymaniyede 
Bayram Sabahı» şiirinde, genç, di­
namik bir ırkın Doğu Islâm mede­
niyeti ideali içindeki gücünü övü­
yor. Ordu milletinin inanç ve ide­
ali, Süleymaniye camiinin kubbesi
altında bir çağıltı, bir dalgalanış, 
bir atılış halinde şairin içinde uğul- 
duyor. Onu coşturan, onu cezbeye 
kaptıran dinin bizzat kendisi de­
ğil ; o, Türk milletinin bir şeye inan 
dığı, bir fikre bağlandığı zaman 
nasıl bir dev gücü kazandığını ve 
nasıl insanüstü bir toplum haline 
geldiğini anlatmak istiyor:
Ordu milletlerinin en çok düğü­
sen, en sarpı
Adamış sevdiği Allahına bir
böyle yapı.
Görebilsin diye sonsuzluğu her 
yerden iyi,
Seçmiş Istanbulun ufkunda bu 
kutsi tepeyi;
Taşımız harcını gazileri,
serdariyle,
Taşı yenmiş nice bin işçisi,
mimariyle.
Hür ve engin vatanın hem gece, 
hem gündüzüne,
Uhrevî bir kapı açmış buradan 
gökyüzüne,
Tâ ki geçiş ezelî rahmete ruh
orduları...
Bir neferdir bu zafer mabedinin 
mimarı...
Türk milleti ordu haline geldiği 
zaman, ki ancak bu, müşterek bir 
ideal, kollektif bir amaçla müm­
kün oluyor, bey, paşa, hükümdar, 
vezir, tek bir kılıkta, tek bir şekil­
de, tek bir görünüşte birleşiyor; 
bütün rütbeler, bütün esvaplar tek 
bir «nefer kılığı» içinde dağılıp 
kayboluyor. «Ordu milleti» nde 
vatandaş örneği neferdir. Nefer, 
yapacağı işi, gideceği hedefi bilen 
demektir. Bundan dolayı, şair, «gök 
yüzüne uhrevî bir kapı açan» Dâhi 
Sinan’a karşı duyduğu hayranlığı 
ancak
Bir neferdir bu zafer mabedinin 
mimarı
sözile ifade ediyor. Artık şairin 
gözünde her şey, bütün hiyerarşik 
kademeler silinmiştir; «ordu mil­
leti» kendi rütbesi, kendi gücü 
içinde ona görünüyor. Bu görünüş 
militarist bir manzara değildir. 
Ordu milleti demek milletin ordu 
haline gelmiş gücü demektir. Şair, 
bu yüzden, «nefer» i idealize edi­
yor; büyük kütlenin inancını, her 
türlü başarının kaynağı olarak gö­
rüyor ve hayal ediyor:
Gördüm ön safta oturmuş nefer 
esvaplı biri
Dinliyor vecd ile tekrar alınan 
tekbiri;
Ne kadar saf idi siması bu mümin 
neferin!
Kimdi? Banisi mi, mimarı mı
ulvî eserin?
Tâ Malazgird ovasından yürüyen 
Türk oğlu
Bu nefer miydi? Derin gözleri
yaşlarla dolu.
Yüzü dünyada Yiğit yüzlerinin 
en güzeli,
Çok büyük bir işi görmekle
yorulmuş belli;
Hayır şairim, o yorulmadı; eli­
ne verilen bayrak ona yük ol­
du. Kendisine gösterilen amaçlar 
-sona, ffdi, Onun kqşacağı ufkun 
arkasında artık ufuk yoktu. O bir 
Jcaranlık boşlukla yüzyüze geldi.
* * *
Yahya Kemalin «Süleymaniyede 
Bayram Sabahı» şiiri Türk mille­
tinin bir başka medeniyet içinde 
hikâyesidir. Bu, Doğu Islâm me­
deniyeti idi. Türk milleti, ufku 
bitmiş bir dünyanın inanç bayra­
ğını daha bir müddet elinde tuttu; 
ve fakat bayrağı dalgalandıran rüz 
gâr gücünü yitirmişti.
Şairin duyuş ve deyiş tarzında 
bazı değişmez gerçekler var. O da 
Türk milletinin «ordu milleti» ol­
masıdır. Ona, yalnız savaş mey­
danları, ölmezliğin sırrı olarak öğ­
retildi. Ona, «şehadet» in, rütbe­
lerin en şereflisi olduğu söylendi. 
O da korkusuzca ölmesini bildi.
Yahya Kemal bize geçmişteki bir 
oluşu hikâye ediyor. Elbette ki 
önemli. Fakat asıl önemli olan, ge­
lecekteki oluştur. Bu gelecekteki 
oluş, Türk milletini ordu halinde 
birleştirecek olan bir hayat ideali 
ile mümkündür. Yahya Kemalini 
övdüğü dünyanın kapıları ölüm ö- 
tesine açılıyordu; ve sevdiği me­
deniyet bugün ancak şerefli bir 
hâtıradır. Bu hâtıranın üzerine ka­
panmak hayatı bir mezarlığa çe­
virmek olur.
Bugün artık Türk milleti kalkın­
ma alanında, sosyal ve İktisadî sa­
vaşta «Ordu milleti» olduğunu bü­
tün dünyaya bir daha göstermek 
ve örnek olmak zorundadır. Bu da, 
ancak, cna, lâyık bir dünya ideali 
vermekle mümkündür.
Yahya Kemal tarihin bütün ba­
şarılarını ve inancını, Süleymani­
ye camiinde, bir neferin dua kadar: 
temiz ve saf yüzünde hayal etti} 
ve onun vecdinde «ordu milleti» 
nin bütün inanç ve idealini gördü.
Halbuki ben yüz binlerce işsiz 
ve ekmeksiz insan yığınlarım, u- 
zak ve çetin mesafeler içinde ka­
ranlığa esniyen köyleri görüyorum. 
Onların bir nehir gibi boşa akan, 
emeklerinin d.ağlardan köylere, 
köylerden şehirlere doğru koştu­
ğunu, büyük iş merkezlerinde top­
landığım düşünüyorum.
Yahya Kemalin dua yüzlü neferi 
gözümün önünden bir hayalet gibi 
siliniyor ve onu tekrar tarlasında, 
iş yerinde bir bahar yağmuru gibi 
yüzü ter damlaları ile ıslanmış, gü­
neş ve toprakla sarmaş dolaş gö­
rür gibi oluyorum.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Ordu milleti

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository