Taha Toros Arşivi, Dosya No: 312-Sermet Muhtar Alus.



Not: Gazetenin "Eski Defterdekiler" köşesinde yayımlanmıştır.İstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

[Alus], Sermet Muhtar

Istanbul Sehir University Repository

Akşam14 Niaan 1932 ________________
Eski defterdekiler
“Şehzade camii ramazanda hanımların
mesire yeri gibi idi..,,
“Gençler, bir baştan bir başa piyasa ederler, birbirlerinin 
elmaslarını, çarşaflarını tetkikle meşgul olurlardı,,
Geçenlerde, bir ahpap evinde 
bulunuyordum. Bazı kadın misa­
firler de vardı. Dereden, tepeden 
derken yine bizim yazıların lâfı 
açıldı. Esasen bu günlerde, tanı­
dık kime tesadüf etsem derhal 
bu mevzu ortaya çıkıyor.
Oradaki bir misafir hanım, ' 
bana hitaben dedi k i :
— Evvelki gün Nazire hanıme­
fendide sözünüz oldu. Yazdıkla­
rınızı merakla takip edenlerden 
biri de odur. Adresini vereyim, 
onunla da bir göriişsenize. Çok 
görgülü, zeki ve hoştur. Kim bilir
size neler anlatır?
*
¥  ¥
Nazire hanımefendi, Çenberlitaş 
civarındaki hanelerinde, beni sa­
mimiyet ve memnuniyetle karşı­
ladı. Herkesin hatırına gelmiyen, 
şayanı dikkat cevapiarile ayrıca 
müteşekkir etti.
Nazire hanımefendi diyorlar ki:
—  Seyir yeri denilince mutlaka, 
tekrar tekrar söylenen malûm 
mesireleri saymak şart değil a. 
Ben de size başka bir yeri anla­
tayım.
Gözlerini kapadı; bir müddet 
düşünür gibi durduktan sonra 
sözünü ikmal e t t i :
— Ramazanda Şehzade camiini!
Anlatıyordu:
—  Şehzade camiinin o zamanki 
halini hatırlar mısınız bilmem? 
Görmeyenler, bilmiyenler için ol­
dukça meraklıdır.
Şehzade camii, Ramazanlarda, 
ikindi vakitleri, camiden ziyade 
hanımların âdeta bir mesire yeri 
gibiydi. Yakından, uzaktan, her 
semtten oraya koşarlar.
Camiin dış kapısı önünde, iki 
sıra beyler durur; gelen hanımları 
istikbal vaziyetinde bulunurlar; 
peçelerle örtülü ' çehreleri göre­
bilmeğe çalışırlar.
Merdivenlerden avluya çıkılır. 
Camiin iç kapısının iki tarafında 
raflar; önlerinde iki müezzin çö­
mezi. Ayak kabıları verip numara 
alınır. Çıkarken, papuç başına on 
paradan tut da iki kuruşa kadar 
verilir.
Kalın meşinden kurşun gibi 
perde zorla açılarak girilir, içeri­
de iğne atsan yere düşmez.. Bir 
birinden güzel tuvaletli, şık taze- 
zeler. Müezzin mahfellerinde ve 
arka raahfellerde yaşlıca başlıca, 
gene zamanın süslü ve zarif ha­
nımları.
Bu yaşkca dediğim hanımlar, 
keçelerin üzeıine oturmuşlardır. 
Gençler ise hep ayakta; durmadan 
bir baştan bir başa piyasa ederler. 
Hepsi, birbirlerinin elmaslarını, 
çarşaflarını tetkik ile meşgul 
olurlar.
Sonra, önlerine birer rahle 
koymuş bir çok vaizler, avaz avaz 
haykırırlar:
—  Andından gelebeklü, böğ­
ründen guşan gayuklar ne dür?
Gıyamet elemetüdür. Bunları 
ben söylemeyom, gitap söyliyo.
Ayakta piyasa eden hanımlara:
— Oturun hanımlar, oturun; 
vaazu nasuhat dinleyün. İftarda 
ebemgümecü bulunmaludur; eğer 
o yoksa başka yeşüllük bulunma­
ludur. Bunlar olmayınca, namazun, 
urueun gabul degüldür!
Bunları dinleyen, inanan kimse 
yok a; herkes bir birinin süsiyle 
meşgul.
Nazire Sami hanım
Bu Cerrar vaizlerin içinde, 
önüne mendil yayup para topla­
yanı bile olur.
Buraya, Burmalı mescidin mü­
ezzini, Deli hafız dedikleri bir 
hoca da musallattı. Vaaz dinlet­
mek için herkesi önüne çağırırdı. 
Bir Çok yüksek aile hanımlarının 
isimlerini öğrenmişti. Meselâ birine:
—  Ayşe hanım! Ayşe hanım!, 
otur, otur, beni dinle!
—  Fatma hanım! Fatma hanım! 
Rahmetli dedene okuyorum; bay­
ramda çamaşırımı isterim.
Bir başkasına:
— Haççe hanım, Haççe hanım: 
Hasta valden inşallah iyi olacak; 
paraları hazırla! diyerek herkesi 
izacederdi.
Camiin erkekler tarafı kafesle 
ayrılmış. Orası gayet tenha; 
kimsecikler yok, Kafes arkasından 
bakmak, gözetlemek, işaret mişa- 
‘ret vaki değil.
Konak arabaları ve numarasız 
kira arabaları, dış kapının önünde 
bekler. Buraya ve piyasaya 
külüstür arabaları sokmazlar. 
Arabası olmayan, fazlaca ücretle 
Beyoğlundaki numarasız kira 
arabalarından tutar.
Beyler, gene dış kapının önünde, 
iki sıralı durup çıkan hanımları 
seyrederler. Henımlar önden, bey­
ler arkalarından, arabalarına bi­
nerler; Direklerarası piyasasına 
katılırlar.
Piyasa, Şehzade karakolu önün­
den Beyazıta kadar devri daim 
eder.
Ramazan yaz Ramazanı ise, 
gece teraviden sonra gene araba 
piyasası olur. Cadde nur gibi 
aydınlık. Tiyatrolar, çalgılı kıra­
athaneler, karagözler, meddahlar, 
pehlivan güreşleri.
Nazire hanımefendiye sordum:
— O zamanlar, Şehzade camiine 
en çok gelen hanımlardan birkaç 
sima söyler misiniz?
Muhatabım, zihnen meşgul, 
sehpa üzerindeki kibrit kutusunu 
çevire çevire:
—  Gelenlerin tabiî haddi hesabı 
yok... En müdavimler, en müda­
vimler... diye düşündükten sonra 
saymağa başladı:
Kovanlarda, miralay Ahmet 
beyin dört kerimesi en iyi giyi­
nenlerdendi büyükleri çağını biraz 
geçmiş olduğu halde elan pek 
alımlı ve travetli, hemşirelerin en 
güzeli idi.
Miralay Asım beyin refikası 
şen ve cazibeli, Tekaüt sandığı
mümeyyizlerinden Kâzım beyin 
haremi minyon, yeşil gözlü ve 
pek edalı, Gözlüklü Hakkı paşanın 
iki hafidesi akıllı ve kâmil genç­
lerdi .
Karabaşının sarışın kızı, emsal­
siz saçlariyle model olacak baş 
çeşitleri yapardı. Cin izzet paşaya 
gelin olan kara kaşlı taze ise 
sanki Manakyan'ın tiyatrosunda 
rol yapan bir aktris gibi konu­
şurdu. Bir de, Şeker hanım is­
minde bir komiser hemşiresi 
vardı ki bülbül misali durmadan 
öterdi.
Bursa valisinin hanımefendi 
de daimî ziyaretçilerden./
Oduncu Zada Teşrifatçı Behçet 
beyin haremile hemşiresi ve bira­
deri Bekir beyin refikası çok 
kapak süslülerden. Mısırlı Neşet 
beyin hanım efendi, İncili teşbihi 
elinde, kâhya kadını yanında, 
halâyık koltuğunda, önde uşakla 
gelirdi.
Gençlerin arasında en göze 
çarpan güzel, kapı çuhadarının 
kızı dedikleri taze idi. Kumral, 
sülün gibi, narin; tam şimdiki 
modaya uygun güzellerden..
Aman, kaynata Rıza paşanın 
iki kerimesini onutmiyahm. En 
alafranga şıklar bunlardır .
Boğaziçinde otururlardı. iki 
hemşirede, kara kaşlı, kara gözlü, 
endamlı; ikisi de Allah için bir 
birinden üstün.
Bir tarihte, yani 35 sene kadar 
evel, çarşaflar yasak oldu. Eskisi 
gibi gene ferace çıktı.
Aylardan Ramazan. Bir gün, 
Rıza paşanın kızları, Şehzade 
camiine geliyorlar. Yaşmak, ferace 
külfetinden kurtulmak için, dallı 
siyah çarşafların üzerine, pelerin 
krem rengi ( sura ) baş örtüleri 
koymuşlar; ayrıca siyah peçeler 
örtmüşler. O kadar zarif olmuşlar 
ki sormayınız.
Onlardan görerek, ertesi hafta, 
herkes o kılık baş örtüler yaptılar; 
sura almağa iktidarı olmiyanlar, 
o zamanlar krep ismi verilen ve 
daha ehven olan bir nevi ince 
yünlü örttüler.
Nazire hanım efendi, öbür 
sualleri de cevapsız birakmadı:
2 — En sevdikleri semt Divan- 
yoiu, Çenberlitaş imiş. Adartımanı 
pek fena bulmuyorlar.
3 —  Nakışa, dikiş, resim yap­
mağa merakları varmış, ortalarına 
çiçek resimleri yaptıkları bir kaç 
tabak gösterdiler.
4 — Erkek, idaresiz, mantıksız, 
mütelevvin olmasın da ne şekilde, 
ne yaşta olursa olsun, kabili 
tahammüldür! Diyorlar.
5 —  Gençlik günlerine hasret 
çekiyorlar.
6 —  25 yaşına avdet imkânın­
da, ahmak, hissiz olmağı isti­
yorlar.
Sermet Muhtar
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Şehzade camii ramazanda hanımların mesire yeri gibi idi..:Gençler, bir baştan bir başa piyasa ederler, birbirlerinin elmaslarını, çarşaflarını tetkikle meşgul olurlardı

Şehzade camii ramazanda hanımların mesire yeri gibi idi..:Gençler, bir baştan bir başa piyasa ederler, birbirlerinin elmaslarını, çarşaflarını tetkikle meşgul olurlardı

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository