Taha Toros Arşivi, Dosya Adı: Nazım Hikmet.



Not: Gazetenin "Eski Defterdekiler" köşesinde yayımlanmıştır.İstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

[Alus], Sermet Muhtar

Istanbul Sehir University Repository

Sa li if e 8
Eski defterdekiler
“Senede 15 kat elbise, 20
potin, 80 kıravat alırdık!
---- ■ ■ —— — — — —  — ■ ■ ■ ■—  1
“ Bir brik arabam vardı, bütün masrafı 
ayda 120 kuruşun içinde idi..,,
Hikmet bey (şair Nâzım Hikmet 
beyin pederi ) beni, Süreyya 
sinemasının (antre) sinde, büyük 
bir nezaket ve samimiyetle karşı» 
lada; büfenin yanındaki kapıdan 
sol köşedeki küçük odaya götürdü.
Burası vapur kamarası kadar 
bir yer, fakat ne hoş, kutu gibi, 
ferah, aydınlık.
Meğerse Hikmet bey ne kadar 
meşgulmüş. Başını kaşıyacak vakti 
yok. Boyuna telefonla aranıyor. 
Odaya girip çıkanın ardı arası 
bitmiyor. Ya bir misafir geliyor, 
yahut bilet gişesindeki hanım 
birşeyler verip çıkıyor veyahut 
bir başkası, kulağına bazı sözler 
fısıldıyor.
O, başta olup idare etmese, 
onun faaliyeti olmasa bu işin 
kolay kolay dönmeyeceğine kana­
at getirdim.
Âdeta tetik üstünde, bulunma­
sına, muttasıl işğal edilmesine 
rağmen silsile! kelâmı bozmayarak, 
ne tatlı tatlı anlattı:
1 — O zamanlar, Fenerbahçe, 
Çiftehavuzlar, (aristocratie) nin 
mevidi mülakatı gibiydi. Rağbet 
esbabından biri, bütün vükelâ, 
rical, erbabı servet, yaz mevsi­
minde bu taraflara, yani Erenköy, 
Göztepe, Feneryolu semtine ge­
lirler.
Fenerbahçede 500, 600 araba­
nın sıralandığı daima vaki olurdu. 
Bu gün 500 otomobili bir yere 
toplayabilir misiniz? Şimdi, Fener­
de 25 araba bulamazsınız. Bu­
rası eskiye nisbetle ölmüştür.
O devirde, (équipage) 1er moda 
idi. O zamanın, insanı merak ve 
tecessüse sevkeden bir (caché) si 
mevcuttu:
Arabacının yanında, bir harem- 
ağası veya ispir bulunan kupa 
arabaları. Benim de kendi kullan­
dığım bir brik arabam vardı. 
Seyise 50 kuruş maaş verirdim; 
60 kuruş da hayvan yerdi. At, 
araba ayda 120nin içinde.. 40,50 
lira arasında en güzel Macar 
atları alınabilirdi.
Dediğim havaliye, rağbetin ikinci 
sebebi de maişetin ve ev kirası­
nın H  ucuzluğu idi.
Bostancıda, 9 odalı, koca bah­
çeli bir evde 150 kuruşa oturur­
dum. Maaşım 25 lira idi. Söyle­
diğim veçhile, köşküm, atım, ara­
bam, seyisim hattâ çocuğumun 
mürebbiyesi bile vardı.
Kışın, Bey oğlunda Tokathyan 
alamoddu. Bazı günler burada 
oturacak yer bulunmazdı.
“Yani„ , “Löbon,, ve müteaddit 
pastahanelerde rağbette idi.
Bir de, - Konkordiya tiryatrosu 
Karnaval mevsiminde, “Odeon,, 
daki Balmaske (bai masqué)ler 
hıncahınçtı.
2 —  Ben, semt itibarile, daima 
Istanbulun Asya tarafın tercih 
etmişimdir. Beyoğlunun kozmo­
polit hayatından, levanten halkın­
dan, firenk imtiyazlarından nef­
retle kaçardım. Bu tarafı ailemin 
yeri telâkki ederdim. Fakat bugün 
Beyoğlu benimdir. Cumhuriyetin 
verdiği en büyük nimetlerden biri 
memlekete sahip oluşumdur.
Evi severim fakat bugünkü 
hizmetçi yokluğu itibarile apartı- 
manı tercih ediyorum. Vakıa, 
bahçeli, geniş, eski konaklar, 
evler âlâ; neylersin ki bugün konfür 
ötekilerde.
Hikmet bey
3 — Mektepte iken tarihi çok 
severdim. Bende tarih iptilâsı 
hâlâ devam eder. Bugün, ihtilası 
vakit ettikçe hâlâ tarih okurum.
Hikmet bey, önündeki çekme­
celerden birini çekti ve ( Umumî 
Tarihi göstererek dedi ki:
— Cumhuriyetin bize verdiği eser­
lerin en (instructif)i bu kitaptır.
4 — Kadınlarla bir ebedî ha­
yat yoldaşlığıVardır; bir de Libfr 
Mariyaj (libremariage) dedikleri 
anlaşma şekli.
Ben, evlenilecek kadınla geçici 
kadını arıyorum. Evveldenderi 
evleneceğim kakında ılkedüşün- 
düğüm şey: Ruhunu arayım, iyi
bir yuva kurayım, bir ana gibi 
onunla dertleşeyim, kusurlarımı 
ona söyleyim.
Hiç (beauté) aramadım. Onun o 
kadar geçici olduğunu bilirim ki. 
Bir kaç zaman geçince insan gü­
zelliğe alışıyor.
Ruh, ahlâk, terbiyei evveliye 
ve en kaşta olarak şefkat aradım. 
Ben, muhabbeti şefkatle tefsir 
ederim. Karımı şefkatla sevmek 
onun da beni öyle sevmesini 
isterim.
Fakat kadınla olacak rabıta, 
demin dediğim ikinci şekilde, yani 
muvakkat bir zaman için ise o 
başka. (Xzaman, eşkâli veçibiyeyi 
ararım. Meselâ, açık, gök mavi 
gözler vardır, billurî bir beyazlık 
olur, onu sevmem ve anlamam. 
Şarkın kendine mahsus buğdaysı 
rengini isterim.
Kadın denince kadınlıkta tahay­
yül ettiğimiz şeyler her halde ol­
malı. Meselâ zaif, yanakları çök­
müş, bacakları ince.. Onun zara­
feti eksik olsun.
Yaşı tahdit etmeyeceğim. Bil­
mez misiniz, Fransızlar Lefam 
Nonpa daj ( Les femmes n’ont pas 
d'âge) derler.
5 — Bugün hasret kaldıklarım:
Kaybettiğim arkadaşların husu­
siyetleri ve âlemleri; o zamanki 
hayat ucuzluğu dolayısile her is­
tenileni yapabilmektir: Meselâ,
senede 15 kat elbise, 20 çift 
potin, 80 kıravat alırdık.
Fakat, siz bana hasret kaldık­
larımdan ziyade nefret ettiklerimi 
sorunuz. Memuriyetlerimde ve 
Selanik umuru ecnebiye müdür­
lüğünde, Imtiyazatı ecnebiye deni­
len belâları, Konsolosların ve 
ecnebilerin türlü türlü tahakküm­
lerini pek yakından görmüş ve 
çekmişindir. Ben, bu memleketin
ııtmHi<«ı*mtfimııtıı«ııu»iM<ıımıı«ıııiM«Mtıımıııınııııııııtmı<ııııııııııı
sahibi iken, bu vatan için ecda­
dım kanım dökmüş iken o, evime 
geçmiş, kurulmuş, bana tahakküm 
ederdi. En büyük mukaddesatıma 
dokunsa beni dinliyeçek, şikâye­
timi anlıyacak kimse yoktu,
Sonra, devrin hafiye ve jurnal- 
ları, mimlenmek meseleleri de ne 
belâyi uzma idi.
Misal olarak başıma gelen bir 
vakayı anlatayım:
Şimdi, bu binanın olduğu yerde 
bulunan bir evde otururdum. Ara 
sıra, Selânikten tanışık olan bazı 
ebibba evime gelir, giderlerdi. O 
esnalarda, Selâmlık yerindeki 
bomba hâdisesi oldu. Suikastçilerin 
başında Belçika'ı Jores isminde 
biri bulunuyormuş ve mahut bom­
balı paytonda gûya Selanik tarikile 
gelmiş imiş. Köçoğlu Andon na­
mında biri paçaları sıvayıp, Joresi 
Istanbula getirtenlerdendir diye 
Tepedelenli Kâmil beyle beni 
jurnal ediyor.
Gece, sekiz kişi beni evimden 
kaldırıyorlar, Beşiktaş karakolunu 
boluyoruz. Fehim paşa, Vâsıf 
paşa:
— Nefsi nefisi hümayuna sui 
kast ile roüttehimsiniz I diyerek 
isticvabı tutturdu. 20 gün beni 
karakolda alıkoydular. Istanbulda 
Kâmil adlı kitn varsa hepsini 
getirdiler. Tuhaf değil mi, bu 
Tepedelenli Kâmil beyin kim 
olduğunu hâlâ bilmem.
Nihayet, güç belâ evime döndüm, 
içeride kapalı kaldım ve bir ay 
kapımda iki polis bekledi. Kayın 
pederim bile içeri giremezdi. 
Neticede mesele şu şekilde hal­
ledildi : iki buçuk, üç sene Halep 
valisi bulunan babamın yanında 
ikamete memuren oturdum.
Bunlar hatıra geldikçe o zama­
nın ne arabalarını, ne konaklarını 
ne ucuzluklarını, hiç bir şeyini 
aramıyorum; hepsi ziyade olsun.
6 —  Bundan 30, 40 sene sonra 
dünya âleminde vukua gelecek 
terakkıyatı fenniyeyi göremiye- 
ceğinıe yanıyorum. Zamatn öyle 
gidiyor ki bundan belki 30 sene 
sonra olacak şeyler beşeriyeti 
hayrette bırakacak. 25 yaşında 
olsam, dev adımlarile ilerliyen bu 
terakkıyatı belki göreceğim diye 
memnun olurdum.
Sermet Muhtar
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Senede 15 kat elbise, 20 potin, 80 kıravat alırdık:Bir brik arabam vardı, bütün masrafı ayda 120 kuruşun içinde idi...

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository