Taha Toros Arşivi, Dosya Adı: Taha Torosİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Toros, Taha

Istanbul Sehir University Repository

SAHÍFE tKÎ
/■ í-lf 9
FRANSA
CUMHURBAŞKANLARI
B u pazar, Fransa’da Cumhurbaşkanı se­çimi var. Elize Sarayına kimin girece­
ği belli olacak. Bugün Fransa’da yeni bir 
cumhurbaşkanı seçilirken, bu sütunlarda, Hür­
riyet Rejiminin beşiği olan bu ülkenin, geç­
mişteki yöneticilerine kısaca bir  göz atmak 
istiyoruz.
1789 Fransa Büyük İhtilâlinden bugüne 
kadar, Fransa'daki cumhuriyet rejimlerini 
beş devre içerisinde mütalâa etmek m üm kün­
dür. Bu devreleri aşağıdaki şekilde özetleye­
biliriz :
1. ve 2 ııci Cumhuriyet
d  CUMHURİYET (1792- 1804): Bu devrede 
Cumhurbaşkanı yoktur. Büyük İnkılâptan 
sonra, yöneticiler arasındaki didişme kanlı 
olaylarla kapanmış, devletin idaresi, üç kişi­
nin eline bırakılmıştır. Daha sonra Direc­
toire idaresine de Napolyon Bonapart’ın eliy­
le nihayet verilmiştir. Bu suretle 1804 yılın­
da I. Napolyon, imparator ilân olunmuştur.
üç kısımda mütalâa etmek uygun olacaktır :
B CUMHURİYET (1804 -1870): Bu devreyi
•  (1804 - 1848). Bu devrenin adına Cum­
huriyet demek caiz değildir. Çünkü Napol- 
yon’un imparatorluğu sırasında memleket, 
maceralı bir  yönetime saha olmuş, halk, es­
ki kırat ailesinden Eouis Philippe’i kıratlığa 
getirmiştir. Ne var ki, 1848 İhtilâli ile, Cum­
huriyet şekline tek ra r  dönülmüştür.
•  (1848- 1851). Napolyon Bonapart’ın ye­
ğeni, aynı zamanda birinci karısının torunu 
olup daha sonra Fransa’ya imparatorluğu ge­
tirecek olan III. Napolyon, mebusluktan ev­
velâ Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir. Üç se­
ne bu vazifeyi ifa ett ikten sonra, amcasının 
halk arasındaki yaygın şöhretinden faydala­
n arak  1851 yılında referanduma başvurmuş 
ve imparatorluğunu ilân etmiştir.
•  (1851 - 1870) devresi III. Napolyon’un 
imparatorluk yıllarıdır ki, Almanların Fran­
sa topraklarına girmeleri ve imparatorun esir 
olması ile nihayete ermiştir . Fransızların bu 
arada şuurlu  bir  ihtilâlle bu devreye son ver­
meleri ile, III. Cumhuriyete girilmiştir.
3. Cumhuriyet
B  CUMHURİYET (1871 -1940): Fransa’da
sürekli cumhuriyet devresi 1871 yılından haş­
lar. İlk cumhurbaşkanı, 74 yaşında bu göreve 
seçilen Adolphe Thiers (1796- 1877) dir. Thiers’ 
in o sıralarda millî b ir kahraman derecesin­
deki şöhretinin sebebi, 1870 muharebesinde 
Almanlara mağlûp olan Fransa’yı, sulh masa­
sında üstün başarıya kavuşturan hizmetleri­
dir.
Aslen, avukat, gazeteci vej tarih  bilgini 
olan Thiers, Fransa ihtilâl tarihine ait 10. kon- 
süllük ve imparatorluk tarihine dair 20 eser 
vermiştir.  Fransa 'da kurtarıc ı olarak cum hur­
başkanlığına getirilmesine rağmen, normal 
müddetini tamamlamadan vazifesinden âdeta 
düşürülmüştür.
Yerine seçilen Mareşal Mac-Mahon, Kı­
rım muharebesi kahramanlarındandır . 7 yıl­
lık normal süreyi doldurmadan cumhurbaş­
kanlığından istifa etmiştir.
Aslen avukat olan Jules Grevv (1807 - 1891) 
cumhurbaşkanlığına seçildiği zaman pek yaş­
lı idi. F ransa’da. 7 yıllık cumhurbaşkanlığı 
süresini doldurduktan sonra bu göreve tek­
ra r  seçilen ilk cumhurbaşkanıdır. 1879 -1887 
yıl larındaki başkanlık vazifesinden, 80 yaşını 
asarken istifa ettir ilmiştir.  İstifasına sebep, 
paraya çok haris olan Ingiliz asıllı damadının 
bazı maddi menfaatlerle  ilgili hareketleridir.
Sadi Carnot, bir  mühendistir. Lyon şeh­
rinde bir  merasime iştirak ettiği sırada 24 Ha­
ziran 1894 tarihinde bir  îtalvanın bıçaklaması 
ile hayatı son bulmuştur. Fransa’nın çok te­
miz ve eski bir  ailesine mensup olan Carnot’ 
un ölümü derin bir üzüntü yaratmıştır.  Car­
not 1887 -1894 yılları arasında görev yapmış­
tır.
Fransa’da genç yaşta cumhurbaşkanı olan 
tek adam Casimir Perier (1847-1907) dir. Cum­
hurbaşkanlığı görevi 1894- 1895 arasında 1,5 
yıl sürmüştür. Meclis Başkanlığından Cum­
hurbaşkanlığına seçilmiş bulunan Perier. A- 
nayasanın kendisine tanıdığı yetkileri kifa­
yetsiz bulduğundan istifa etmiştir.
Bir işçi çocuğu iken Bahriye Nazırlığına 
kadar yükselen Felix Faııre, Cumhurbaşkan­
lığına seçildikten sonra kibir ve azametinden 
yanına yanaşılmaz bir tu tum içerisine düş­
müş. bohem hayatına dalmıştır. Nitekim Ko­
medi Fransez aktr islerinden birinin yatağın­
da. kalb sektesinden ölüvermiştir.
Aslen avukat olan ve Senato Başkanlığın­
dan Cumhurbaşkanlığına seçilen Emile Lou- 
bet, 1899-1906 normal süresini ikmal edip sa­
raydan ayrılırken halkın coşkun gösterisiyle 
karşılaşmış ve ısrarlara rağmen ikinci kere 
adaylığını koymamıştır.
Yine Senato Başkanlığından Cumhurbaş­
kanlığına seçilen Armand Falberes, Fransız 
mizahçılarının • De Gaulle kadar - ilham aldı­
ğı bir  tip olmuştur.  Büyük bir çiftlik sahibi 
ve şarap imalâtçısı olduğundan, vaktinin ço-
Taha TOROS
ğunu bu işlere vermesi tenkid konusu yapıl­
mıştır. Hele opera ve tiyatrolarda koltuğun­
da horlayarak uyuklaması ile Fransız mizah­
çılarına çok açık vermiştir (1906-1913).
Raymond Poincare meşhur bir  avukattır .  
Birinci Dünya Savaşının şöhretli simaların­
dan olan Poincare, Cumhurbaşkanlığı süresi­
ni (1913- 1920) tamamladıktan sonra politika­
dan çekilmişse de, Fransa’nın sıkışık anlar ın ­
da ve bilhassa F rank’ın tehlike geçirdiği sı­
ralarda ve ayrıca Almanlara karşı uygulana­
cak politikanın tesbitinde. Başbakanlık göre­
vine çağrılmıştır . Poincare. Cumhurbaşkanlı­
ğı yaptıktan sonra, iki defa Başbakanlık kol­
tuğuna oturmuş ve en büyük hizmetini son 
görevindeyken yapmıştır.
Paul Deschanel aktörlüğe özenen bir ha­
tip olarak Meclise girmiş ve bir müddet Ba­
kanlık yaptıktan sonra Cumhurbaşkanlığına 
seçilmiştir. Ancak hususi hayatı , aşk macera­
ları ile dolu olduğundan, çalışmaları asabi 
buhran lar içerisinde geçmiştir. Nitekim, Pa­
r is’ten Nis’e giderken yataklı vagonun pence­
resinden pijamalı olarak gece yarısı fırlatıl­
ması ve bunda kadın parmağının bulunduğu 
söylentileri, yapılan tahkikatı havli uzatmış­
tır.
: : : :  a aa ı  
•  « » ■ ■■I
a a a ı
a s a ı
•  • ■ t
a a a ıa a a ı
a a a ı
a a a ı
:::!
Hitabetteki kudreti kendisini Akademi 
Fransez’e âza seçtirmiştir.
Paul Deschapel, Fransa Meclis Başkanı 
iken İstanbul’a gelmiş ve Sultan Abdülha- 
m it’in misafiri olmuştur.
Hukukçu olan Alexandre Millerand, Baş­
bakanlıktan Cumhurbaşkanlığı koltuğuna o- 
tu rm uştur.  Ancak Fransa’daki parti kavgala­
rı yüzünden hükümet kurulması mümkün 
olamayınca görevinden ayrılmıştır.
Büyük çoğunluğu katolik olan Fransızla­
rın, protestan olan tek cumhurbaşkanı Gas­
ton Doumerque’dir. F ransa’daki partiler  ara­
sındaki mücadelede sol tarafa  meylederek 
koltuğunu sağlamış, daha sonra tamamen sağ­
cı olmuştur (1924- 1931).
Fakir bir köylünün çocuğu iken işçilik 
yaparak tahsilini tamamlayan Paul Doumer, 
Fransa’nın daima hürmetle yâdettiği değerli 
bir  diplomattır. Birinci Dünya Savaşında 4 
oğlu cephelerde ölmüş olmasına rağmen gös­
terdiği metanet,  Fransızların hayranlığını 
toplamıştır . 1931 - 1932 yıllarında Cumhurbaş­
kanlığı görevini yapan Paul Doumer’in ölü­
mü de çok hazin olmuştur.  Bir kitap sergi­
sinde bir Rus muhacirinin suikastine kurban 
gitmiştir.
Senato Başkanlığından Cumhurbaşkanlı­
ğına seçilen ve normal süresini doldurduktan 
sonra bu göreve tek ra r  intihap olunan Albert 
Lebrun. İkinci Dünya Savaşı sırasında dün­
yanın belli başlı simalanndandı. Ne var ki, 
Almanların saldırısı karşısında çöken F ran ­
sa’yı kurtarmak için hükümetin başına geçen 
Mareşal Pétain tarafından bir cumhurbaşka­
nına liizum olmadığı gerekçesiyle tasfiye edil-'  
mistir. Bu tarihten Fransa’nın ft ırrfuluşnnâ' 
kadar geçen askerî yönetim, normal cumhu­
riyet yönetimi sayılmadığından burada yer 
verilmemiştir.
ikinci Dünya Savaşının nihayete erme­
sinden sonra 13 Ekim 1946 tarihinde yapılan 
referandum üzerine Fransa 'da IV. Cumhuri-
a a a
a a a ı
a a a .
a a a ıa a a ı
a a a ı
a a a ı
a a a ı
a a a ı
a a a ı
a a a ı
::::
a a a ı
::::
a a a ı
a a a ıa a a ı
a a a ı
:5:
aaaa a a
•aaa a a
a a a
f«« 
•  a a
yet başlamıştır.
Dördüncü Cumhuriyet
E l CUMHURİYET (1946- 1958): IV. Cura-
huriyet’in ilk Başkanı (1947 - 1954) Sosyalist 
Partisi Başkanı Vincent Auriol’dır.
René Coty ise 11-23 Aralık 1953 tarihle- 
rinde yapılan Cumhurbaşkanı intihabında an­
cak 13. tu rda  kazanabilmistir.
Bu tarihlerde is tikrarsız hükümetler ve 
bilhassa 13 Mayıs 1958 tarihinde Cezayir’de 
generallerin isyanı ile başlayan hareketler, 
F ransa’da iç kaynaşmaları artırdığından, bu 
kargaşalığın önlenmesi amacıyla General De 
Gaulle, köyünden vazifeye çağrılmış ve ken­
disine Başbakanlık teklif edilmiştir.
General De Gaulle, yeni bir  Anayasa ha­
zırlanması şartiyle görev almayı kabul etmiş 
ve 21 Aralık 1958 tarihinde Cumhurbaşkanlı­
ğına intihap olunmuştur.
:::
:::
■ ■■■
:::: ■ ■■■ 
■ ■■■
::::a a a a
::::
■ ■■■
aaaa 
>■■■ 
■ ■■■
Beşinci Cumhuriyet
El CUMHURİYET : General De Gaulle’ün
tek ra r  siyasi hayata dönmesi ve yeni Anaya­
sanın kabulü ile V. Cumhuriyet başlamış sa­
vılmaktadır. Hazırlanan yeni Anayasa, cum­
hurbaşkanının yetkilerini genişletmiştir. De 
Gaulle, yetkileri genişletilmiş Anayasadan 
sonra, seçildiği Cumhurbaşkanlığını bütiin 
gayretiyle temsil etmiş ve Fransa’nın it ibarı­
nı art ırm aya çalışmıştır.
Normal süresinden sonra da Fransızlar 
onu tek ra r  aynı koltukta  görmek istemiş ve 
De Gaulle. Fransa’nın sıkıntılı günlerinde 
gürleyen bir ses olarak Cumhurbaşkanlığına 
yeniden seçilmiştir.
Ne var  ki, F ransa’nın hu tarihî şahsiyeti, 
son hâdiseler üzerine Cumhurbaşkanlığından 
ayrılmıştır.
«• ■ a  
■ ■■a  
a a a a  
• « a s  
a a a a
a a a a  
a a a a  
• mim 
a a a a  
a a a a
B akalım, Fransa bugün nasıl bir  Devlet Başkanı seçecektir? Elize Sarayı, V.
Cumhuriyetin 2. Başkanını beklemektedir. ..
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Fransa cumhurbaşkanları

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository