Taha Toros Arşivi, Dosya No: 104-Çeşmelerİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Siyavuşgil, Sabri Esat

Istanbul Sehir University Repository

10 TÜRKİYE TURING ve OTOMOBİL KURUMU
A S\
Sultan Ahmed Çeşmesi
Büyük dostum Reşit Saffet Atabinen telefon­
la haber verdiği zaman kulaklarıma inanama­
dım. Zaten kendisi de gidip gördüğü halde göz­
lerine inanamamış; Ayasofya ile Babüssadenin 
önünde bulunan meşhur Ahmed III çeşmesini 
tahrip etmişler!
Hani resimlerini İstanbula ait eserlerde ve 
bütün tarih kitaplarında zevk ve gururla seyret­
tiğimiz o muhteşem eserden, eğer can havliyle 
koşup etrafında halka olmazsak, çok değil, bir 
aya kadar en küçük bir hâtıra bile kalmıyacak. 
Yerinde ancak idrâksizliğimizin, hürmetsizliği­
mizin, tenbelliğimizin ve kör kaderciliğimizin 
dazlak kafa tası sırıtacak.
Gidip gördüm. Çeşmeyi saran dış parmaklık­
lar, sökülüp götürülmüş, iç kaprnın kilidi kırıl­
mış, içerideki mermerler küskü ile koparılıp aşı- 
rılmış ve daha fecii, sura bakan pencerelerinden 
birinin o nefis tunç parmaklığı olduğu gibi ye­
rinden çıkarılarak çahnmış. Yarın sıra öbür par­
maklıklara, çinilere, arabesklere, yazılara gele­
cek ve vaktiyle:
Aç Besmeleyle iç suyu Hân Ahmede eyle dua
tarihinin parıldadığı irtifam altında iki tahta 
parçası ile bir avuç horasandan başka bir iz gö- 
remiyeceğiz.
Yahut parça parça çalınıp sırra kadem basan 
o canım çeşmeyi bir başka memleketin müzesin­
de yeniden kurulmuş göreceğiz.
Biz bu hallere mi düşecektik? Bu derece mi 
benliğimizi inkâr edecektik.
Bu şaheser, idrâksizliğimizin kurbanı olarak 
elden gidiyor diye de kaç defa haber vermiştik 
hani. Kılı kıpırdayan olmadı. Evvelâ dış demir 
parmaklığını parçalayıp götürdüler. Yerine ye­
nisini takıp ne o süfli hırsız makulesine, ne de 
oradan geçen yabancı turistlere bu esere olan 
bağlılığımızı gösterebildik. Baktılar ki, horlaya­
rak uyumakta berdevamız; hiç rahat dururlar 
mı? Elbette gerisini de koparıp götürürler.
Bankadan para çaldı diye gangsterin peşinde 
hepimiz seferber olmayı aslâ ihmâl etmedik. Ta­
rihimizi, tarihimizin de en çok öğünmemiz gere­
ken sanat şaheserlerini kaldırıp götürenlere kar­
şı daha ne zamana kadar müsamaha gösterece­
ğiz?
îtraf etmek lâzım, türlü sebeplerden dünya 
kültür tarihinde cihanşümul âbideler yükselte- 
memişiz, mimarî müstesna .. Büyük şairlerimiz
İstanbul —  III. A hm ed Çeşm esi 
La Fontaine d ’Ahm ed III
yalnız bize hitap eder, fırça sanatkârlarımıza 
garbın sanat müzelerinde salonlar tahsis etmez­
ler. Büyük bestekârlarımızın sesi, hudutlarımı­
zın ötesine ulaşamaz. Filozoflarımız, romancıla­
rımız, denemecilerimiz ilh. garbin büyükleriyle 
bir akran değildir. Fakat iş mimarîye gelince, 
göğsümüzü iftiharla kabartıp:
— Biz de varız diyebiliriz. Camilerimiz, tür­
belerimiz, kervansaraylarımız, darüşşifalarımız 
ve çeşmelerimizle müsabakaya çıkar, beğenilir 
ve alkışlanırız. Mimarimiz, bize dünya kültürün­
de asalet beratı kazandıran tek yaratma sahası 
olmuştur.
Fakat biz, bu hakikatin gözü kamaştıran çiğ 
ışığına rağmen, dünyaca şaheser oldukları kabul 
edilmiş eserlerimizi kayıtsızlığa ve nankörlüğe 
kurban vermekte aslâ beîs görmüyoruz. Utan­
manın da acaba bir eşref saati var mıdır? Mem­
leketin siyasetle gözü dönmemiş evlâtları bu eş­
ref saati nicedir sabırsızlıkla bekliyor.
Bu saat arük gelsin. Gelsin ki, günün birin­
de dilenci gibi ortada kalmayalım. Delilini gös­
termeden :
— Ah biz eskiden şöyle idik, böyle idik diye 
ağlayıp döğünmeyelim.
O eşref saat artık çabuk gelsin ki,- yarınki 
yaratma kudretimiz, dünkü harikalarımızdan il­
ham almağa fırsat bularak, yeniden kendini gös­
terebilsin.
Bu yazıyı, böyle bir yazı yazmak zorunda 
kalmanın hicabı içinde bitiriyorum.
Prof. Sabrı Esat SİYAVUŞGİL
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Sultan Ahmed Çeşmesi

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/163873/2/001502220006.pdf

Sultan Ahmed Çeşmesi

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository