Taha Toros Arşivi, Dosya No: 1-Adalarİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) 

Istanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Göktürk, Akşit

Istanbul Sehir University Repository

KÜLTÜR - YAŞAM
Heybeliada üzerine 
bir anlatı denemesi
Hey bel i ’de Yaz Sonu /  Yazan: Nejat 
Gülen /  176 sayfa /  Engül Yayın.
AKŞİT GÖKTÜRK
Nasıl tanırsınız Heybeliada’- 
yı? Cumartesi pazar ada vapur­
larındaki dümbelekli gürültücü 
kalabalıklarla mı? Pırıl pırıl koy­
ları çevreleyen çamlıklarda yer 
yaygıları üstünde dolmalı, bö- 
rekli, aygaz tüplü, toplu, ipli eğ­
lencelerle mi? Ne yazık ki günü­
müzde çoğu kimseye en başta 
bunları çağrıştırıyor belki Mar­
mara’nın adaları.
Anılar, düşünceler, 
özlemler
Daha önce “ Heybeliada” ki­
tabıyla Heybeli’nin “tarihi, coğ­
rafyası, yaşamı” konusunda 
adanın ilginç yönlerini, günü­
müzde unutulmuş yüzlerini 
özenle anlatmış olan Nejat Gü­
len, “ Heybelide Yaz Sonu” nda 
bir anlatı denemesiyle çıkıyor 
karşımıza. Roman diye adlandı­
rıyor yapıtını yazar. Ancak, on 
sekizi kişi adlarıyla başlıklandı- 
rılmış yirmi üç bölümden oluşan 
metni roman diye okumanın bir­
takım güçlükleri de yok değil. 
Anlatı özelliği göstermekle bir­
likte, daha çok bir anılar, göz­
lemler, düşünceler, özlemler ki­
tabı gibi okunuyor “ Heybeli’de 
Yaz Sonu.”
Heybeli’nin insan örtüsü
Anlatıcının, çocukluğunu ge­
çirdiği eski eve girişiyle bütün bir 
geçmiş zaman, zengin bir yaşan­
tılar birikimiyle sökün ediyor bi­
linçte. Nesnenin yıpranışı, evle­
rin, bahçelerin, eşyanın kırılıp 
dökülüşüyle zamanın acımasız 
etkisi, buruk bir nesnel değişme­
nin kaçınılmazlığını sergilerken, 
Birinci Dünya Savaşı yıllarından 
beri Heybeli’de yaşamış kuşak­
ların serüveni, ilginç anılarla, 
gözlemlerle aktarılıyor. Rumu, 
Türkü, Yahudisiyle, varsılı yok­
suluyla, yaşlısı genci, sarhoş pa­
pazı, deliren paşaları, kilit altın­
da tutulan kız kuruları, boynu 
altın zincirli züppe delikanlıları, 
aydınları, politikacıları, sanatçı­
ları çarşıdaki deli Yano’su, tö­
renleri, şenlikleri, 6-7 eylül ça­
pulcuları ile değişik dönemler­
den renkli bir kalabalık, adanın 
insan örtüsünü oluşturuyor.
Özgün bir ada kitabı
Kapıların, pencerelerin, yağ­
mur oluklarının, çitlerin, taraça- 
ların, ağaçların, bahçe bitkileri­
nin nesnel aşınmasına koşut ola­
rak, anlatıcının kişiliğinde de bir 
delirme süreci adım adım izleni­
yor metinde. Martılara duyulan 
sonsuz öfke, çekip giden karga­
lara duyulan özlem, yakın çev­
reyle uyumsuzluk, bir iletişim 
güçlüğü, delirme izleğini pekiş­
tiriyor. Böylece, bir anlatı nite­
liğini kazanıyor “Heybelide Yaz 
Sonu” , ama bu roman olması­
na yetmiyor.
“ Heybelide Yaz Sonu” , öz­
gün bir ada kitabı olarak okutu­
yor kendini. Buruk bir özlem, 
alaycı bir öfke, adaya, ada ya­
şamına duyulan içten bir tutku, 
bir kaçış, bir sığınmışlık duygu­
su her an sezdiriyor kendini. Her 
türlfi “ edebiyat” özentisinden 
uzak bir yalınlıkla yazıyor Nejat 
Gülen. Yazarlığı, işinin yanında 
ikinci bir uğraş olarak sürdürme­
sinin olumlu sayılabilecek sonu­
cu bu belki. Ara sıra yazım yan­
lışlarına dek varan biçem aksa­
malarıyla birlikte, taşıdığı öz­
günlük ile içtenlik, bir solukta 
okutuyor “Heybelide Yaz So- 
nu” nu. “Gerçekle düş” , yaza­
rın deyimiyle, “karışmış” bir bi­
çimde dile getirildiğinden, tek 
yönlü bir anılar, gözlemler top­
lamı olmayı aşıyor metin, karga­
ları, martıları, yıpranan doğası, 
gelip geçen ilginç kişileri, çöp 
dağlarına dönüşen tüm nesnel 
varlığıyla ada, dünyamızın, bü­
yüteç altına alınan bir kesiti ni­
teliğini kazanıyor.
İçtenliği, özgünlüğü, gösteriş­
ten uzaklığı ile “ Heybelide Yaz 
Sonu” , yakın dönem İstanbul’­
unu, adaları, Heybeli’yi seven­
lere ilginç bir okuma serüveni su­
nuyor.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Heybeliada üzerine bir anlatı denemesi

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository