Taha Toros Arşivi, Dosya No: 44-Arnavutköy. Not: Gazetenin "Tarihten Sahifeler" köşesinde yayımlanmıştır.İstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Şehsuvaroğlu, Haluk Yusuf

Istanbul Sehir University Repository

]TARİHTEN SAHİFELER
fset90amm
Arnavutköy sahilsarayı
( Boğaziçi lisesi)
19. u r u  İlk senelerinde Arnavut- 
köyündt Akıntı burnundan Bebeğe 
ioğru sır asile Beyhan sultan çeşmesi 
t*! baş eski kahvesi İle üç tane dük­
kan ve yanlarında diğer üç dükkân 
vardı- [**]
Bu dükkanlardan sonra Halil paşa 
sade Nuri paşanın yalısı, Halil paşa 
Bade Sadrı Anadolu Arif Molla ya­
lısı bulunuyordu. Molla efendisinin 
yalısının alt tarafında Padişahların 
Boğaziçi tenezzühlerinde İstirahat 
ettikleri Mehmet paşa kasrı ve sonra 
da Beyhan sultanın sahilsarayı geli­
yordu.
Beyhan sulyan sahllsaraylle Bebek 
kasrı arasında sıraslle, Eski Hekim­
başı zade Neclb efen, Hazinedarbaşı 
Şakir ağa yalılarlle, peksimet fırın­
ları, Sadrazam Salih paşa, Dürrti za­
de Abdullah Molla. Müderrisinden 
Elmas Ebe zade Mustafa efendi, me- 
vaiiden meşk hocası Yesarl zade İz­
zet efendi, Devi Güzel kızı yalılarlle 
Bebek ocağı vardı.
Beyhan sultan uzun seneler Arna- 
vutköyü sahllhaneslnde oturmuş ve­
fatından sonra bina yine OsmanlI 
hanedanına mahsus bir saray olarak 
yeni evlenen bazı sultanlara tahsis 
edilmişti.
Bu yalı bilhassa II. Mahmudun kızı 
M’hrimah sultanın, Salt paşayla İz­
divacı münasebetiyle yeniden tamir 
ettirilip, hazırlanmıştı.
Sultana muhteşem bir düğün ya­
pılmış ve zengin çehiz alayı cadde­
lerde biriken halkın önünden geçiri­
lerek Arnavııtköyü sahilsarayma ge­
tirilmişti.
Salt paşa Mîhrlmah sultanla bir 
müddet bu yalıda oturdu. O devirde 
Sait pasa yalısı diye anılan Arnavut­
köy sahilsaraymm Bebek tarafında 
bir selâmlık dairesi vardı- [***]
Kâgir ve yüksek bir zemin katı 
üstüne çıkan daire cepheden on iki 
konsolla zemin kata tutturulmuştu. 
Binanın cephe tarafında on bir pen­
ceresi vardı.
Harem dairesi bugünkü Boğaziçi 
lisesinin bütün cephesi boyunu İşgal 
eden bir uzunluktaydı. Sarayın Ar­
navutköy tarafında bir salondan İba­
ret müstakil ve asıl binadan alçak 
ufak bir köşkü bulunuyordu.
Arnavutköyfı sahilsarayı cephesinin 
şahniş çokluğu ile dikkati çekerdi. 
Bina beş şahnişli olarak inşa edil­
mişti. Saray zemin! kâgir olmak üze­
re üç kattı. İkinci ve üçüncü katlar­
daki şahnişler büyük dörder konsolla 
altlarındaki kata istinat ediyordu.
Binanın girintilerde saçakları düz, 
çıkıntılarda zaviyeliydl- Arnavutköy 
sahilsarayı pencerelerinin fazlalığıyla 
da dikkati çekiyordu ve bu pencereler 
kafeslerle örtülmüştü» Geniş ve yük­
sek olan pencerelerin altlarındaki 
bina kısımlarına tahtalarla muhtelif 
hendesî şekiller yapılmıştı.
Sahilsarayın önü pazar kayıklarlle, 
yr-d-kçilerle kalabalık olur ve saray­
lılar kafesli pencereler arkasından 
kayıkları, gidip gelenleri alâka ile 
seyrederlerdi.
Sait paşa ile Mihrimah sultanın 
saadetleri uzun sürmedi sultan bir 
kaç sene sonra vefa tetti ve bu ayrı­
lık paşasına büyük bir ıstırap verdi.
Sait paşa, siyasî hayattan da çe­
kildikten sonra Beylerbeyinde bir ya­
lıda ömrünün son yıllarım derviş kı­
yafetinde ve daimî bir ibadet içinde 
geçirdi.
Arnavutköy sahilsarayı Boğaziçinin 
ilk kâgirleştirllen binaları arasında 
bulunmaktadır. Zamanla Beyhan 
sultan sarayı eskimiş ve yıktırılma­
sına zaruret hasıl olmuştu.
OsmanlI sarayına alt olan ve Yalı­
nın üst tarafında bulunan Mehmet 
pa'a kasrı Vezir kasrı diye de anılır­
dı Bir müddet sonra kasır da yıktı­
rılarak hazine! hassaya ait bulunan 
bu arsalar üzerine Çiftesaraylar ismi 
11e bugünkü Boğaziçi lisesi İnşa olun­
du. i****]
Î" Yazan: tHALÛK Y. ŞEHSUVAROĞLU g
san altı gün misafir «dilmişti. Ha­
nımefendi bu misaflreti esnasında; 
Mutbakı ftmireden seki* yüz otuz yedi 
kese akçe harcanmıştı. [***+*] 
Valinin annesi Mısıra kendisi İçin 
hazırlanan bir vapurla döndü. Bu zi­
yaretten sonra Mirgtindeki Feriye 
sarayı Feride ve Senlye hanım sul­
tanlardan alınarak Mısır valisine İh­
san olundu- Eski Meclisi vâlâ reisi 
Rifat paşanın yalısı da hanım sul­
tanlara verildi.
Arnavutköyünde misafirhane ola­
rak kullanılan sahllsaray da Mahmut 
paşanın İkametine tahsis edildi. Fa­
kat Mahmut paşanın bu sarayda 
İkameti uzun sürmemiş ve bina tek­
rar hanım sultanlara İhsan olun­
muştu.
Sultan Mahmudun İki torunu 
ömürlerinin sonuna kadar bu sahil- 
sarayda yaşadılar. Feride hanım sul­
tanla 1285 yılında binbaşı Mahmut 
Nedim beyin namzetliği ilân edildi.
Her iki hanım sultanın zevçleri de 
uzun yaşamamışlardı. Son devir Os­
manlI sarayında Sultan Mahmudun 
torunu olarak büyük bir İtibar gören 
İki hanım sultan uzun ömürlü oldu­
lar. Sultanlar orta boylu zaylf ve 
narindiler. Biri esmer ve diğeri kum­
raldı- Birbirlerine pek bağlı İdiler. 
Hiç ayrılamazlardı. Yıldızdaki mera­
simlere beraber gelirler Şale köşkün­
de birlikte dolaşırlardı.
Arnavutköy sahilsarayı çok nâdlde 
eşya İle döşeliydi. Sultan Mahmudun 
torunlarının çehizlerl arasında hakl- 
koten emsalsiz bazı eşya bulunuyor­
du. Annelerinin, bir kısmı Sultan 
Mahmut zamanında hazırlanmış çe­
yizi de kendilerine kalmıştı. [*****•] 
Senlye hanım sultan evvelâ, Feride 
hanım sultan da 1336 kasımında ve­
fat ettiler. Her İkisi de Yahyaefendi 
kebristanına gömüldüler.
OsmanlI hanedanı memleketi ter- 
kedinceye kadar hazinel hassa em­
rinde kalan sahllsaray bu tarihten 
sonra bir müddet Tabaküs tütün şir-ı 
ketine depo olarak kiralanmıştı.
şirketten sonra saraya Divanyolun- 
dakl binası yanan [*****♦*] Feyzi 
âtî lisesi nakledildi- Burada Boğaziçi 
lisesi ismini alan mektep o tarihten 
İtibaren Arnavutköy sahilsaraymda 
bulunmaktadır.
[*J Bugün de mevcuttur.
[**] Bugün Akıntı burnu gazino­
larının bulunduğu yerler.
[***] Boğaziçi lisesi olan bugünkü 
binada eski selâmlık binasının yeni 
sarayla beraber aynı yerde yapılmış 
son vaziyeti bulunmaktadır.
[****1 Muallim M. Cevdet, bina­
nın Abdülâziz zamanında kâgir ola­
rak yaptırıldığını söylüyor.
[-*****] Başbakanlık arşivi Cev­
det Nakibi Saray 449.
[*****♦] Hanımefendilere ait çok 
kıymetli bir sandık Türk ve İslâm 
eserleri miizesindedir.
[****♦**] Feyzi âti lisesinin Divan- 
yolundaki binası da Çiftesaraylar di­
ye anılırdı ve İçinde son olarak Sul­
tan Aizizin kızlarından ve Damat Şe­
rif paşanın zevcesi Emine sultan o- 
turmuştu.
Abdülmecit devrinde Fethi Ahmet 
pasa ile evlendirilen Atiye sultanın 
İkametine Arnavutköy sahilsarayı 
tahsis edildi. Sultan burada Fethi 
paşanın evli obuasından duyduğu 
şüphelerle endişeli bir hayat yaşadı. 
Sultanın paşadan. Feride ve Senlye 
hanım sultanlar adında İki kızı dün­
yaya gelmişti.
Atiye sultanın ölümünden sonra 
kızlarına Emirgândaki Feriye sarayı 
verildi ve Arnavutköy sahilsarayı ge­
lecek misafirlerin ikametine tahsis 
edilen bir misafirhane haline getiril­
di
1281 senesinde Mısır valisinin val- 
delerl hanımefendi bu sarayda dok-
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi


Arnavutköy sahilsarayı (Boğaziçi lisesi)

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository