broeder Gaëtan

Open Marine Archive

102, 
!lil 11111111 !1111111111111 I! 11111111111: 11111111111111,, 11111! 1111111111111111 1111!1 I! 1111 
11 11 
11 11 
::KORTERE MEDEDELINGEN:: 
11 11 
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, 
l.Knokke: 
~~~~-~~~f!_~~~!~~~~-~~~~~~~-~~~~-~~-~!~~-~~!-~~~-!~!~~-~~!~~~~~z 
Na Chappuys (1), na Strada (2) en na Van der Essen (3), vertolt nu ook Gar-
ret Mattint:;ly in "De ;crmadn" L) hoe Alexander Fn.rneze in juli 1587, dwars over 
de mondine van het Zwin, eon brug liet unnleggen. 
Po.rma had Drugee bezet en bereidde de b8rucht<.< tocht tegen ErtGelundj een 
opdracht wilervoor hij nooit vevl heeft gevoeld. Dac.rtoc wilcle hij eerst Sluis 
v~rover0n dat nog stand hi0ld tvcen Spanje, Farneze trok op met drie kolonnes! 
een no.<.or het fort van Illcnkenber::;e en van deur lanes d<.. kust tot voorbij IUlokke, 
één recht vnn ]rugGe op Sluis 1 en ec.n derde die hij zelf korillllnnd.ccrdc 1 draaide 
ten oostun om Sluis en gine het <Jilo.nd K:1dzand bezetten. Sluis \·•ns omsineold. 
Leicuster kr'-'c:g van Elizabet vo.n Eneeln.nd de opdracht de bt:;dreigdc stud te ont-
zetten. 
Zowel om J.e beide lec~.::rs VD.ll Knokke en V8.Il Kudzand met elknar te verbinden, 
als om het Zv-.in af t...., slui ton zodat Leicoster du stad Sluis ni<-t kon hclpcn noch 
bevoorraden, besloot do Prins vnn Po.rma eGn brug over het Zwin te slaan, prucies 
zoals hij te Antv•erptm had eeda=-.n op de Sch<olde, 
In dertic sektüs werd de bruc tü J3rugge gebouwd: een door zijmuren beschut-
te GDJl& 1 t;cdveltelijk Jrijvt.;nd op platte schuiten, DG stukken vlottende brug wer-
den lnllf,'s Dlc:mkenb0rge cn d0 zuo~ nuur do Zwinmindinc. gevoerd on.:ooar nc.neengesln.ge 
Op 26 juli v(:;rsche0n in hut Zvdn een vloot ondc.r tle leiding .van Leicester 
E:n V.c'.n do joneu i".:nurits VM. Nassau. Onenigheid tussen de Engelse en·de Hollandse 
vloothoofden b0lette hen, met ..; ... n 000d eeplunde aanval de brug te overmeGsteren. 
Tun slotte wr.;rd. ondur dekJ.-.il").g van Hollandse vlieboten 1 zonls.twoo jL"O.r tE: 
voren bij Lntwerpen, een brandboot na.LT de bruc cestuurd om diu to vèrnielon, De 
brnm.kr voor sn<.;l met tij en nuordwestemdnd. 
Mnnr over de brug op h(ojt Zwin voorde bevel, de kno,ppe Enrkies van Renty (5). 
Hij liet dt.Jlen V8.Il de br'11{; lost1r:.k0n en op zij trekkt>n, Hot brandschip schoof door 
de opening en dE:: brug 'iverd 'üecr ceslotl:n. 
Do verkoolde spanten vrn d8 bronder ln.eoan noc te roken op de oovl.Or vnn de 
haven, o..ls icr:wld van Groenevelt op 5 augustus de stud Sluis aM .ti.lexunder Far-
neze moest overgeven. 
Dat vertellen ona de e8schiodschrijvers. J\inc.r &E:en eun ztJ[Çt ons w a c. r 
Farneze zijn brt.l[{ ov<.;;r het Zwin liet leegen, 
Sedert jaren had ik mij clie vrn~~ g€stcld: WM.r? Nu situeer ik de Brue van 
Pnrmo. tussen het Fort Tér Hofstede op Kndz<J.Ild en het Fort sint Terosn op Knokke. 
Vooreerst redeneerde ik zo: \·.1c.nr zou ik die brug celegd hebben? Niet te 
dicht bij Sluis, om niet door een plotse uitval verrast tl:o worden; en wel dààr 
wwr de znndbcmk het br..;Gclste w,~s en do diepere vnnreeul het smnlst. Froderik 
Spinola beweerde in 160,~ ebt Je vnnreeul bij Tbr Hofstede zo smal was, dat de roei-
riemen van zijn galdien de 08V8r rnckten. Op de stnfknnrt trok ik t12.c..r mijn brug 
haaks over het Zwin, en die paste juist tussen de twee genoeo.d.e forten. 
Dan, op do schetsen ven de bruc bij iilltWt>rpen, vond ik deze wvl en wis tus-
sen twee forten -Ste fdarie en St Filip- nls bruegenhoofden in de schorreocver. 
-
' 
' 
' 
' ~ 
~ 
' 
' 
~ 
0o 
~'?: 
"'ê 
\ I+ 
"" 
/ 
• ( 
\ ' \ < 
\ \ ' 
' • 
\ I I 
.>o t ~':\ ) \ • I 
" 
• 
( 
I I~~ 
\ 
r \"~ ' 
' )< ..... . 
' 
:; 
··~h 
·-,, __ 
~ 
.. 
y ,. 
. 
'· {_ 
5 
" 
' 
-", .. 
I; 
! I 
/ 
' 
' I 
I 
i:s~ 
/1 
I 
I 
' / ' 
·---' 
103. 
-·'·"'"'·'·'''" Dijken 
.. -- + --Rijksg:·cns 
-.::._-==-'-" Dan:1tje Sch::o.~C';:!,l'1.'g,:;:c- · 
Retranchement 
-~----Grens van KEokke 
- -Vaargeul van het Zwin 
1 Klein,- ? ns 
2 st-lüL'1a:fo::c-~ 
3 St-Terese.:fort 
4 st-Jo:risfort 
5 Fort Ter Ho:'sbde 
6 Kastee]_ van Sl,lis 
7 Fort St-·Dona.::.,s 
8 ]lauwe sluis 
Nota 1 s bij d~~ks~. 
L G, Chappuys 1 Hist eén de 1~. 
guerre de Flar.d~e,P~rijs 1623 
2, F, Straila, Eist de la guer~e 
de Flandre, lirussol 1712 
3. L. Van der Essen~ Llexa~dre 
Farnèse,Brussel l935,IV en 7 
.t1,. G. 1\Iattingly ( vor·~oald 1 vc-.~ 
KaiiflthouJ~) ,De ii.rmad.a, Els2· 
vier 1962, bls 106-118 
5. Emmanuel de Lala2.ng,Markies 
van Renty,Bur.;graaf van 
Broekburg 1 Gouverneur va.."l 
Renegouwen,_Admiraal van 
Vlaanderen, 
6. Ook in 11 Géic.8alogie 3t Lauriers 
de tres noble et ancienne ]i'n, 
mille des Comtes d.e :ras.sau 1615 
7, Pompeo Giustinic.rw ,r:e -L:!.e Guer 
ra de Fiand:ra VI, ":',ntwerp lG09 
8. J, Opdedrinck;K~ocke Hist e·~ 
Souverni}?s,2e ui.tg,p,l33 
9. Opdedrinck p,· 1)2 e::1 Biekorf 
10. lileerdere fotocop:Lcs vnn k<::.a!'·-
ten V rul de .streek zitten L1 
het archief van de Kring -
en veel plans in Rijksarch 
Brugge, Fanels ?:Ies·~dagh. 
N o t a 1 s van de bladzijde 106: { 1) ilijksarch Den Haag Nr 2)00. 
( 2) .l .. rchief Middelburg (Ualchercn). 
10{. 
Fnrneze en zijn ingenieurs zullen zeker tweeEmnl in twee jf'_o,r op dezelfde manier 
te werk zijn gegaan. 
Bij het bekijken van plnns 0n kaarten uit het begin van de 17e eeuw, o,o,. 
die van Cl Visschor (6), begon ik te letten hoe zij meGrmalcn op die plaats een 
lijn trokken. Bij P. G.llstiniano was het zelfs een brug {7). ';Iel heet één van de 
steunpwlten St .iiiarc, IDL1L:.r dut is uc:n goduric; gecopicerde fout VUé.il" St Tere sa.. 
Prins l\rlc..uri ts heuft indbrdaad 17 j O.t'X later, toen hij zelf in 1604 de stad Sluis 
b.,lee;erde, de manier v::n Fo.rneze gevole voor wie hij toen hncl maGten zwichten. 
En ten slotte trof mij verludun jacr in het herstelde stadhuis van Sluis 
eun merkwaardige gravure die de belceering van Sluis in 1587 voorstelt. Tiet is 
een ets door J, Cartusu un zo komt uit Strada 1 s ''De Belo Belgico'', à.ntwerpen 1648. 
Het is wol oun erg gefanfr.se'"rde voürstolling, mnnr van belang wc.s voor mij 
d.:1t an.n. de tw0e uiteinden VGll do hier veel te korte brug van Pnrma, wel dugelijk 
een fort had gestaan. 
Op het einde van de 16e r.:euw stonden op de linker oever van het Zw'in, in de 
schorren buitendijks~ vier forten op gelijke ufst~nd van elkander (zoals Simon 
Steven het ten andere ook voorschrijft). DezB zijn: het Kloin Knstc.Hü van Sluis 
of clc Kleine Pas, het Fort Sint Anno., het Fort Sint Teresn en het Grote Fort Sint 
Joris of .::0rste linzegrasfort (zie schets, genumnerd 1, 2,3 ,JI,). 
Voor eun brug over het Zwin 1~ St-_i\.nnufort te dicht bij Sluis; en alleen 
rechtover st-Teresnfort lag op de rechteroever een fort. Dit was op Ter Hofstede, 
een vierkante redoute met twee bastions (wat de toegane tot de bru~ kan uitlegcen), 
op de plaats wnnr nu noe het erote Fort Nassau gelegen is. 
Ook Fort St Teresahad oorspronkelijk maar twee bastions, want in 1622 wor-
den er twee nieuwe bastions aan toegcvougd (8). 
Dhr. J. De Lanehe hoeft de licging van het Fort Sint Teresabetwist (9). 
Er bestaan autentieke geschriften te over die het Teresafort stucds in de parochie 
Knokke situeren. Het bijzonderste argument dat Llhr. De Lnngho cubruikt om het op 
Vestkapelle te plaatsen~ is dnt het op oude plons ten zuiden van de sluisvliut 
ligt. Er bustnon ondcre kaarten e;enoee waarop St Tere sa boven de sluisvliet st::-_nt, 
of zoals bij Cl:::tüs Visscher in 1627 tussen twee vlietün. .Misschien verloor dhr 
De Lnnghc uit het ooe dat de sluisvliet, die van de Izabellusluis, te noorden vm1 
hot St -Izabello.fort en ve.n het St-Tercsnfort nacr het Zv.rin liep? reeds in 1719 
"alsnu gheheel verslyckt" wr"s, on dat die vliet in 1784 vervn.ngen werd door een 
nieuw kunua.l, ten zuiden van het Iznbellafort, en door de huidige Hazee;rassluis. 
Hij wil ook het }l~ort Sint Teresa heol wat dichter bij de oever vc.n het Zwin 
leee;en. iielnu 3ls w<:: op de as van de brug van F:::trneze tle nfstc.nd meten v,,_n de 
me0st oostelijke oever van het Zwin n[l,ar hut midden vnn het Fort N3ssau, en die 
3fStGnd lanes de westzijde brengen vanaf de oever, dan komen we juist aon de voet 
van de tegenwoordige Nieuwe-Hazeerctspoldcrdijk voorbij û.:: hofstede vnn Valter van 
de Sompelo. ~-ls we daarbij de nfstEmd nemen van de Grc,c,f J211sdijk tot a".n het 
Fort St .. 'Jma, dat volgens het getuigenis van Ernest vn.n Nassau in l601i ,in de schor-
re lag op 11 une ar,luebusadeu van die dijk, en cliezelfde afstC'lld meten vunaf die 
dijk tot St Tere sa, dn.n komen we precies op dezelfde plc.c,.ts terecht. 
Op de k<1art V2-i1 Popp, op die van V2nder Malen 1 en ook nog op de oudste Bel-
~:ische rüli teiru ko..art ~ vinden we op die plaats brede walc;rc.chten wac.rvan nu noe 
een restantje te zien is. Dit kun ochter ook werk zijn VM 183,~. Dit punt liet 
amper op 20 meter van de plaats waar Jonckheer~ en Opdedrinck het Sint-Teresafort 
hebben gesitu0erd. 
Krije;en die twee uiteindelijk toch eelijk? Dan lnc het Fort Sint Tereau 
alleszins op het gronde;ebied vc.n Knokke en den is de liecing vun de Bruc van Par-
ma heel juist bepaald. (10) 
Br. Gaëtc.n. 


Waar heeft Alexander Farnese zijn brug over het Zwin laten aanleggen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive