De Langhe, J.E.

Open Marine Archive


VAN ZWIJNBLOMMEN, LAMSOOR OF SCHORREBLAD 1 
Prof. J.E. De Langhe 
Het plantengeslacht Limonium van de strandkruidfamilie omvat een 150-tal soonen, 
groeiend op de kusten en in de zoutSteppen van Zuid-Europa en Zuidwest-Azië tot lran. Het 
zijn halofyten of zoutplanten, levend in zoutrijk milieu. In West- en Noord-Europa zijn er maar 
twee soonen. nl. gewoon lamsoor (Limonium vu/gare), verspreid over de kusten van de 
Atlantische Oceaan. de Noordzee en de Oostzee tot Zuid-Zweden. Een tweede soort. 
Westeuropees lamsoor (Limonium hinervosum) heeft een kleine groeiplaats in Frankrijk op de 
rotsen van de kaap Zwaneneze (Gris-Nez) in het Land van Bonen (Boulogne) en groeit hier en 
daar op de westkust van Ierland, Engeland en Schotland. 
Gewoon lamsoor heeft groeiplaatsen langs de monding van de IJzer (nog steeds?), de A. de 
Kwinte (Canche) en de Zomme (Somme); vroeger ook op de Scheldeschorren stroomafwaans 
van Antwerpen, maar aldaar verdwenen ten gevolge van inpoldering (schorre van Zand vliet) en 
industrialisatie; verder nog op talrijke plaatsen in Zeeland. 
Wat het levensmilieu betreft, is gewoon lamsoor een typische soon van de hoge schorre. 
Als je vanaf de Zwijngeul de kustlijn (hoge duinenrij) volgt, loop je eerst over de slikke met 
krabbekruid (Salicomia, zeekraal) en slijkgras (Spartina), die bij elke hoge tij, dus tweemaal 
daags, wordt overspoeld en bedekt met een vers laagje slib. Een overgangszone scheidt de 
slikke van de lage schorre, die alleen bij sterke tij, d.w.z. bij springtij of bij door stormwind 
opgezweepte gewone tij, wordt overspoeld. Typische planten zijn er zeealsem, schorrekruid en 
andere soorten langs de geulen. Dan volgt de hoge schorre die alleen bij uitzonderlijk hoge tij 
(hoogwaterstand met flinke, uit het noorden opstekende stormwind) wordt overstroomd. Hier 
gedijt lamsoor in dicht aaneengesloten kolonies. De langzame verhoging van het hoge-
schorrepeil vindt plaats door slibbezinking en door stuifZandtoevoer uit de nabije duinen. Aldus 
evolueen het landschap van zoutwatergeul naar slikke, lage schorre en hoge schorre, rijp voor 
inpoldering. Zo'n evoluerende schorre venoont een typisch patroon van afwisselende slenken 
en bulten ofheven, dat vroeger vaak gedeeltelijk bewaard bleef na de inpoldering. Zo'n polder 
was een hevene of eveneen de dijk was een bevendijk of evendijk 2 . 
Gewoon lamsoor is een typische hogeschorreplant Ze verdwijnt als de zouttoevoer te 
gering is om de geleidelijke ontzilting door de regen te compenseren. Dit is ook het lot van de 
lamsoorkolonie als er niet tijdig wordt ingegrepen om de bodemontzilting te voorkomen. 
De officiële Nederlandse naam lamsoor wordt bij ons alleen door de botanici gebruikt 
Zwijn- of Zwijneblomme is de in de handel en wandel door het volk gebruikte naam Het is 
een verkeerde naam. Bestaat er geen betere Westvlaamse naam? Of is deze uitgestorven? 
Dienaangaande ben ik jaren geleden, omstreeks 1925, te rade gegaan bij de schapers en 
schapebaeren van de Zwijnstreek. Boer Jan Stroo van De Vrede die de situatie van voor 1870. 
dus van voor het opwerpen van de Internationale Dijk, had gekend, als schaper, venelde mij 
ongeveer het volgende. 
1 Ik schrijfZwijnblomme. niet Zwinncblomme. om de Westvlaamse uilspraak mei scherpe klinker IJ ~ 1 
2 Dit is de eerste maal dat ik dit nieuwe inzicht publiceer m striJd met de opuuc ,.".. lUCI-
natuurwetenschappelijk onderlegde auteurs. Er wordt vcrder uitvoeng op tcmggckomcn 
De oude volksnaam van de plant die over de grens lamsoor of limoenkruid heet, is 
Schorreh!ad. Die naam hoorde je nog in de Zwijnstreek in de jaren 1940- 1960. Schorreblad 
werd door de schapen versmaad. De bladeren zijn niet mals genoeg. Geneeskrachtige 
eigenschappen van schorreblad zijn mij niet bekend, zei de boer. De kinderen plukken 
schorrebladboeketten voor de heiligenbeelden thuis en voor het kapelletje van de 
Gravejansdijk. Andere Zwijnplanten werden gegeten, nl. vooral krabbekruid (zeekraal): lekkere 
zoute sappige smaak met een scheutje azijn en een likje mosterd. 
De eerste jaren na de oorlog 1914-18 waren slechte jaren voor de schorrebladkolonie van 
het Zwijn. De fraaie plant, die zich uitstekend leent voor het maken van bestendige boeketten, 
geraakte alom bekend bij de bewoners van de streek en de toeristen. De bloemisten haalden 
hopen planten weg. De groeiplaats van het Zwijn, flink ontwikkeld tijdens de oorlogsjaren, 
scheen onuitputtelijk. Er was geen stoet met feestwagens te Knokke en elders, die niet 
bedolven waren onder zwijnblommen. Natuurbescherming bestond toen niet of nauwelijks. Na 
de zomer van 1925 ben ik gaan kijken naar de in het Zwijn aangerichte schade. Op talrijke 
plaatsen in de schorrebladkolonie lag de zandbodem bloot wegens het uitrukken van de 
planten. Gelukkig ging de plukwoede over en werden beschermmaatregelen getroffen. Huidige 
situatie: het beschermde schorreblad gedijt weer goed in de hoge schorre van het 
Zwijnnatuurreservaat. 
10 1 


Van zwijnblommen, lamsoor of schorreblad

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive