Neyts, D.

Notteboom, T.

Open Marine Archive

58
H
O
O
F
D
S
T
U
K
59
> WAAROM DEZE INDICATOR? 
De havens vormen een belangrijke pijler in de Vlaamse en Belgische economie. De kusthavens 
Zeebrugge en Oostende én de havens van Antwerpen en Gent in het binnenland hebben elk hun 
eigen voorgeschiedenis, dimensie en specialisatie. Ze opereren onafhankelijk van elkaar, maar 
zijn op een functionele wijze toch sterk verbonden. Zowel rechtstreeks als onrechtstreeks ken-
nen ze een enorme bedrijvigheid: transport, overslag en opslag, distributie, handel, diensten, 
industrie, enz. Als concentratiegebieden van industriële en logistieke functies genereren ze heel 
wat tewerkstelling en toegevoegde waarde.
> WAT ZEGT DEZE INDICATOR? 
De economische impact van de havens wordt o.m. bepaald aan de hand van de toegevoegde 
waarde van de zeehavens tot de nationale economie. De directe en indirecte werkgelegenheid, 
die ze voortbrengen, zijn eveneens merkbaar in de hele kustzone. Havens en scheepvaart zijn 
echter sectoren, die te maken krijgen met een uiterst scherpe internationale concurrentie, die 
ook in de toekomst nog zal toenemen. Deze groeiende concurrentie is bv. een gevolg van de ont-
wikkelingen van de internationale markt van het goederenverkeer, de vorming van internationale 
logistieke netwerken en de schaalvergroting in het maritieme vervoer. Bij een inschatting van het 
belang van de Vlaamse havens, is het dan ook noodzakelijk, om de ruimere context in overweging 
te nemen.
> WAT ZIJN DE RESULTATEN?
Het marktaandeel van de Vlaamse havens in de Le Havre-Hamburg range situeert zich sinds 
2001 tussen de 23,3% en 24,4%. Het marktaandeel van de West-Vlaamse havens Oostende en 
Zeebrugge in diezelfde range m.b.t maritiem verkeer bedroeg in 2011 respectievelijk 0,3% en 
4,3%. Antwerpen en Gent stonden in voor respectievelijk 17,0% en 2,5%.
De haven van Zeebrugge behandelde in 2011 een totaal volume van 47,0 miljoen ton. Dit was een 
daling van 5,3% ten opzichte van 2010. Niettegenstaande deze daling, boekte Zeebrugge in 2011 
zijn op één na beste jaarcijfer. De Oostendse haven is dan weer een typische roll-on-roll-offhaven 
(rorohaven). Als gevolg van de economische crisis, daalde de internationale handel, vooral die 
met het Verenigd Koninkrijk. Vermits de goederentrafiek van Oostende bijna uitsluitend op de UK 
gericht is, werd de haven sterk getroffen. Dit blijkt duidelijk uit de cijfers van Oostende, die sinds 
2010 sterk dalen. In 2011 bedroeg de totale goederenoverslag 3,8 miljoen ton, een daling van 
22,1% tegenover het jaar daarvoor.
De economische impact van deze havens wordt o.m. bepaald aan de hand van de toegevoegde 
waarde van de zeehavens tot de nationale economie. In de haven van Zeebrugge steeg de totale 
toegevoegde waarde van 1.453,7 miljoen euro in 2005 tot 1.678,0 miljoen euro in 2010 (+15,4%). 
Oostende kende een groei van 28,6%, of een toename van 726,5 miljoen euro tot 934,2 miljoen 
euro in de periode 2005-2010. 
De aanwezigheid van de havens creëert ook directe en indirecte werkgelegenheid. Oostende en 
Zeebrugge hadden in 2010 een totale werkgelegenheid van respectievelijk 20.569 voltijdse equi-
valenten of VTE (+7,8% t.o.v. 2005) en 9.390 VTE (+8,5% t.o.v. 2005).
Beide havens zijn belangrijk voor Short Sea Shipping (SSS). Hierbij wordt kustvaart gebruikt als 
alternatief voor wegvervoer. Zeebrugge vervoerde in 2011 28 miljoen ton via SSS, of bijna twee 
derde van de totale trafiek. In Oostende is bijna het volledige scheepvaartverkeer te omschrijven 
als SSS.
> WAT VOOR DE TOEKOMST? 
De economische waarde van de zeehavens zegt weinig over de duurzame wijze waarop een haven 
kan functioneren. Naast de verdere economische ontplooiing vormen ook ecologische en sociale 
aspecten een uitdaging voor de toekomst. Zo moet bv. aandacht uitgaan naar het ontwikkelen van 
een duurzame mobiliteit. Naast de verdere ontwikkeling van Short Sea Shipping, dienen de mul-
timodale hinterlandontsluitingen en overslagfaciliteiten verbeterd te worden. Inzake luchtveront-
reiniging leiden bijkomende internationale maatregelen op het gebied van scheepvaartemissies 
tot een verbetering van de leefomgeving rond de havens. Samen met o.m. de ontvangstverplich-
ting voor scheepsafval en ladingresidu’s in havens, zullen deze ontwikkelingen resulteren in een 
meer duurzame scheepvaart, met respect voor zowel de ecologische als economische ontplooi-
ing van de haven.
Teksten gebaseerd op de publicaties van de Vlaamse Havencommissie, de Nationale Bank van België 
en prof. Theo Notteboom (ITMMA, Universiteit Antwerpen).
De zeehavens fungeren als poorten naar de rest van de 
 wereld. Zo vormen ze een belangrijke bron van welvaart. Het 
marktaandeel m.b.t. maritiem verkeer van de West-Vlaam-
se havens Oostende en Zeebrugge in de Le Havre-Hamburg 
range (de groep havens langsheen de kustlijn tussen Le Havre 
in  Frankrijk en Hamburg in Duitsland) bedroeg in 2011 res-
pectievelijk 0,3% en 4,3%. Naar de toekomst toe ligt de grote 
uitdaging voor de zeehavens in het ontwikkelen van een duur-
zame mobiliteit.
Auteur Dirk Neyts  
 (Vlaamse Havencommissie)
Lector Theo Notteboom  
 (ITMMA of Institute of Transport and Maritime Management Antwerp, 
 Universiteit Antwerpen)
ECONOMISCH BELANG 
VAN DE HAVENS 
0% 
5% 
10% 
15% 
20% 
25% 
30% 
35% 
40% 
45% 
1991 (tov 1981) 2001 (tov 1991) 2011 (tov 2001) 
Groei Le Havre-Hamburg range Groei Vlaamse havens (Oostende, Zeebrugge, Gent, Antwerpen) 
0 
50.000 
100.000 
150.000 
200.000 
250.000 
300.000 
350.000 
400.000 
450.000 
500.000 
Hamburg Bremen Amsterdam Rotterdam Zeeland 
Seaports 
Vlaamse 
havens  
Calais Dunkerque Le Havre 
x 
1.
00
0 
to
n 
Droge bulk Vloeibare bulk Containers Roro Conventioneel stukgoed 
0 
5.000 
10.000 
15.000 
20.000 
25.000 
30.000 
35.000 
40.000 
45.000 
50.000 
Zeebrugge Oostende 
x 
1.
00
0 
to
n 
Droge bulk Vloeibare bulk Containers Roro Conventioneel stukgoed 
Grafiek 1 Groei van de Vlaamse havens tegenover de groei van de Hamburg –  
Le Havre range* 
(* De Le Havre-Hamburg range omvat volgende havens: Hamburg, Bremen, Amsterdam, Rotterdam, Zeeland Seaports, Vlaamse havens, 
Calais, Dunkerque en Le Havre)
Grafiek 2 Maritieme overslag in de Le Havre-Hamburg range, 2011 
Grafiek 3 Maritieme overslag in Zeebrugge en Oostende, 2011 
Legende   Groei Le Havre-Hamburg range
   Groei Vlaamse havens (Oostende, Zeebrugge, Gent, Antwerpen)
Legende   Droge bulk              Vloeibare bulk              Containers           
   Roro              Vloeibare bulk
Legende   Droge bulk              Vloeibare bulk              Containers           
   Roro              Conventioneel stukgoed
V
E
R
S
T
E
R
K
IN
G
 V
A
N
 H
E
T
 E
C
O
N
O
M
IS
C
H
 W
E
E
F
S
E
L
bron: Vlaamse Havencommissie
bron: Vlaamse Havencommissie
bron: Vlaamse Havencommissie


Economische belang van havens

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive