Courtens, W.

Maebe, S.

Vogt, J.-P.

Open Marine Archive

3938
V
E
R
B
E
T
E
R
IN
G
 V
A
N
 M
IL
IE
U
 E
N
 N
A
T
U
U
R
> WAAROM DEZE INDICATOR?
België heeft een drukbevaren zeegebied, met elk jaar om en bij de 100.000 scheepsbe-
wegingen. Dit zorgt voor een hoog risico op olieverontreiniging, omdat elk schip olie aan 
boord heeft, als lading of als brandstof. Olieresten kunnen moedwillig overboord gepompt 
worden, de zgn. ‘operationele olielozingen’. Daarnaast zijn er ook accidentele olieveront-
reinigingen, die echter niet in een eenduidige indicator te vatten zijn.
> WAT ZEGT DEZE INDICATOR? 
In 1991 werd het programma voor toezicht vanuit de lucht opgestart. Sindsdien vliegt een 
specifiek uitgerust toezichtsvliegtuig van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuur-
wetenschappen (KBIN) jaarlijks zo’n 200 tot 250 uur boven het Belgische zeegebied, op 
zoek naar olieverontreiniging. De olievlekken worden opgespoord door middel van senso-
ren, zoals een radar en een IR-camera. Het toezicht werd in 2004 verder aangevuld met 
satellietbeelden, die een rol spelen als eerste alarmering voor olievlekken.
Via het luchttoezicht, uitgevoerd door de Beheerseenheid van het Mathematisch Model 
van de Noordzee (BMM/KBIN), is het mogelijk, om een indicatie van de graad van oliever-
vuiling weer te geven. Van elke waargenomen olievlek wordt ook het volume geschat. Dit 
gebeurt door het olieoppervlak in kaart te brengen en de dikte van de olielaag te schatten 
op basis van de kleur. Wanneer een schip op heterdaad betrapt wordt, verzamelen de 
operatoren al het bewijsmateriaal en stellen ze een proces-verbaal op.
> WAT ZIJN DE RESULTATEN? 
De resultaten tonen een duidelijke, dalende tendens in het jaarlijkse aantal opgespoorde 
olieverontreinigingen in de Belgische zone. In 1992 werden nog 54 olielozingen vastge-
steld, in 2011 slechts 11. Uit statistische analyses is gebleken, dat het aantal oliever-
ontreinigingen sinds de jaren 1990 met meer dan twee derde afnam. De jaarlijks waar-
genomen olievolumes daalden zelfs met bijna 90%. Het is duidelijk dat de strengere 
wetgeving en de verhoogde controles een afschrikkend effect hebben. Dit zijn echter niet 
de enige maatregelen, die tot dit resultaat geleid hebben. Zo is er in België sinds 2003 een 
‘nultolerantie’-beleid van kracht. Hierdoor worden alle op heterdaad betrapte schepen 
nu vervolgd. De Noordzee werd als ‘Speciaal Gebied’ erkend, waardoor er de strengste 
olielozingsnormen gelden en de schepen werden voortaan verplicht, om hun olieafval in 
Europese havens af te geven.
> WAT VOOR DE TOEKOMST? 
Hoewel het aantal olievlekken en hun volume drastisch gedaald zijn, blijft het jaarlijks 
verontreinigde zeeoppervlak nog relatief hoog. Dit verklaart waarschijnlijk, waarom de 
internationaal vastgelegde milieukwaliteitsdoelstellingen voor olielozingen op zee nog 
niet gehaald werden. Deze OSPAR-norm stelt dat slechts 10% van de gestrande zeekoe-
ten met olie besmeurd mag zijn. Verdere waakzaamheid blijft dus geboden.
De Noordzee vormt een bijzonder gebied, waar geen visueel 
waarneembare operationele olielozingen toegestaan zijn (wet-
geving MARPOL 73/78). Toch werden er in 1992 nog 54 olielo-
zingen geconstateerd vanuit de lucht. In 2011 werden er maar 
11 olielozingen meer vastgesteld. Ook het jaarlijks geschatte 
volume geloosde olie toont een dalende tendens. De strengere 
maatregelen en het verhoogde toezicht hebben blijkbaar een 
positief effect.
Auteur Sigrid Maebe, Jean-Pierre Vogt  
 (Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee  
 en het Schelde-estuarium)
Lector Wouter Courtens  
 (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek)
OLIEVERVUILING OP ZEE
0 
10 
20 
30 
40 
50 
60 
70 
80 
19
90
 
19
91
 
19
92
 
19
93
 
19
94
 
19
95
 
19
96
 
19
97
 
19
98
 
19
99
 
20
00
 
20
01
 
20
02
 
20
03
 
20
04
 
20
05
 
20
06
 
20
07
 
20
08
 
20
09
 
20
10
 
20
11
 
Aa
nt
al
 o
bs
er
va
tie
s 
0 
20 
40 
60 
80 
100 
120 
140 
160 
180 
200 
19
90
 
19
91
 
19
92
 
19
93
 
19
94
 
19
95
 
19
96
 
19
97
 
19
98
 
19
99
 
20
00
 
20
01
 
20
02
 
20
03
 
20
04
 
20
05
 
20
06
 
20
07
 
20
08
 
20
09
 
20
10
 
20
11
 
G
es
ch
at
 v
ol
um
e 
(m
3 )
 
0,22 
0,30 
0,22 
0,30 
0,18 
0,16 
0,20 
0,27 
0,22 
0,16 
0,10 
0,13 
0,09 
0,10 
0,04 
0,07 
0,12 
0,07 
0,11 
0,09 
0,07 
0,00 
0,05 
0,10 
0,15 
0,20 
0,25 
0,30 
0,35 
19
91
 
19
92
 
19
93
 
19
94
 
19
95
 
19
96
 
19
97
 
19
98
 
19
99
 
20
00
 
20
01
 
20
02
 
20
03
 
20
04
 
20
05
 
20
06
 
20
07
 
20
08
 
20
09
 
20
10
 
20
11
 
Aa
nt
al
 o
bs
er
va
tie
s 
pe
r
 v
lu
ch
tu
ur
 
Grafiek 1 Aantal geobserveerde olievervuilingen in de Belgische zone, 1991-2011
Grafiek 2 Het jaarlijkse geschatte olievolume (m³) van illegale olielozingen in de 
Belgische zone, 1991-2011 
Grafiek 3 Aantal geobserveerde olielozingen per vlieguur in de Belgische zone, 
1991-2011
bron: Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee
bron: Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee
bron: Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee


Olievervuiling op zee

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive