Lebbe, L.

Open Marine Archive

INVLOED VAN MENSELIJKE INGREPEN EN KLIMAATVERANDERING  
OP DE EVOLUTIE VAN ZOET-ZOUTWATERVERDELING IN HET VLAAMSE 
KUSTGEBIED 
Luc Lebbe 
Universiteit Gent, Vakgroep Geologie en Bodemkunde (WE13), Onderzoekseenheid 
Grondwatermodellering, Krijgslaan 281 (S8), 9000 Gent, België 
E-mail: luc.lebbe@ugent.be 
De evolutie van de zoet–zoutwaterverdeling wordt besproken van 
de freatische aquifer, d.i. de zone tussen de watertafel en de 
Ieperse klei. Dit gebeurt aan de hand van de resultaten van 
numerieke modellen die zowel de grondwaterstroming als de 
evolutie van de verdeling van zoet en zout water simuleren. De 
resultaten van deze simulaties worden zowel in horizontale als 
verticale doorsneden voorgesteld. Zo kunnen we bvb. uit een 
model van een gebied van 10 x 10 km gelegen rond de Belgisch-
Franse grens leren dat in het noordelijke gedeelte van De Moeren 
zout water voorkomt onder de watertafel. Onder de binnenduinen 
van Adinkerke-Ghyvelde komt een zoetwaterlens voor boven het 
zout water. Onder de brede duinen van De Panne reikt de 
zoetwaterlens tot op de Ieperse klei. In het poldergebied gelegen 
tussen de twee duingordels komt zoet water voor boven zout 
water. De diepte van het contactvlak tussen zoet en zout 
grondwater varieert in het poldergebied lateraal zeer sterk. 
Meestal is dit zout water conaat, dit wil zeggen dat het opgesloten werd in de sedimenten tijdens 
hun afzetting. Numerieke modellen laten toe inzichten te krijgen in de factoren die deze zoet-zout-
verdeling in het kustgebied beïnvloeden.  
 
De voornaamste factoren zijn de opbouw van de freatische aquifer, de doorlatendheden van de 
afzetting, de topografie en de al dan niet aanwezigheid van drainage, de bebouwing, 
waterwinningen met kunstmatige infiltratie (zoals in de Doornpanne). Ook de aanleg van kanalen 
met zoet water (bvb. kanaal Nieuwpoort-Plassendale) of zout water (bvb. Boudewijnkanaal tussen 
Zeebrugge en Brugge), de aanleg van dokken (meestal gevuld met zout water), het opspuiten van 
terreinen (wat vaak leidt tot de vorming van zoetwaterlenzen), het uitvoeren van strandsuppleties of 
de aanleg van kunstmatige eilanden (wat leidt tot nieuwe zoetwaterlenzen) speelt een belangrijke 
rol. Focussen we bijvoorbeeld op de achterhaven van Zeebrugge dan veroorzaakt het 
Boudewijnkanaal (met een waterpeil hoger dan de drainagestanden in omringende polders) een 
sterke infiltratie van zout water waardoor de freatische aquifer er volledig gevuld is met zout water.  
 
Casestudy (Zeebrugge) van menselijke ingrepen in  – in casu  - laag 2 (-1.5 m TAW  - links) en in laag 9 (-12 m 
TAW – rechts), ter oriëntatie: in rood (= zout water) de zee (bovenaan) en de dokken alsook het Boudewijnkanaal. 
 - 13 -
De zoet-zoutwaterverdeling kan ook beïnvloed worden door een tijdelijke ingreep (bvb. aanleg 
nieuwe infrastructuur). De effecten van deze ingrepen op waterstanden en de verdeling van zoet, 
brak en zout water kan gemodelleerd worden. Nemen we het voorbeeld van een simulatie van een 
zeespiegelstijging van 0,9 m/eeuw voor De Haan. Tengevolge van de zeespiegelstijging zal er bij 
het hoog strand meer zout water infiltreren wat vervolgens richting de polders stroomt. Op termijn 
zal dit de eerste waterwinning dichtbij het strand onmogelijk maken daar er brak water 
aangetrokken zal worden. Of hoe de zeespiegelstijging de zoetwaterlens onder de duinen verder zal 
reduceren waardoor de waterwinningen die verder van de zee gelegen zijn, ook zullen verzilten.  
 
Een andere simulatie toont de evolutie van de zoet-zoutwaterverdeling in een poldergebied gelegen 
achter een zeer smalle duingordel ten westen van Oostende. Door de zeespiegelstijging zal het 
zoute gehalte van het water rond de watertafel in het poldergebied zeer sterk toenemen. In droge 
periodes kan dit brakke water rond de watertafel capillair stijgen tot in de wortelzone wat de 
vegetatie (zowel de landbouwgewassen als de natuurlijke vegetatie) zal beïnvloeden. Hierdoor zal 
ook het gemiddelde zoutgehalte van de drainagesloten sterk stijgen waardoor de waterkwaliteit van 
deze sloten sterk zal schommelen afhankelijk van de seizoenen. Of dit gemilderd kan worden? Een 
van de technische oplossingen zou het toepassen van diepdrainagesysteem kunnen zijn. Ook zou 
de reductie van de zoetwaterlens gekeerd kunnen worden door de kustmatige infiltratie (door 
infiltratiebekkens of diepinfiltratieputten) in de duinen.  
 
Als besluit bij dit betoog kan gesteld worden dat modellering mogelijkheden biedt om toekomstige 
evoluties te simuleren en om milderende maatregelen te bestuderen. In ieder geval zullen metingen 
noodzakelijk zijn om de modellen te verfijnen, denken we o.m. aan bijkomende metingen rond de 
rol van de seizoenen op de waterkwaliteit in de drainagesloten. Modellen die zoveel als mogelijk 
getoetst zijn aan waarnemingen zullen een belangrijk hulpmiddel zijn bij het optimaal integraal 
waterbeheer in kustgebieden. 
 - 14 -


Invloed van menselijke ingrepen en klimaatverandering op de evolutie van zoet-zoutwaterverdeling in het Vlaamse kustgebied

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive