Copejans, E.

Open Marine Archive

24
VLIZ • DE GROTE REDE • 2011 • 30
Educatie & de Zee 
tweets van een  
bultbrug
21 april. Als ik mijn computer aan het begin van de dag opstart is er mail van Frouke, 
mijn naaste collega. Zij werkt vandaag elders, maar heeft wel een tip voor me.  
Op YouTube staat een spannend filmpje van een bultrug, die op 19 april voor de kust van 
Scheveningen zwom.
Sinds kort twittert ZeeInZicht, dus ik maak meteen een tweet. Daarna schrijf ik een 
nieuwsbericht voor de website van Ecomare. Op de nieuwspagina’s van ZeeInZicht kan ik 
jammer genoeg geen filmpjes inbouwen, dus dat laat ik even zitten. 
Het wordt bijna gewoon, die bultruggen. Afgelopen winter zwom er één voor de Frans-
Vlaamse kust. Voor eerdere waarnemingen en strandingen kan ik terecht bij onze eigen 
mariene encyclopedie, de Vleet. In 2010 en 2009 strandingen bij Katwijk en Ameland. 
Begin 2009 een levende voor de kust van Texel. In 2008 een stranding bij IJmuiden, en in 
2007 de bekende ‘zwerver’. Deze walvis had het Marsdiep ontdekt als gedekte tafel en 
zwom dagenlang heen en weer. Verschillende Texelse ondernemers droomden al van een 
bloeiend whalewatch-bedrijfje. Maar de bultrug zwom weg, om later te worden gespot 
aan de Zuid-Ierse kust. En weer later vertoonde hetzelfde dier zich weer in Hollands  
kustwater, nu bij Egmond.
De allereerste stranding was, voor zover we nu weten, in 1751, bij Nieuwpoort.  
Deze stranding is pas onlangs herontdekt omdat eerder werd gedacht dat het om een 
ander soort vinvis ging. Maar de tekeningen van het dier laten geen twijfel bestaan;  
het was echt een bultrug. Daarna duurde het 250 jaar voordat er weer een bultrug 
strandde op de kust van de Lage Landen, dit keer bij de Maasvlakte. Datzelfde jaar nog 
een waarneming van een levend dier en toen, in 2004 volgde de meest legendarische 
stranding.
Op de Vliehors lag een dode walvis. Hij was niet zo erg groot. Om dure bergings-
kosten te vermijden werd het dier ter plekke begraven. Maar vlak voor de begrafenis kon 
natuurkenner Dirk Bruin nog foto’s maken. Hij verstuurde die foto’s naar verschillende 
walviskenners. Arthur Oosterbaan, conservator op Ecomare, stelde vast dat het om een 
gave bultrug ging. Een absoluut unieke vondst! Arthur belde met de burgemeester van 
Vlieland en kreeg toestemming om met een Texelse snijploeg het dier te bergen.  
Na behoorlijk wat strubbelingen kon het skelet op transport. Niet lang daarna had 
Vlieland een nieuwe burgemeester en Ecomare een topstuk voor de collectie.
Op ons stapeltje ‘te verwerken’ ligt nog een ander artikel over bultruggen.  
Het is bekend dat deze walvissen enorm goed kunnen zingen. Die liederen zijn nu met 
behulp van computerprogramma’s geanalyseerd. Daaruit blijkt dat de ‘taal’ van de  
bultruggen minstens net zo complex is als de taal van mensen. De liederen kennen 
een syntax die sterk doet denken aan onze structuur van zinnen, woorden en klanken. 
Jammer dat de computermodellen wel de structuur van de bultrugtaal kunnen ontleden, 
maar er absoluut geen betekenissen aan kunnen koppelen. We weten nog helemaal niet 
waar de liederen over gaan.
Toch vertellen de bultruggen die de laatste jaren op bezoek komen in de Zuidelijke 
Noordzee mij wel een verhaal.  
Ze vertellen me dat de zee verandert. 
Als je vrijwel dagelijks bezig bent om 
nieuwe informatie in de encyclopedie te 
verwerken, dan weet je dat eigenlijk wel, 
maar toch is die boodschap extra indruk-
wekkend als die van dit soort fascinerende 
dieren komt. Bultruggen twitteren als de 
beste. Ik volg ze.
Wie denkt dat zee en kust slechts als een 
kanttekening in de lessen aan bod hoeft te 
komen, zit er goed naast! We helpen  
geïnteresseerde leerkrachten dan ook graag 
op weg met allerlei opdrachten, proefjes en 
nuttige informatie.
De educatieve website ‘ZeeInZicht’ maakt 
voor jou het onzichtbare zichtbaar!  
Wat speelt zich af in het water, op de zeebo-
dem en tussen die vele zandkorrels, welke 
rare snuiter vliegt daar? Deze site over zee 
en kust dompelt je via verhalen, video’s, 
weetjes maar ook facts en figures onder in de 
wereld van het zeeleven. Nieuwsgierig? Surf 
dan snel naar http://www.ZeeInZicht.nl.  
Hiernaast reeds een voorsmaakje:  
een fragment uit de blog van Gerbrand Gaaff 
(Ecomare), de redacteur van dé nederlands-
talige educatieve website over zeeonder-
zoek: ZeeInZicht!
De website www.ZeeinZicht.nl biedt 
een keur aan mogelijkheden om de natuur 
van de Noordzee, Waddenzee en Schelde 
te verkennen. Achtergrondinformatie is 
beschikbaar in de vorm van de encyclopedie 
‘de Vleet’. De redactie van ZeeinZicht werkt 
op Ecomare op Texel. Het VLIZ zorgt voor de 
Vlaamse invalshoek op ZeeinZicht. 
Begin 2009, een bultrug voor de kust van Texel (Salko de Wolf, Ecomare)


Educatie & de zee: Tweets van een bultrug

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive