Copejans, E.

Open Marine Archive

27VLIZ • DE GROTE REDE • 2012 • 32
Educatie & de Zee 
ONLOSMAKELIJK 
VERBONDEN MET 
DE ZEE 
Wie denkt dat zee en kust slechts als 
een kanttekening in de lessen aan 
bod hoeven te komen, zit er goed 
naast! We helpen geïnteresseerde 
leerkrachten dan ook graag op weg met 
allerlei opdrachten, proefjes en nuttige 
informatie.
Ook al wonen en werken de meesten onder 
ons op het land, onze levens zijn onlosma-
kelijk verbonden met de oceaan. Niet over-
tuigd? Lees dan snel verder!  
Zomaar een dag uit het  
leven van... 
07:00 Tijd om op te staan. Bij het ontbijt 
besmeer ik mijn boterhammen met marga-
rine verrijkt met omega 3-vetzuren verkregen 
uit makreel, zalm, haring, ansjovis of krill. 
Aan de meeste voedingswaren, merk ik, is 
zout – de “smaak van de zee” – toegevoegd. 
Op tafel staat ook chocomelk. Eén van de 
bestanddelen is carrageen (E407), gewon-
nen uit roodalgen en toegevoegd om de 
viscositeit van de melk te verhogen. Ook in 
de badkamer wordt ik geconfronteerd met 
de zee: in mijn tandpasta werd eveneens 
carrageen verwerkt en heel wat schoonheids-
producten bevatten bestanddelen op basis 
van mariene algen of squalaan (uit de lever 
van haaien). De medicijnenkast staat vol met 
geneesmiddelen met bio-actieve stoffen uit 
de zee om bacteriën, virussen tot zelfs kan-
ker te bestrijden. Uit zeesponzen wint men 
o.a. aciclovir of Ara-A, een antiviraal middel 
tegen koortsblaasjes. En gelukkig vind ik in 
mijn medicijnkastje geen Ara-C (tegen leuke-
mie) of ziconotide (tegen chronische pijn en 
synthetisch gecopieerd naar het sterke gif uit 
de kegelslak). 
08:00 Ik neem de auto naar het werk. 
Auto’s stoten CO
2 uit. Ik bedenk dat van alle 
door de mens uitgestoten koolzuurgas 40% 
door de oceanen wordt geneutraliseerd.  
De banden van mijn wagen bevatten silicium 
of kiezel, een stof gewonnen uit de celwand 
van diatomeeën (kiezelwieren) die we ook 
terugvinden in tandpasta, verf, zwembadfil-
ters en kattenbakvulling. Aan het asfalt on-
der me is fijnkorrelig zeezand toegevoegd. 
En de lichtreclame van een benzinestation 
doet me even stilstaan bij één van onze 
meest cruciale grondstoffen: aardolie.  
Zo’n derde van de aardolie winnen we op zee. 
En aardolie ontstaat uit plantaardig en dier-
lijk organisch materiaal zoals zeeplankton, 
dat ooit neerdwarrelde en onder druk in kool-
waterstof werd omgezet. Aardolie gebruiken 
we niet enkel onder de vorm van benzine, 
diesel en kerosine, maar ook om elektriciteit 
te produceren en als basisgrondstof voor de 
plastic- en kunststoffenindustrie. Hoe zou 
onze maatschappij functioneren zonder PVC, 
plexiglas, nylon en polyester? De walvissen 
werden er in ieder geval beter van. Het ge-
bruik van aardolie zorgde dat de jacht op 
walvissen sterk afnam. Waar is de tijd dat 
olielampen en straatlantaarns nog op walvis-
blubber werkten en dames walvisbaleinen in 
hun korsetten droegen? 
09:00 Ik arriveer op het werk. Het is hier 
lekker warm dankzij de aardgaskachel. 
Vloeibaar aardgas voeren we in vanuit de 
Noordzeegasvelden. Over de zeebodem loopt 
ook een netwerk van telecommunicatieka-
bels. Ik bedenk dat, wanneer ik via een vaste 
lijn naar het Verenigd Koninkrijk telefoneer, 
het signaal door een onderzeese kabel loopt. 
Ook heel wat andere voorwerpen op mijn 
bureau herinneren me onrechtstreeks aan 
de zee. Mijn gsm bestaat uit onderdelen en 
grondstoffen aangevoerd over zee uit Nieuw 
Zeeland, Brazilië, Centraal-Afrika, China en 
Azerbeidzjan, gefabriceerd in India en geas-
sembleerd in Helsinki. Het internationaal 
transport van computers, koffieapparaten, 
papier, bureaustoelen, printermachines,… 
gebeurt eveneens over zee. Tot zelfs het 
exotisch fruit waarmee ik mijn pauze smaak 
geef. Jazeker, de oceaan is de grootste eco-
nomische draaischijf ter wereld. 
13:00 Lunchtijd. De broodjes met Noorse 
kweekzalm en Spaanse tonijn zijn me misval-
len en ik neem een Gaviscon tegen brandend 
maagzuur. In Gaviscon zit natriumalginaat 
(E401), een poeder gemaakt van bruinalgen 
dat ook zijn weg vindt naar yoghurt, ijs, 
confituur of worstjes. Nu het iets beter gaat, 
overweeg ik een luchtige dessert op basis 
van agar agar. Ook dit krachtig plantaardig 
slijm wordt gewonnen uit bruinwieren.  
Het vormt een gezond alternatief voor gela-
tine en doet een substantie opzwellen. Of 
toch maar beter even een luchtje scheppen 
en diep inademen? En daar zijn we weer: 
50% van de zuurstof in de atmosfeer wordt 
aangemaakt door zeeplankton. Daarbij komt 
dat zeelucht minder pollen bevat en zo extra 
mensen naar zee, strand en duin lokt boven-
op de horden op vakantie beluste toeristen. 
17:00 De werkdag zit erop, ik ga vlug nog 
even zwemmen. Aan het zwembadwater 
wordt zout (natriumchloride) toegevoegd om 
bacteriën en aangroei tegen te gaan.  
Het zoutgehalte leunt sterk aan bij dat van 
ons lichaam, wat de huid minder sterk ont-
watert als bij grote hoeveelheden chloor het 
geval zou zijn. Ook natrium regelt heel wat 
levensnoodzakelijke functies in ons lichaam. 
Tranen en zweet smaken dan ook zout. 
19:00 Mijn man en ik gaan uit eten naar 
een Chinees restaurant. Om de typische volle 
‘umami ‘ smaak aan Aziatische gerechten te 
geven voegt de kok een smaakversterker op 
basis van glutaminezuur (E620) toe.  
Dit wordt geëxtraheerd uit o.a. zeewier en 
sardientjes. We bestellen een wok met  
gamba’s die werden gekweekt in kustman-
groves te Ecuador. De haaienvinnensoep zegt 
ons niets, maar de Pacifische oesters lijken 
ons een geschikt voorgerecht.  
21:00 De sfeer zit erin, het belooft een 
romantische avond te worden. Tijdens de film 
Titanic valt mijn man echter in slaap. Ik zap 
naar National Geographic voor het tweede 
deel van de fascinerende documentaire over 
het pas ontdekte diepzeeleven, Alien Deep, 
om vervolgens nog snel het laatavondnieuws 
mee te pikken. In New York ligt 1,5 meter 
sneeuw. Gelukkig wonen wij aan de overzijde 
van de oceaan waar de Golfstroom een mati-
gende invloed uitoefent. Sabine Hagedoren 
waarschuwt voor hevige regenbuien en voor 
een stormvloed die door het extreem hoge tij 
enkele dijken zou kunnen overspoelen.  
De regen die België bereikt komt van zee. 
Ik duik vlug onder de lakens, dromend van 
een exotisch strand en een azuurblauwe zee. 
Evy Copejans
VL
VL


Educatie & de zee: Onlosmakelijk verbonden met de zee

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive