Fockedey, N.

Open Marine Archive

24
10
ja
ar
De Vruchten van
De Zee
We willen ook in de toekomst vis-, schaal- en
schelpdieren kunnen blijven eten. Vis is
immers lekker en gezond! En als consument
weten we graag wat we eten. Is de vis wel van
goede kwaliteit? Hoe groot zijn de visbestan-
den? Wordt er op een duurzame wijze gevist,
gekweekt en verwerkt? Via deze rubriek 
helpen we je in je zoektocht, door nieuwe 
initiatieven, technieken en wetenschappelijke
kennis over al het lekkers uit de zee de revue
te laten passeren. 
VLIZ viert in november 2009 haar tiende
verjaardag. Het is dus groot feest in
Oostende. Laat de oesters maar aanrukken,
zou ik zeggen! Tijdens de Belle Epoque was
onze thuisstad wereldbefaamd voor zijn 
oesters. De ‘Ostendaise’ of de ‘Royal
d’Ostende’ werd gepromoot op internatio-
nale tentoonstellingen en uitgevoerd naar
vele delen van Europa om daar de tafels van
paleizen, luxe-restaurants en herenhuizen 
te sieren. 
Oesters en treinen
Al tijdens de Oostenrijkse periode zagen
Gentse investeerders er wel wat in om in
Oostende inheemse platte oesters (Ostrea
edulis) te kweken. ‘Kweken’ is eigenlijk 
niet de correcte term, want jonge exemplaren
werden uit Engeland naar Oostende 
verscheept en hier vetgemest in bassins.
Toen de economische toestand tijdens de
Franse en Hollandse periode (1800-1830) ver-
slechterde, kwijnde de jonge oesterindustrie
in Oostende weg. Met de onafhankelijkheid
van België brak terug een stabiele periode
aan en volgden nieuwe investeringen in 
oesterparken in de Oostendse haven. 
De nieuwe spoorlijn naar Oostende vormde
bovendien de ideale manier om de oesters te
exporteren tot diep in Europa (Frankrijk,
Rusland, de Balkan, Duitsland en Oosten-
rijk). De spoorlijn was ook de katalysator
voor het ontstaan van het eerste kusttoeris-
me. Die toerist kwam graag naar de bedrijvig-
heid van de oesterputten kijken, om er 
vervolgens een dozijn te proeven in het aan-
palende restaurant. 
Tijdens de gloriedagen van de Belle
Epoque floreerden er alleen al in Oostende
een tiental bedrijven. Naar hun voorbeeld
ontstonden ook parken in Blankenberge en
Nieuwpoort. Net vóór de Eerste Wereldoorlog
voerden ze allen samen meer dan 2000 ton
jonge oesters in uit natuurlijke kwekerijen in
de monding van de Thames en de kustwate-
ren van Cornwall. Daar hadden de oester-
dreggers ontdekt dat je opgeviste wilde 
oesters kon overplaatsen in speciaal daar-
voor aangeduide gebieden dicht tegen de
kust. Zo verkreeg je rijke natuurlijke stocks
die jaarlijks heel wat nakomelingen produ-
ceerden. Terwijl ze de grote oesters zelf op
de markt brachten, verpatsten ze de jonge
nakomelingen aan o.a. de Belgische oester-
kwekers. Die parkeerden ze in een dunne
laag in bassins, waar continu vers zeewater
door gepompt werd. Het hier in het water
aanwezige voedsel gaf de Oostendse platte
oester een zeer eigen en rijke smaak. 
De Belgische parken leverden tijdens hun top-
jaren tot 400.000 marktbare oesters per week. 
Een succesverhaal teniet-
gedaan door oorlog, 
vervuiling en parasieten
De installaties langs de Belgische kust
zouden de vernielingen van de Eerste
Wereldoorlog niet te boven komen. In de
Engelse kwekerijen brak in het begin van de
jaren 1920 een epidemie uit, wat de bevoor-
rading van jonge exemplaren in het gedrang
bracht. Zeeland bleef grotendeels gespaard
van het oorlogsgeweld tijdens WOI en kon
dan ook zonder moeite de herlevende oester-
markt veroveren. Het duurde tot 1933 eer 
de Belgische staat onderzocht in welke mate
ook hier een integrale oesterkweek (van
spatval tot volwassen) mogelijk was. 
Het uitbreken van WOII, en later de waterver-
vuiling en de platte oester parasiet Bonamia
ostrea, strooiden echter roet in het eten.
Toch nog een toekomst voor de
platte (kweek)oester?
Om de problemen met de kweek van de
platte oester te omzeilen, schakelden de
telers overal in Europa over op niet-inheemse
soorten die sneller groeiden en ziekteresis-
tent waren: Portugese, Amerikaanse en
Japanse soorten. Nu is bijna overal de 
‘creuse’ of Japanse oester (Crassostrea gigas)
ingeburgerd. De kweek van de platte inheem-
se oester bedraagt nog amper 0,1% van de
wereldwijde oesterproductie. Toch blijft ze
voor telers de moeite waard met de tot vijf
maal hogere prijs op de nichemarkt. Het
schaarse jonge broed wordt ook nu nog bijna
uitsluitend verzameld in het wild, in zones
met gezonde broedstocks. Men gebruikt
hiervoor lege schelpen (mossel en kokkel)
die uitgezaaid worden in afgebakende onder-
waterzones (Zeeland) of gekalkte pannen
(Bretagne). Op beide materialen gaan de
oesterlarven zich vasthechten. 
Omdat de platte oester een vorm van
broedzorg kent, blijft in-vitro fertilisatie in
broedhuizen alsnog een moeilijke zaak. 
De pas bevruchte eitjes blijven een tiental
dagen in de schelp, vooraleer de larven in het
water vrijkomen. Men probeert het proces
onder controle te krijgen, vooral om zo een
ziekteresistent ras of een steriele oester te
selecteren die al zijn energie kan gebruiken
voor zijn groei.
Bronnen
• Halewyck & Hostyn (1978). Oostends oesterboek.
• FAO Cultured Aquatic Species Fact Sheets – Ostrea
edulis
(www.fao.org/fishery/culturedspecies/Ostrea_edulis/en)
(NF)
© Jir˘í Novák - www.biolib.cz
HISTORIEK VAN
“DE OSTENDAISE”,
DE OOIT WERELDBE-
ROEMDE OOSTENDSE 
OESTER
Bij de oesterputten was vaak een restaurant gelegen waar de producten (oesters en kreeften)
direct gedegusteerd werden. Hier het oesterpark en restaurant Van Graefschepe in Oostende
(~1896-1922)(Collectie Daniël Moeyaert)
opmaak 25_windroos_BinnenRede_2-32  12/10/09  16:29  Pagina 24


De vruchten van de zee: Historiek van de "De Ostendaise", de ooit wereld beroemde Oostendse oester

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive