Van Waerebeek, K.

Open Marine Archive

STRANDING VAN EEN GW37:HkF 
~ < & - 4 r e  voor  B e l g i ë ;  twe 
, - - -  
M e -  
ede g e v a l  voor  Noordzee. 
door  Koenraad Van Werebeek  
Het aahs;,,,zn van --n of  ander  zeezoogdie r  aan onze k u s t  
&kt t r a d i t i o n e e l  de  n i euwsg ie r ighe id  op van zowel de gewone 
t:urger als van de wetenschapsman, - denken we b i jvoo rbee ld  r a a r  
T aan  nonze" w a l v i s  van Zeebrugge. Ditmaal  werden de meer ingewi jden  
eens  e x t r a  verwend, t o e n  on langs  een  dode d o l f i j n  aanspee ' lde t e  
Wenduine. Ons l i d ,  D r .  J. Van Gompel u i t  Blankenberge was e r  
a l s  de  k ippen  b i g  om h e t  d i e r  onder z i j n  hoede t e  nemen (en  
voor  d e  wetenschap v e i l i g  t e  s t e l l e n ) ,  Algauw vermoedde h i j  
i e t s  s p e c i a a l s ,  e n  v e r w i t t i g d e  op zondag 25 oktober  de WBZ- 
v o o r z i t t e r ,  D r .  W , l S u . A .  De Smet en besch ree f  h e t  d i e r .  Weldra 
werd een  vermoeden zekerhe id  : h e t  zou gaan om de  g e s t r e e p t e  
d o l f i j n ,  S t e n e l l a  c o e r u l e o a l b a .  Onze v o o r z i t t e r  en  een perso-  
n e e l s l i d  van h e t  K o n i n k l i j k  Be lg i s ch  I n s t i t u u t  voor  Natuurweten- 
schappen voeren  op de  maandag k u s t w a a r t s  om de d o l f i j n  over t e  
brengen n a a r  B r u s s e l  voor  onderzoek.  B i j  h e t  nieuws van hun 
aankomst on ts tond  e r  een  algemene opschudding op de l7de  v e r d i e -  
p i n g  van h e t  K.E . I .N .  en  i e d e r e e n  was opgewonden: B e l g i ë ' s  fauna- 
l i j s t  was zopas een  nieuw zoogdie r  r i j k e r  geworden, een hoogst  
24- cngewone g e b e u r t e n i s !  De werkzaamheden i n  verband met mijn 
>. 
l i c e n t i a a t s v e r h a n d e l i n g  werden aans tonds  s t o p g e z e t  e n  op aan- 
spo ren  van D r .  De Smet poogde i k  i n  a l l e r  i j l  een o v e r z i c h t  t e  
k r i j g e n  van a l l e  gekende Europese s t r a n d i n g e n  van de g e s t r e e p t e  
d o l f i j n  i n  de l a a t s t e  j a r e n .  Het is a l s  v o l g t  samen t e  v a t t e n :  
de g e s t r e e p t e  d o l f i j n '  (dauphin b l u e  e n  b l a n c ,  b l u e  and wh i t e  
d o l p k i n )  b l i j k t  i n  expans i e  t e  z i j n  i n  de Yidde l landse  Zee t e n  
F I nade l e  van de  gewone d o l f i j n ,  Delphinus  d e l p h i s .  I n  d e  loop  
1: P 
3 
van de  z e v e n t i g e r  j a r e n  z i e n  w e  een  g e l e i d e l i j k  meer en  meer 
' n o o r d e l i j k  voorkomen van de " g e s t r e e p t e t f .  D i t  is  t e  bepa len  
aen  d e  hand van s t r a n d i n g - t a b e l l e n  u i t  d i e  p e r i o d e .  E e r s t  wer- 
den ze  f r e q u e n t e r  i n  de Golf  yan Biscaye (La Roche l l e ,  Charente-  
Mar i t ime) ,  ve rvo lgens  F i n i s t è r e  (Bre toense  A t l a n t i s c h e  k u s t e n ) ,  
Z-W. k u s t e n  van Groo t -Br i t ann ië ,  drongen ze b innen  i n  h e t  Kanaal 
(Normandië) om t e n s l o t t e  i n  de Noordzee t e  be landen  met de e e r s t e  
s t r a n d i n g  (1967) op de Nederlandse k u s t  t e  Oterdum i n  de  provin-  
c i e  Groningen.  
Met deze ach t e rg rond in f  ormat i e  hadden we i n  f e i t e  een be l g i s c h e  
s t r a n d i n g  kunnen v o o r s p e l l e n .  We mogen dan ook met een zekere  
a u t o r i t e i t  beweren d a t  de g e s t r e e p t e  d o l f i j n  van Wenduine n i e t  
zomaar een  u i t z o n d e r l i j k e  e n  un ieke  dwaalgast  is maar e e r d e r  een 
voorbode van een  algemene expansie- tendens  van deze s o o r t  u i t  
de  A t l a n t i s c h e  Oceaan n a a r  de Noordzee t oe  en  d i t  v i a  h e t  Kanaal.  
Daarom ook magen we h i e r  w a a r s c h i j n l i j k  spreken  van een nieuwe 
zoogdie r - spec ies  voor B e l g i ë ;  e v e n t u e l e  volgende s t r a n d i n g e n  op 
de Noordzeekusten z u l l e n  d i t  vermoeden kunnen b e v e s t i g e n .  
Nadat f o t o ' s  en  d i a ' s  genomen waren en  versche idene  personen 
van v e r s c h i l l e n d e  d i e n s t e n  I1onze" d o l f i j n  waren komen b e k i j k e n  
b l e e k ' h e t  t e  l a a t  voor  een  a u t o p s i e .  E c h t e r  éénmaal i e d e r e e n  
ve r t rokken  was kon i k ,  na wat aandr ingen ,  mijn promotor D r .  De 
Smet e r  t o e  k r i j g e n  n a a s t  de e x t e r n e  opmetting van h e t  kadaver  
t o c h  nog een  d i s s e k t  i e  u i t  t e  voeren .  
H i e r  vo lgen  dan e n k e l e  bev ind ingen .  Het d i e r ,  een  s u b a d u l t  
w i j f j e ,  was 169 cm l a n g  ( T L ) ,  van de t o p  van de bovenkaak t o t  
de  i nkep ing  van de s t a a r t .  Alhoewel g r o t e  p lekken ep idermis  
op kop en  v o o r s t e  romp beschadigd waren b l e e f  h e t  k a r a k t e r i s t i e k e  
p a t r o o n  ven de g e s t r e e p t e  d o l f i j n  v r i j  goed bewaard: een smal le  
donkere  band v e r t r e k t  vanaf  h e t  oog over  de onde r f l ank  n a a r  de 
ano -gen i t a l e  s t r e e k ,  een f i j n e r  band j e  v e r t a k t  daaronder ,  d i r e k t  
a c h t e r  h e t  oog, e n  s t o p t  t e r  hoogte van de b o r s t v i n .  T e n s l o t t e  
i s  e r  een  b r e d e r e  zwarte  band d i e  de donkere f l i p p e r  v e r b i n d t  
met de  oogschaduw. 
A l l e  t anden  waren g a a f ,  z e e r  s c h e r p  en  w i t  van k l e u r .  Het 
a a n t a l  l a g  e c h t e r  l a g e r  dan de l i t e r a t u u r  vermeldt  (43-50/kaak- 
h e l f t ) :  E o n d e r k a a k  41 
Erbovenkaak 39 t o t a a l  = 159 
R-onderkaak 40 
R-bovenkaak 39 
D i t  i s  t e  v e r k l a r e n  doo rda t  e r  nog enke l e  tanden i n  h e t  tand-  
v l e e s  verborgen  z a t e n  en  dus  n i e t  meegeteld konden worden (sub- 
a d u l t  ! ). 
Er  v i e l  geen groef  t e  bespeuren  t u s s e n  h e t  b l a a s g a t  en de  
f r o n t a l e  zijde van de rugv in  wat een  punt van onderscheid  zou 
z i j n  met de gewone d o l f i j n ,  Delphinus  d e l p h i s .  
I n  de  l i t e r a t u u r  worden i n  de r e g e l  v e r g e l i j k i n g e n  gemaakt t u s s e n  
b e i d e  s o o r t e n :  h e t  is  i ~ m e r s  zo d a t  ze op zee  d i k w i j l s  I j met e l -  
k a a r  verward worden wegens hun s t e r k  g e l i j k e n d e  algemene bouw, 
g r o o t t e ,  gedrag  en hun cympatr isch voorkomen (d .w .z .  i n  z e l f d e  
geb ieden) .  Het z i j n  be iden  p e l a g i s c h e  s o o r t e n  d i e  v r i j  z e lden  
ve r toeven  i n  w a t e r  van minder dan 100 m d i e p t e .  Ze komen mees t a l  
voor  i n  g r o t e  s cho len  ( u i t z o n d e r l i j k  enke l e  duizenden) .  
De ui twendige gehoorgang (meatus)  l a g  caudaa l  e n  s chu in  boven 
h e t  oog e a  de g e b r u i k e l i j k e  t r a n s v e r s a l e  p l o o i  waar de meatus 
d i k w i j l s  in l i g t  (o .a .  z e e r  d u i d e l i j k  b i j  de t u i m e l a a r )  was 
h i e r  n i e t  nauwe l i j k s  t e  z i e n .  De b o r s t v i n n e n  en s t a a r t v i n ,  
weer i n  s e r g e l i j k i n @  met de ons goed bekende t u i m e l a a r ,  v i e l e n  
op door  hun ge r inge  g r o e t t e .  
* 
Bid h e t  beg in  van d e  d i s s e c t i e  c o n s t a t e e r d e n  we algauw d a t  
h e t  kadave r ,  t egen  onze verwacht ing  i n ,  qua on tb ind ing ,  z i c h  nog 
l 
i n  een v r i j  goede c o n d i t i e  bevond. A l l e  organen waren goed her-  
kenbaar  met een  normale samenhang, zonder p e r f o r a t i e s  door  even- 
t u e l e  on tb indfngsgassen  en  zonder post-mort ale vervormingen. 
B i  j h e t  s n i j d e n  "bloedden" de wee f se ln  opmerke l i j k ;  b l o e d s t o l l i n g  
b l e e k  w e i n i g  opee t reden  t e  z i j n .  Wat de p r e c i e z e  oorzaak daarvan  
was, b l & a f  o n d u i ä e l i j k ,  D i t  a l l e s  suggereerde  e c h t e r  d a t  de 
d o l f i j n  nog n i e t  zo l a n g  dood moest z i j n .  Het is  wel merkwaardig 
d a t  twee weken v66r  de aanspoel in^ van onze g e s t r e e p t e  een 
( ande re? )  d o l f l d n  ge rappor t ee rd  werd i n  Bredene. . Een zoektoch t  
l a n g s  h e t  Bredense s t r a n d  door  een p e r s o n e e l s l i d  van h e t  R i jk s -  
s t a t i o n  voor  Z e e v i s s e r i j  t e  Oostende l e v e r d e  de volgende dag  
e c h t e r  n i e t s  op: h e t  d i e r  was w a a r s c h i J n l i j k  met h e t  opkomend 
t i j  t e r u g  meegesleurd.  Het i s  e c h t e r  n i e t  u i t g e s l o t e n  d a t  h e t  
i n  b e i d e  g e v a l l e n  om één en  h e t z e l f d e  d i e r  zou gaan.  Men moet 
z i c h  dan ook de v r a a g  s t e l l e n  hoe l a n g  een  ges to rven  d o l f i j n  
i n  r e e d s  v r i j  koud w a t e r  (ok tobe r )  i n  zo ' n  b e t r e k k e l i j k  v e r s e  
t o e s t a n d  kan b l i  jvan.  
De d i E t a  van de  s p e k l a a g  of b l u b b e r  bedroeg  amper 6 mm waar 
d i t  normaal  mins tens  2-2,5 cm is .  De algemene vermager ing was 
d u i d e l i j k  t e  z i e n  en dan voornamel i jk  aan de k o p s t r e e k  waar de 
a f l i j n i n g e n  van d d  "meloenw hoek ige r  en s c h e r p e r  l eken  dan nor- 
maal.  Dat d e  d o l f i j n  ges torvei i  aou z i j n  aan een  onvoldoende 
thermische  i s o l a t i e  op een  moment d a t  de wate r tempera tuur  v r i j  
v l u g  d a a l d e  e s  z i j n  voedselopname t e  g e r i n g  was, l i j k t  m i j  biet 
denkbee ld ig .  Des t e  meer d a a r  de  a u t o p s i e  geen e r n s t i g e  a fwi jk ingen  
of z i e k t e s  kon aanduiden.  Boven de n i e r e n  en  i n  de a n a a l s t r e e k  
kwamen wel  enke l e  gezwollen lymfeknoop j e s  voor  (don$exrood weefse l )  . 
Da ' e v e ~  ver toonde  u i twend ig  e n k e l e ,  gemarmerde v lekken ,  inwendig 
b l e e k  h i j  e c h t e r  normaal t e  z i j n .  Longen en n i e r e n  leken  macro- 
s c o p i s c h  gezand. OpmerkeliJk i s  wel d a t  e r  geen longpa ras i e  t e n  
aanwezig waren. Enkele s teekproeven  wezen evenmin darmpar-s ie ten 
aan ;  ove r igens  was de darm volkomen l e e g .  Waar we e r  wel v e e l  
a a n t r o f f e n :  in de voormaag en de e i g e n l i j k e  maag, n l .  t i e n t a l l e n  
k l e i n e ,  w i t t e ,  p a r a s i e t e n  i n  d e  vorm van meloenpi t ten  ( i n  70% 
e t h a n o l  b e w a a s d ) ,  Verder vonden we verdikkingen (minstens  een  
2 0 - t a l )  i n  spies- sn v e t w e e f s e l  van de ano -gen i t aa l s t r eek ,  d i e  
blaaswormen ( ingekapse lde  p a r a s i t a i r e  wormen) b leken  t e  z i  dn. 
De ogen waren i n  z e e r  3 l e c h t e  s t a a t  (on tb inden  zee r  v l u g ) ,  
de  l e ~ s  t e r k  verhard  en de  andere  w e e f s e l s ,  behalve de s c l e r a ,  
afwezig,  Geen van de 2 o v a r i a  ver toonde tekenen van vroegere  
o v u l a t i e  (corpora  a l b h c a n t i a  of w i t l i chaampjas ) .  D i t ,  samen me* 
de non-actieve en  nog n i e t  vo lg roe ide  melkkl ie ren  wezen i n  d e  
r i c h t i n g  van esa subadu l t  w i j f j e .  
De kop werd bewaard, i n  de  d i e p v r i e s ,  voor  v e r d e r  onderzoek. 
Alhoewel d e  a u t o p s i e  de p r e c i e s e  doodsoorzaak n i e t  kon aanwijzen 
waren we be iden ,  D r .  De Smet en i k ,  weer een f r s c i n e r e n d e  erva-  
r i n g  rijker, 
= G e s t r e e p t e  d o l f i j n  op de d i s s e k t i e t a f e l  i n  h e t  K . B . I , N ,  
B e m e r k  d a t  een g e d e e l t e  van de opperhuid a f g e s c h i l f e r d  i s ,  
zodat  er sch idnbaa r  een ander  Bleurenpatroon is  dan h e t  
Werke l i j ke ,  


Stranding van een gestreepte dolfijn te Wenduine

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive