Kuyken, E.

Open Marine Archive

-14-
tot de Algologie », dat als een zeer belangrijke aanwinst mag wor-
den beschouwd voor de studie van de Algologie in België. Het boek 
is geillustreerd met een rijke keus zeer duidelijke afbeeldingen. 
Het maakt een onmisbaar werk uit voor al dezen die de algologie 
beoefenen. 
Vervolgens wordt het woord verleend aan ons medelid, de Heer 
Eekart Kuyken, licentiaat dierkunde; verbonden aan de RUG en 
het IWONL, die een zeer interessante lezing houdt over een onder-
werp dat hem sedert tal van jaren bezighoudt: het oekologisch 
onderzoek in verband met overwinterende wilde ganzen in de 
omgeving van Brugge. 
Aan de nabespreking nemen enkele toehoorders deel, waarna de 
voorzitter spreker dankt voor deze interessante voordracht en veel 
geluk toewenst in de verdere onderzoekingen in dit verband. 
« OECOLOGISCH ONDERZOEK IN VERBAND MET 
OVERWINTERENDE WILDE GANZEN TE DAMME»* 
De steeds toenemende achteruitgang van veilige pleisterplaatsen 
(door ontwatering van vochtige graslanden, ruilverkaveling, 
jacht ... ) betekent een ernstige bedreiging voor de wilde ganzen, 
die uit hun broedgebieden in de toendra naar West-Europa komen 
overwinteren. 
Ons onderzoek naar de oecologie van deze ganzen te Damme 
(bij Brugge) had vooral betrekking op twee aspekten: wij hebben 
enerzijds getracht ons een beeld te vormen van de invloed van 
meteorologische- en milieufaktoren (in de ruimste zin) op de aan-
tallen ganzen. Anderzijds onderzochten wij de invloed van deze 
grote groepen ganzen op het graslandmilieu waar ze verblijven. 
Het inzicht in deze wisselwerking is o.i. onmisbaar voor een ver-
antwoord beheersbeleid van dergelijke pleisterplaats. 
Het onderzoék steunt op meestal persoonlijke tellingen vanaf 
winter 1959/ 60 tot en met 1966/ 67, in deze laatste winter uitgebreid 
met graslandonderzoek In het kort willen wij hier onze voorlopige 
vaststellingen weergeven. 
Dank zij een vrij efficiente verzekering van de rust in het gebied 
van ca. 300 ha grasland, is Damme veruit het belangrijkste 
Belgische overwinteringsgebied voor wilde ganzen geworden. Jaar-
lijks komen er nu 6000 à 7000 kolganzen (Anser aLbifrons (Scop.)) 
en 600 à 800 kleine rietganzen (Anser fabaLis brachyrhynchus 
BailL.) pleisteren. De aankomst valt begin november, waarna een 
toename volgt tot het maximum in de eerste helft van januari; eind 
februari zijn de ganzen meestal reeds vertrokken. 
* Licentiaatsverhandeling 1967. Promotor: Prof. Dr. J. Hublé. 
Lab. voor Oecologie, R.U.Gent: 
Onderzoek voortgezet met een specialisatiebeurs van het I.W.O.N.L. 
(Instituut tot aanmoediging van het Wetenschappelijk onderzoek in de 
Nijverheid en Landbouw). 
- 15-
Hoewel de maximale aantallen zowat elk jaar hoger liggen, is 
een duidelijke stabilisatie van het wintergemiddelde merkbaar; 
dit illustreert hoe minstens twee tellingen per week noodzakelijk 
zijn om een enigszins betrouwbaar overwinteringsbeeld te be-
komen. 
Bij het onderzoek naar de mogelijke samenhang van de ganzen-
aantallen en meteorologische + milieufaktoren, bleken vooral vorst 
en sneeuw, winteroverstromingen en rust van invloed te zijn. 
De invloed, anderzijds, van de grote aantallen ganzen on het ~ras­
land leek ons vooral van zeer groot praktisch belang. We hebben 
daarom enkele methodes beschreven om de spreiding van de 
begrazingsdruk over het hele gebied weer te geven, en tevens om 
het effekt van de ganzenbegrazing op de grasmat te meten. Daarbij 
was het bepalen van eventuele ganzenschade (steeds op grasland) 
ons voornaamste doel, gezien hierover vrijwel geen exakte cijfers 
bekend zijn. Wel werd onderzoek gedaan naar eventuele gan?:en-
schade on wintergewassen, zoals in Nederland door VAN DOEBEN 
(1953, 1956), in Zweden door MARKGREN (1963) en in Engeland 
en Schotland door KEAR (1962, '63, '64, '65). Hieruit bleek meestal 
dat deze schade over het algemeen miniem is en vaak wordt over-
schat. 
In Damme moesten wij on enkele percelen, zii het geen ecl}te 
schade, dan toch achterstand in grasCYPbrengst konstateren. daar 
deze percelen- wegens zeer gunstige ligging- een overbegrazing 
kenden. We hebben deze achterstand kunnen scb~tten en in 
«schade» omrekenen, door een reeks onbrengstbenalinqen uit te 
voeren op twee proefvelden (met medewerking van het Riiksst::ttion 
voor Plantenveredeling, Merelbeke). De aldus bepaalde «inhaal-
periode»' (met een gelijke opbrengst op begraasde en niet-bel=!raas-
de percelen) bleek meestal overeen te komen met het tijdstip 
waarop het vee wordt buitengezet. Bij overbegrazin~ kan soms 
een achterstand van een tiental dagen veroorzaakt worden. 
Ons onderzoek bracht duideliik naar voor dat zeer zelden (wel-
licht steeds toevallig) worteldelen van planten gegeten worden, 
zodat schade door het uitrukken van gras niet zal voorkpmen. Wel 
geeft de vertrappeling op drassige delen tijdelijk een effekt van 
zware schade, maar dit verdwiint spoedig. Het afgrazen in de 
winter betekent verder een duidelijk gunstig element, waardoor 
de grasmat zeer gelijkmatig wordt van struktuur ( « Schoonmaak >> 
van het weiland). 
Uit het beeld dat we ons zo over de ganzen overwintering te 
Damme konden vormen, blijkt overduidelijk dat dit gebied, mits 
bepaalde maatregelen en een officieel statuut als «reservaat», tot 
een van de grote Westeuropese ganzenreservaten kan uitgroeien, 
zonder een onherstelbare schadepost voor de landbouw te beteken. 
- 16-
Literatuur. 
KEAR, J. - 1962 : Feeding habits of the Gray Lag Goose, Anser anser, on the 
Island of Bute. 
Scott. Birds 2 ( 4): 233-239. 
KEAR, J. - 1963a : The history of potato-eating by wild fowl in Britain. 
Wildf. Trust, XIVth Ann. Rep. : 54-65. 
KEAR, J. - 1963b : The proteetion of crops from damage by wild fowl. 
Wildf. Trust, XIVth Arm. Rep.: 66-71. 
KEAR, J. - 1964 : Wild fowl and Agriculture in Britain. 
Proc. MAR-conf., I.U.C.N. - Publi. New Series nr 3: 321-331. 
KEAR, J. - 1965 : The assesment of Goose Damage by grasing trials. 
Transact. VIth Congr. Int. Union Game Biol. : 333-339. 
KUYKEN, E. - 1967 : Oecologische studies bij overwinterende ganzen te 
Damme. Licentiaatsverhandeling R.U.Gent, 118 pp. stencyl + bijlage. 
MARKGREN, G. - 1963 : Migrating and wintering Geese in Southern Sweden: 
Ecology and Behavier Studies. 
Acta Vertebratica. Vol 2 (3): 299-418. 
VAN DOBBEN, W.H. - 1953 : Landbouwschade door wilde Ganzen. 
Landbouwvoorlichting 10 : 263-268. 
VAN DOBBEN, W.H. - 1956 : Ganzenschade in Wintertarwe. 
Verslag C.I.L.O. 1955 : 141-144. 
Lic. Eekhart KUYKEN. 
Algemene Vergadering op zondag 21 januari 1967 te 10,30 u. in het 
Instituut der Kandidaturen Wetenschappen der Rjksuniversiteit. 
Aanwezig : de leden H. Collumbien, P. De Rycke, N. De Pauw, 
Mevr. F. De Pauw-Moonen, Mevr. Dierick-Hacquaert, L. Elaut, 
H. Fredericq, J. Gillis, P. Haeck, R. Hacquaert, J. Maton, G. 
Persoone, G. Rabaut, A. Thuet, Mevr. Van der Cruyssen-Phlippo, 
P. van Oye, R. Bracke. 
Verontschuldigd: de leden Mevr. M. C. Cnops-Haeck, De Ley, 
Hublé, Nenquin, Dr. en Mevr. Peleman-Thoma. 
Wonen deze jaarvergadering nog bij: de Dames P. Gillis-Van de 
Velde en H. van Oye-Paret. 
De secretaris leest het jaarverslag over 1967 voor, dat door de 
vergadering wordt goedgekeurd. 
Hierop volgt het financieel rapport over hetzelfde jaar, dat even-
eens goedgekeurd wordt en waardoor de vergadering haar tevre-
denheid uitdrukt over de stand van zaken in onze vereniging. 
Punt 3 van de dagorde gaat over de gedeeltelijke herkiezing van 
het bestuur, ingevolge art. 4 van het reglement. De Heren De Ley, 
Fautrez, Fredericq, Geurden, Hublé, Massart en van Oye zijn aan 
de beurt van aftreden gekomen. Het bestuur had vooraf voorgesteld 
deze zeven uittredende bestuursleden opnieuw te verkiezen voor 
de periode 1968-1969. Er werden geen tegenvoorstellen noch andere 
kandidaturen ontvangen. Niemand vraagt nu ook de geheime 


Oecologisch onderzoek in verband met de overwinterende wilde ganzen te Damme

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive