Beun, J.

Open Marine Archive

6 9 6 2 2
5 4
5 5
S T R A N D V I S S E R I J  L A N G S  D E  W E S T K U S T
v e r  w e g ^ e t r o k k u i  i s ,  e r  o p  u i t  o m  a a s  t e  d e l v e n .  E e n s  d i t  w e r k j e
a c h t e r  3 e  r u g  l i j k t  h e t  s t r a n d ,  m e t  d e  a a r d e  n a a s t  d e  g e d o l v e n  h o l e n ,
N i e t  l a n g  m e e r  z a l  m e n  s t r a n d v i s s e r s  l a n g s  o n z e  W e s t k u s t  a a n
b e z a a i d  m e t  m o l l e n h o o p j e s .
' t  w e r k  z i e n .  H u n  a l o u d  b e d r i j f  i s  m e t  m e e r  l e e f b a a r  i n  o n z e  t i j d .
D a a r n a  w o r d t  d e  k o n Ï e e l  g e s p a n n e n  :  e e n  l a n g  e i n d  k o o r d ,  w a a r
ï '
.
D e s  t e  m e e r  v e r d i e n e n  d e  l a a t s t e n  d e r  « h o u w e  t r o u w e  »  d i e  n o g
a a n  o p  r e g e l m a t i g e  a f s t a n d - 5 0 ;  1 0 0 ,  t o t  _  z e l f s  2 0 0  t o u w t j e s ,  v a s t -
k r u w e n ,  k o r d e e l  l e g g e n ,  f f l o s s e l t r e k k e n  e n  p a a r d e v i s s e n  i n  h u n  z e g -
g e m a a k t  z i j n .  D e z e  k l e i n e r e  t o u w t j e s  h e b b e n  h a a k j e s  ( h o e k j e s )  e n
g i n g  e n  d o e n i n g  b e s c h r e v e n  t e  w o r d e n .
h e t e n  «  k e i s t e r s  »  ( z i e  B i e k o r f  1 9 6 2 ,  3 8 9 ) .
B i j  v e r s t o k t e  k o r d e e l l e g g e r s  v e r t o n e n  d e  h a n d e n  _ e e n _  b l i j v e n d e
K R U W E N
g e l e  n i c o t i n e k l e u r ,  n e t  z o a l s  b i j  r o k e r s .  D i t  k o m t  d o o r d a t  d e  h o e k j e s -
V r o e g e r  w e r d  a a n  _  d e  k u s t _  h e e l  ^  w a t  g e v i s t  m e t  k m w n e t t e n  d i e
. .
z e t t e r  z i j n  a a s  « s n u i t »
.
m e n  v o o r  z i c h  u i t  d u w d e .
i j k e  n e t t e n ,  z i j n  t h a n s  v o l l e d i g
O m  m e t  v r u c h t  a a s  t e  k u n n e n  d e l v e n ,  d i e n t  m e n  v e r t r o u w d  t e
° £
v e r d w e n e n ;  n a b o o t s i n g e n  z i j n
t e r  n o g  d e  k l e i n e  s t e e k n e t j e s ,  d i e
z i j n  m e t  w e e r  e n ,  w i n d .  B i j  k m i k t i j ,  o o s t e n w i n d  e n  _ v r i e s w e d e r
d o o r  d e  k i n d e r e n  g e b r u i k t  w o r d e n .  D e z e  v o r m  v a n  v i s s e r i j  w e r d
n e m e n  d e z e  s t r a n d v i s s e r s  h u n  l i j n e n  w e e r  m e e  n a a r  h u i s ,  w a n t
t U
U I
U I
z e l f s  v a a k  d o o r  v r o u w e n  b e d r e v e n .
d a n  i s  e r  n i e t s  t e  v a n g e n .  W i n d  v a n  l a n d s z i j d e  s t a a t  e v e n e e n s  g e l i j k
I -
t S J
t e g e n w o o r d i g  g A n A e n d e  f a u w e r s  s l e e p n e t t e n ,  z o a l s  d e  g a m a a l .
m e t  s l e c h t e  v a n g s t .
3
L U
t -
v i s s e r s  t e  p a a r d .  B u i t e n  d e  g a r n a a l  v a n g t  m e n  m e e s t a l  e e n  p a a r
T y p i s c h  _ i s  w e l ,  d a t _  d e  k o r d e e l v i s s e r  _ i n  h e t  j i a r i n g s e i z o e n  p e t t e n
Q  -
I -
s c h u l l e t j e s ,  o f  b u t s ,  e n  m i s s c h i e n  e e n  f o n g s k e .  _  V r o e g e r  v e r w e e t  m e n
g e b r u i k t e  d i e  a a n  s t a k e n  w a r e n  v a s t g e h e c h t .  E e n m a a l  h e t _  h a r i n g
c c
c o
^
d e  k r u w e r s  w e l e e n s  d a t  z i j  m e t  h u n  n e t t e n  h e t  « g r u »  ( h e t  z a a d
s e i z o e n  v o o r b i j ,  w e r d e n  d e z e  s t a k e n  o n g e b m i k t  o p  h e t  s t r a n d  a c h t e r
2
o
o  =
v a n  d e  v i s )  v e r n i e l d e n .  I m m e r s ,  z i j  r o e r e n  d e  b e d d e n  v a n  d e  k l e m e
g e l a t e n .
>
L U
v i s s e n  o m ,  m e t  n e t t e n  w a a r v a n  _  d e  m a z e n  z o  H e i n  z i j n ,  d a t  z e  a l
W a t  m e n  z o a l  v a n g t  m e t  e e n  k o r d e e l  ?  H o o f d z a k e l i j k  s t r a n d -
, t -
z
E
d e  j o n g e  v i s j e s  m e e s l e p e n .  D i t  k l e i n g o e d  l a t e n  z e  v e e l a l  o p  ' t  s t r a n d
s c h a l l e n ,  s o m s  o o k  w i j  r i n g ,  g u l l e n ,  b u t s  e n  t o n g e n .  D e  v i s  d i e
O C  - S
3  =
3
3
o »
a c h t e r  v o o r  d e  z e e v o g e l s ,  o f  z e  n o n e n  ' t  m e e  a l s  v a r k e n s v o e d e r ,
g e v a n g e n  w o r d t  m e t  h o e k j e s ,  i s  b i j z o n d e r  l e f c k e r .  D a a r  h i j  b l o e d  ^ - ^  f c  $  w
2
o f  a l s  m e s t  v o o r  d e  a k k e r s .
g e l a t e n  h e e f t ,  i s  d e  v i s  b u i t e n g e w o o n  f i j n  v a n .  s m a a k ,  e n  v i n d t  d a n
?
h -
m
w
V ó ó r  1 9 1 4 . 1 9 1 8  w e r d _ e e n  o n d e r s c h e i d  g e m a a k t  t u s s e n  e e n  s t e e k .
o o k g e m a k k e l i i k  a f z e t  b i j  d e  e c h t e  f i j n p r o e v e r s .
. . N
2
ü 3
>
^  c c
n e t  e n  e e n  s l e e p n e t .  E e n  s t e e k n e t  w a s  e e n  k r u i n e t ,  t e r w i j l  e e n
T e g e n w o o r d i g  i s  d e  v a n g s t  b i j  h e t  k o r d e e l l e g g e n  f e l  - v e r m i n d e r d .
®
L U
ü 3
- o
s l e e p n e t  « k o r r e »  h e e t t e .
H e t  l o o n t  d e  m o e i t e  n i e t  m e e r ;  D i t  k o m t  d o o r d a t  d e  k u s t  t o t a a l
Q
c
N
2
H e t  k r u i n e t  w e r d  o p e n g e h o u d e n  d o o r  e e n  v e r t i c a l e  p l a n k  w a a r o p
w o r d t  a f g e v i s t  d o o r  d e  g e m o t o r i s e e r d e  s c h e p e n ,  w a a r d o o r  d e  v i s  - -  ^  ^  - ^
e e n  l o o d r e c h t e  s t o k  w a s  g e p l a a t s t .  D e z e  m a n i e r  b i e d t  h e t  g r o t e
n i e t  m e e r  t e g e n  h e t  s t r a n d  g e r a a k t .
- J
- i
o
>
v o o r d e e l  g e m a k k e l i j k  o v e r ' f c t ^ z a n d  h e e n  t e  g l i j d e n ,  d o c h  " m e n
o
>
u -
; g
v a n g t  e r  m i n d e r  g a m a a l  m e d e  d a n  m e t  d e  k o r .  H o e  m e e r  n o o r d e n -
M O S S E L T R E K K E N
e n  n o o r d o o s t e n w i n d ,  h o e  m e e r  g a r n a a l  e r  t e  v a n g e n  v a l t ,  g e d u r e n d e
d e  l e n t e  e n  d e  z o m e r .  W a n n e e r  e r  z i c h  v e e l  z e e g a l l e n  o p h o u d e n
D e  N i e u w p o o r t s e  h a v e n g e u l  i s  n o g  s t e e d s  e e n  u i t g e l e z e n  b r o e d -
i n d e « k e U e n  »  v l u c h t e n  d e  g a m a l e n .
p l a a t s  v o o r  m o s s e l e n .  D e  N i e u w p o o r t s e  m o s s e l e n  z i j n  d a a r b i j  w i j d
D o o r  d e  k r u w e r  w o r d t  v a n  o k t o b e r  t o t  1 5  n o v e m b e r  g e w o o n l i i k
e n  z i j d  b e k e n d ,  e n  d e  e c h t e  f i i n p r o e v e r  _ z a l  m e t e e n  h e t _  v e r s c h i l
h a n n g  g e v a n g e n .  V a n  1 5  d e c e m b e r  t o t  m a a r t  i s  d e  i j l e  d a r i n g  a a n
p r o e v e n  t u s s e n  N i e u w p p o r t s e  e n  H o l l a n d s e  m o s s e l e n :  d e  I J z e r -
b o d .  N o v e m b e r  t o t  e i n d  f e b r u a r i  i s  e c h t e r  o o k  e e n  g o e d e  t i j d  v o o r
m o s s e l  i s  h e e l  w a t  «  m a l s e r  »  v a n  s m a a k .  A l l e s  l a a t  e c h t e r  v o o r z i e n
s t r a n d s c h o l l e n .  R o n d  h a l f  m a a r t ,  t o t  1 5  m e i ,  z i j n  t o n g e n  e n  g a m a a l
d a t  o o k  d e  m o s s e l t e e l t  a a n  o n z e  k u s t  s p o e d i g  t o t  h e t  v e r l e d _ e n  z a l
a a n  d e  b e u r t .
b e h o r e n .  D e  g a n s e  W e s t k u s t  t e l t  m a a r  e e n  m o s s e l t r e k k e r  v a n  b e r o e p
D e  t w e e d e  h e l f t  v a n  d e  m a a n d  m e i  t o t  o k t o b e r  i s  h e t  d o d e  s e i z o e n .
m e e r ,  n l .  d e  6 5 - j a r i g e  S a l o m o n  V e r c o u i l l i e  u i t  N i e u w p o o r t .
D a n  s c h a k e l t  d e  k r u w e r  o v e r  n a a r  «  k o r d e e l  l e g g e n  » .
T i j d e n s  d e  z o g e n a a m d e  « b l o e i  v a n  h e t  w a t e r » ,  g e d u r e n d e  d e
m a a n d e n  m e i  e n  j u n i ,  w o r d t  h e t  m o s s e l z a a d  i n  g r o t e  k l o s s e n  a f  -
K O R D E E L  L E G G E N
g e s c h r e e p t  v a n o p  d e  " t a k e t s e l s ,  d u k d a l v e n  e n  g o l f b ï e k e r s .  H e t  z a a d
D e  « W e e U e g g e r »  o f  « h o e k j e s z e t t e r »  b e h o o r t  t o t  h e t  b e e l d
w o r d t  d a a r o p  i n  d e  m o s s e l k w e k e r i ]  o p  k a d e r s  g e l e g d  v a n  2  m  X  l  m ,
v a n  o n z e  W e s t h o e k .
e n  b e s p a n n e n  m e t  g a a s .  V a n  t i j d  t o t  t i j d  d i e n t  d e  g r o e i e n d e  m o s s e l
G e w a p e n d  m e t  e e n ^ a a s s p a a d j e ,  e n  e e n  m g m a n d j e ,  e n  g e k l e e d  m e t
v o l l e d i g  o m g e k e e r d  t e  w o r d e n ,  o p d a t  d e  o n d e r s t e  m o s s e l e n  n i e t
h o g e  b o t t e n  ( l a a r z e n ) ,  t r e k t  d e  m a n  b i j  e b b e ,  w a n n e e r  h e t  w a t e r
z o u d e n  s t i k k e n .
<r-
56
57 -
De mazout en stookolie der schepen in de haven bederven nu
vaak de mosselsmaak, zodat de faam van de Nieuwpoortse mossels het koken gaat. Een goed aangewakkerd vuur is daartoe onmisbaar.
.~i weldra tot het verleden zal behoren. Kan het dan ook anders of de paardevissers hebben een be-
/.'. perkte, trouwe kkndisie, bestaande uit fijnproevers. Toch houden
GARNAALVISSEN TE PAARD nog tien paardevissers-van-beroep stand. Het zijn de Oostduin-
kerkenaars: vader en zoon Durand, Armand Van Billemont,
Vijfentwintig jaar geleden werkten aan de Westkust nog minstens Remi Dedrie, Edmond Ollieux, Marcel Pieters. De Nieuwpoorte.
50j>aardevissers; thans zijn er nauwelijks nog een dozijn. naar Engel Zoete. De Koksijdenaars Daniel David, DepotterDe paardevissres waren en zijn veelal kleine boeren, voor wie Kamiel en Thybaut Maurice. /de strandvisserij een dankbare bijverdienste was en is. Voor de eerste Tot besluit: zoals de zaken nu staan, lijdt het geen twijfel dat
wereldoorlog werd die visserij' bedreven met ezels, deze kosten binnen 10 jaar alle vormen van_ stomdvisserij volledig zullen ver-immers minder aan onderhoud dan paarden. Na 1918 werden een dwijnen. Eén. stuk volksleven sterft uit, niets kan de teleurgang meer
.^
hek tijd^ muilezels gebruikt, voortkomend van de _ oorlogvoerende afwenden. Een lokale maar kleurrijke episode in de natuurlijke om-^y
troepen. Noodgedwongen ging men later « boerepeerden » gebruiken. gang van « man en zee » wordt afgesloten. Een verarming te meer
y
In februari 1960. werd deWste, gebnukte muilezel afgem^t:-Het
^
y
van het beeld van het strand op onze Westkust.
dier, toebehorende aan Marcel_ PÏeters, uit Oostduinkerke, had ge- '. Nieuwpoort JACQÜES BEUNA.durend 20 jaar in de garnaalvisserij gestaan. 1>'
Veelal hebben de huidige paardevissers het beroep van vader : v
tot zoon weten overnemen. De Öostduinkerkse paardevisset Edmond BLIJDE INKOMST VAN DE PRIMUS VAN LEUVEN;*,
Oiïieux_wist ons te vertellen dat zijn betovergrootvader, een zekere i Bmgge 1672
David Vermote, die deserteerde uit_het_Frarue leger, ten tijde van « Opden 22 november 1672 soo wiert tot Brugge met groote solem-Napoleon, eveneens de paardeyisserij bedreef. nijteijt inghehaelt als gheweest hebbende de eerste tot Leuven inde«Te rikke» van hun paard, en gekleed met oliegoed en zuid- utiijversijt^ijt inde_ philosophie eenen Jan Wouckier filius Philips,wester, doen de paardevissers een «trek» m de «keilen» bij laag te weten commende van Ghendt met eene schuijte tot int minne-water. Het paard stapt hierbij tot borsthoogte door het water. watere ende ginck van daer int huijs van Pieter Jordaens stadts-De visuitrusting die door het paard wordt voortgesleept, yerschilde timmerman. Ënde alsdoen quaemen aldaer de studenten van devóór 1940 met de huidige « korren ». Ze bestond namelijk uit een paters Jesuwijten alle te peerde wel gheaiusteert met trompettenzogenaamde « schee » (een over de grond slepende plank), waarop ende keteltrommels. Ende de carrösse vanden bisschop met viermiddenm een stok bevestigd was, die dan het eigenlijk net opetï- peerden volghde hem de_welcke oock te peerde sat, ende wiert danhield. Die schee^iad een breedte van een viertal meters (dus feitelijk <fnoch ghevotght van veel studenten te peerde ende_dan een deeleen kmwnet). De huidige korren, die in feite nagekeken zi]n van
het vistuig der^vaartuigeii, hebben een opening va^ 7 a 8 m^ter en carrossen met de vrienden ende andete tot wel 20 int ghetal tteckendevant zas door de cathelijnestraete mariestraete steenstraete over dede netten worden nu opengehouden door twee zijdelingse planken.
Dit verbeterde tuig - de opening is verdubbeld belette echter marckt wullestraete coorenmarckt naer den burgh.
niet dat de vangsten der paardevissers van jaar tot jaar onrust- Ende Gommende op den burgh wiert met "een harangue door
wekkend dalen. Vroeger - we spreken van vóór 1940 - kon men Mr. Pieter vander Wostijne ende_stadts ghedeputeerde ontfanghenende gheleyt op het stadthuys inde leedecamei-, ende wiert aldaerna een vangst (een vangst duurt geipiddeld vier uren) 5 a 6 kg vereert met een bancket ende eenen gouden cop weerdigh ontrentgamaal binnenhalen. Thans met moeite 2 ks,. Niet zelden mag nu
f
de^paardevisser met ledige «bagge »_ (korf)' naar huis terugkuen. 25 pondt grooten ende wiert hem doot_ den burghmeester vandestadt vol wijn toeghebrocht met gheluckwenschinghe. Ende naerDe ^ v^ten wo^en gedaan biJ.st.ffe. tij, of ^ij, andere ceremoniën trock naer sijn vaders huijs inde smeestraeted.i. bij volle of nieuwe maan. De maanden mei en oktober zijn de
gunstigste maanden. met den selven tteijn. Ende tsavonts speeldemen op den beijaert
Het koken van de gevangen gamaal verschilt merkelijk van de ende met pecktonnen voor de deure vereert door de stadt. Énde
methode die gebruikelijk is op de garnaalboten. Hiervoor wordt de gheheele sttaete_ ontstaecken vier voor hunne deuren som met
namelijk vers water gebruikt (yen zeewater) met veel zout (l kg pecktonnen sommighe wat anders, alles in teecken van vreught ende
op 15 liter). Is het water op kookpunt, dan wordt de gamaal er met een ongheloovelijcken toeloop van volck. Met eene schoone
in geworpen en er zolang in gehouden tot het water opnieuw aan maeltijt tot dm vaders namp een rijnde. » Uit het Handschrift(Rare Geschriften) van Jacques Inbona, p. 304.
^ r t-
I
^f
T
32 X» BIEKORFf- <s^. J « H
VRAAGWINKEL »t
< .
.
WESTVLAAMS ARCHIEF»Vismaan .
De vismaan is de nieuwe maan_als ze__op een wijdagjwmt ; ze brengt VOOR GESCHIEDENIS, OUDHEIDKUNDE
/
regen mee, zegt het volk (De Bo). Waar in West-Vlaande'ren is die / DAT IS EEN LEEREN EN FOLKLORE
t,
benaming (en die interpretatie) nog bekend ? LEESBLAD VOOR ALLE
K. V. D. VERSTANDIGE VLAMINGEN
GESTICHT IN 1890 VERSCHIJNT MAANDELIJKS TE BRUGGE
Kreien en hutten DOOR GÜIDO GEZELLE
Rreien is « de kreie (ingewand van de vis) uithalen ». Hetzelfde als
«hutten». Aldus te Heisf aan zee. Enkele jaren geleden" hoorde "ik 64e Jaar 2 Schrikkelmaand 1963
te Veurne spreken van «gukte platjes», d.i'. plaaTjes ;(p]atvis)~van
kop en ingewa^ ontdaan. Moet igukte»niet ala .g'hnkte»verstaan
worden, een lokale uitspraak voor « gehutte s>, van hutten 9 OUDE HUISNAMEN TE BRUGGE
K. V. D.
DE VERONIKE
Gerecht voor pestlijders
Pestlijders, en ook pestverzorgers, die de stadsreglementen bij « con- In vijf van de zes stadswijken of zestendelen van Bruggetagieuse zieckte» hadden overtreden, waren strafbaar en moesten voor
de schepenbank veraAyne^ Niet '^ echter m het' schepenhuis. 'De was er oudtijds een huis dat de naam de Veronike droeg. Het
magistraat zetelde, uit hygiënische voorzorg, in een open'venster van kadaster van 1580 noemt:het schepenhuis en sprak vanuit de hoogte het'vonnis" uit':~Zo was
het gebruik o.n. teRouen in de ,pest^en 1637 ^-164^ Zijn-er'in de Virginycke in de Hoogstraat (St.-Donaaswijk) ;
Vlaanderen voorbeelden van een dergelijk pestgerecht9 de Veronycke in de Korte Vuldersstraat (O.-L.-Vrouwe-
wijk) ;P. M.Zwd-Vlaanderen
de Virginycke in de Kuiperstraat (St.-Niklaaswijk) ;Wanneer en waar u^deze benaming opgekomen als equivalent van
«FraM-Vlaanderen^? In de woordenboeken komt dït" neoÏogïsme nfet de Groote en de Cleene Veronycke in de « Zoutterstrate »
voon Het_ ware ^seUjk^ het verschijnen van die-tenn--nluwkeurig (Beurs-Academiestraat; Karmerswijk) ;(met boek en blad) vast te leggen.
de Veronica in de St.-Jacobsstraat (St.-Jacobswijk).H. J.
Familie De Vooght dit de Gryse Alleen de St.-Janswijk had, voor zover we weten, geen Ve-
nike. Het Onze Vrouwe-zestendeel daarentegen had zelfsIs^Pieter^De Vooght (1613-1693), zoon van Jacques en van Anna ro
een Veronikestraatje, dat in de Goezeputstraat uitliep.t^^ S51VS^^ ÏS Vóór 1500 houdt de huisnaam stand als de Veronike, de^jn_zoon Engelbert, die in 1700 trouwde met_ MarieTra.ïoise-de
Thiennes, draagt ook de naam «de Vooght de'Gryïeï. normale mnl. vorm uit de vrome literatuur en de archeologie.
In de 16e eeuw gaat hij nieuwe wegen op ^nevens de Vero-L. V. C.
Pim-pernelle caes nica (1558), de Veronycke (1580) treden de vormen Viero-
nycke \WO), Virginycke (var._Virgemcke, Virgonycke) ^naarWelk een soort kaas was de « pimpernelle caes » die ik o.m. in de
^mngen van het St.-JanshospitaaI te Brugge "ontmoet"in'"de Tar^n voren. Het woord "ondergaat blijkbaar een crisis, de betekenis1700 ? is niet meer duidelijk ; einde 16e en begin 17e eeuw verkeert
E. V. D.
het in een staat van ontbinding : de eerste lettergreep wordt
Redactie en Beheer : A. VIAENE, Annunciatenstraat, 82, Brugge als het telwoord vier opgevat en het tweede lid wordt zelfs een
Abonnementsprijs : 125 F. Postrekening : 2335.37 meervoud : de vier gnycken (al. guycken) in 1580, het vier
genijcke straetken in 1656.
Drukkerij G. BARBIAUX, Minderbroedersstraat, 20, Brugge


Strandvisserij langs de Westkust

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive