De Rijcke-Geerinckx, Mvr.

Open Marine Archive

VISCHPROPAGANDA IN DE SCHOLEN. 
Door Mw DE RIJCKE-GEERINCHX, 
Licenciaat in L. B. Wetenochappen. - L. B. H. Regentes, 
Algemeen Secretaris van het National Studiecentrum 
voor Huishoudkunde. 
Het is een noodzakelijke eisch van nationale economie en 
van sociale gezondheid dat er meer visch verbruikt wordt in 
de voeding. 
Sinds het bestaan van de Propaganda-Commissie voor Zee-
vischverbruik zijn er honderden voordrachten met dit doe) 
gegeven. Het valt niet te betwijfelen dat deze manier van 
werken veel nut heeft opgeleverd; maar nochtans meen ik er 
te mo.eten voor uiukomen, dat er nieuwe wegen dienen be-
wandeld. 
Statistieken hebben bewezen .dat hier te lande, en visch-
handel en vischverbruik ernstig dienen aangemoedigd om tot 
beter resultaat te leiden. 
De gewenschte verhooging in zake vischverbruik zal vooral 
gedien.d zijn door twee middelen : 
I 0 Middelen van technischen aard, en 
zo Door meer intensieve propaganda. 
I. Technische Verbeteringen. Technische verbeteringen be-
staan in moderne aanpassingen, voornamelijk van hygienischen 
aard. Hieraan is vooral behoefte voor het bewaren en voor 
het verzenden van visch. Want vischverbruik verhoogen zal 
in de eerste plaats worden bereikt door visch met al haar 
hoedanigheden in het bereik te stellen van eenieder die door 
vischverbruik gediend kan zijn. 
Dus moet er gezorgd worden voor regelmatige, onafge-
broken en verzekerde vischbevoorrading. 
Daartoe zijn noodig degelijke middelen van vervoer en 
magazijnen voor verdeeling. Er moet dus uitgezien naar doel-
matig ingerichte vischmijnen en geschikte winkels, en voor het 
vervoer niet alleen na<ar isobherme ·spoorwagens naar ook 
naar isotherme autowagens. 
Het mag te dezer gelegenheid wel worden gezegd, dat 
CONGRES INTERNATIONAL DE LA MER 91 
meer rationeele en hygienische vischverdeeling als van zelfs 
meer klanten zal aantrekken. 
Wij wenschen dus niet beter dan de vischhandelaars met 
de Propagandabond te zien samenwerken. 
Over deze onderwerpen werden in andere afdeelingen van 
dit Congres belangwekkende mededeelingen gedaan, en be-
sprekingen gevoerd. Daar aan mij, meer in het bijzonder, de 
taak is aangewezen te handelen over de propaganda voor 
zeevischverbruik; en we! in een speciaal midden, namelijk in 
de scholen, zullen we eerst onderzoeken waarop, naar mijn 
meening, die propaganda steunen moet. 
11. De vischpropaganda omvat de voedingswaarde van visch, 
de bereiding van visch, 
de bevoorrading in visch . 
A. De propaganda nopens de voedingswaarde van zeevisch. 
Er bestaan talrijke voor.oordeelen nopens de voedings-
w.a-arde van zeevisch; deze uit den weg te ruimen door voor-
drachten en propagandaschriften is zeker lofwaardig, doch 
volstaat niet. 
Het is een kenmerk van onzen tijd, dat er een groote be-
langstelling is onder het volk nopens al wat regiem of dieet 
heet; en veel nieuwe theorien inzake voeding vinden dan ook 
ingang bij de menigte. 
Er wordt overal van de formuul « E~t U Gezond » gebruik 
gemaakt; en we zien dat handige reclame voor het exploi-
teeren van zekere hoedanigheden of f.actoren van een voedsel, 
in den laa tsten tijd, reusachtige zaken deed lukken of in stand 
houden. 
De talrijke opzoekingen nopens de voedingswaarde van 
zeevisch, onder de leiding van Prof. Van de Velde gedaan, 
duiden aan d:at zeevisch een bron is van ~iwitstof, en boven-
dien zeer rijk ~aan minerale bestanddeelen van a lien aard. 
Waarom zouden we dan niet, veeleer in plaats van te zeggen 
« Eet Visch », gebruik maken van een zin als : « Zeevisch 
is onontbeerlijk voor de gezondheid » ofwel « Zeevisch alleen 
brengt U zooveel phosphor en iodium », en dergelijke « sla-
gers » meer. 
AI zijn de economische of sociale redenen waarom visch-
propaganda gevoerd wordt overwegend; toch zullen red en en 
92 INTERNATIONAAL CONGRES V A N D E ZEE 
van eigenbelang, en vooral van gezondheidsbelang bij het 
volk veel zekerder inslaan. De uitkomst voor de propaganda 
ligt dus in !het exploiteeren van de rijkheid aan stikstof en 
minerale bestanddeelen van zeevisch. Laat me toe te zeggen 
dat we die propaganda moeten « veramericaniseeren ». We 
moeten er het volk van overtuigen, dat zeevisch .in de voeding 
onontbeerlijk is, en vooral aangewezen is voor kinderen, om-
wille van haar rijkheid aan minerale opslorpbare bestand-
deelen. We moeten er bijzonder op steunen dat zeevisch, om-
wille van haar licht verteerbaarheid, buitengewoon goed ge-
schikt is voor herstellenden, en ook, om dezelfde reden, een 
zomervoedsel is bij uitnemendheid. 
Om die juiste gegevens nQpens de voedingswaarde ·van zee-
visch te doen ingang vinden in de scholen kan er volgender 
wijs te werk gegaan : 
Aan de leerlingen der normaalscholen zouden geregeld 
vo.ordrachten, toegelicht met plaatjes, gegeven worden of 
ook zouden wandel-voordrachten, in de vischmijn, te Oost-
ende, ingericht worden. Het blijft natuurlijk hoofdvereisohte 
eerst het toekomstig onderwijzend personeel in te lichten. 
Behalve de ,gekende middelen, die de Pr.opagandabond zin-
nens is aan t~ wenden, namelijk schoolplaten met samen-
stelling en verteerbaarheid van zeevisch, omslagen voor schrijf-
boeken met vischplaatjes en dergelijke meer; vind ik dat het 
er vooral om te doen is, eerst na te gaan wat er •tot hiertoe in 
de schoolboeken over zeevisch en visscherij verteld werd. 
Als men ·de leesboeken -der leerlingen van de lagere school of 
der leerlingen der beroepsscholen nakijkt : vindt men er 
zelden iets in verweld over visscherij en nog minder over het 
belang van zeevisch. Heel dikwijls w.ordt er aan de kinderen 
over « wa-lvisch » gesproken; -en ze we ten niet eens dat ha ring 
een der beste voedsels is, zoowel op economisch gebied, als 
om zijn hoog .gehalte aan voedende bestanddeelen. 
Met de meeste leerboekjes over gezondheidsleer is het op 
het gebied van gegevens over zeevisch in de voeding nog veel 
erger gesteld. Heel dikwijls wordt de visch bij de niet-voe-
dende spijzen gerangschikt, of wordt er heelemaal niets over 
gezegd. 
Het is dus noodi.g wijziging aan te brengen aan alles wat 
op het gebied van leerboekjes in zake voeding en gezondheid, 
evenals in gewone keukenboe:ken werdt verteld. Het is de 
CONGRES INTERNA TIONAL DE LA MER 93 
plicht van de Propagandabond ervoor te zorgen dat omtrent 
zeevisch ten minste juiste gegevens verspreid worden, maar 
beter nog zou het zijn, het mogelijke te doen, opdat in die 
werken veeleer een tendenz wordt gelegd tot vischverbruik, 
dat gesteund is op de voedingswaarde. 
B. Meer ·praktische propaganda voor zeevisch steunt ook op 
zeevischbereiding. 
Het is een feit dat de gegevens nopens bereiding van visch 
niet voldoende gekend zijn door de huisvrouwen; en door 
dat er te weinig af.wisseling komt in de manier van opdienen, 
krijgen de kinderen er gauw een tegenzin voor. 
We moeten er dus voor ijveren aan de leerlingen der huis-
houdklassen en aan de huisvrouwen te leeren, hoe zeevisch 
met redelijke kosten en moeite, tot lekkere schotels kan om-
gewerkt worden. 
De Propagandabond heeft met dat · doe! ~ een · eenvoudig 
vischkookboekje met talrijke goedkoope recepten in ieders 
bereik gesteld. 
Maar met goede bereidingen te kennen alleen is de tegen-
zin, die veel huisvrouwen voor visch hebben, nog niet heele-
maal overwonnen. 
Het is vooral het kuischen en het ontgraten van visch dat 
hen minder meevalt. Oat is ook het antwoord dat me uit 
pensionaten en kosthuizen veelal toekomt : « omwille van de 
graten verdeelt het zoo moeilijk, en het vraagt zooveel werk 
vooraleer er met het eigenlijke bereiden kan begonnen 
worden ». 
Een uitkomst ligt dan ook in het bevoorraden met visch-
reepen. Het bruikbaar deel alleen van de visch zou verzonden 
worden, en derwijze zouden de verzendings- en bewarings-
kosten dalen. De afval zou in de vischmeelfabrieken verwerkt 
worden. Alhoewel niet mogelijk natuurlijk voor alle visch-
soorten, zou er toch middel zijn. - hier zoowel als dat nu a! 
in de gewoonte is in Engeland, Duitschland en Nederland, -
een proef te nemen. Het voorbeeld dat de handel in haring-
reepjes ons hiedt, komt deze vooruitzetting staven. Ons inziens 
is dat dan ook een der beste middelen om het vischverbruik 
te intensifieeren. 
Anderzijds moeten we vooral de aandacht trekken op het 
feit, dat visch bereiding in « diepvet », d .i . in frituur , de 
94 INTERNATIONAAL CONGRES VAN D E ZEE 
meest geschikte manier is voor kosthuizen, gestichten enz. om-
dat daarbij de minste onkosten zijn a an werk en ingredienten; 
en bovendien deze bereiding, door kinderen vooral, gelust 
wordt. 
Van het standpunt ·uit der propaganda in zake vischberei-
ding in de scholen, .client hier de werking der Propaganda-
Commissie vermeld, die ta.Jrijke voordrachten en kookdemons-
traties heeft ingericht voor de leeraressen in huishoudkunde. 
Er zijn in Belgie meer clan 2,010 10 huishoudklassen of afdee-
lingen, met gemiddeld een 40-tal leerlingen, zoodat de jaar-
lijik.sche invJ.oed van die leeraressen over een 80,000 tal leer-
lingen gaat. 
Als gevolg .op deze voordrachten aan leeraressen is er be-
komen dat er nu en clan een vischmenu in de kooklessen voor-
komt, maar -tevens dat er af en toe aan de leerlingen visch 
opgediend wordt. 
Maar er zijn nog veel kinderen, ja zelfs veel volwassenen, 
die noo~t visch geproefd hebberi. 
Het is in veel buitengemeenten de gewoonte dat jaarlijks 
een schoolreisje naar de kust wordt ingelegd voor de leerlin-
gen uit het laatste studiejaar. Voor velen onder hen is het de 
eerste keer dat ze de zee zien, en dikwijls is het ook de laatste 
maal. Doorgaans zien de kinderen een stukje van het strand, 
de hooge hotels en de badgasten, maar vermoeden nie.t dat er 
daar een wereld bestaat van wonderlijke dingen, waarbij ze 
hedwat zouden kunnen ~ien en leeren. Een kleine kijk op de 
visschershaven en de bedrijvige vischmijn zou hen een ver-
openbaring zijn. Er moeten toch middelen bestaan, om mits 
voorafgaande, degelijke regeling, door een bevoegd persoon, 
·iets te laten zien en wat te laten vertellen over vischers en zee. 
Het kon misschien geschikt worden, dat er tot slot van die 
« verkenningstochtjes » een stukje gefruite visch aan elk be-
zoekertje werd te proeven gegeven ? 
Oat zou bij de kinderen, niet alleen een praktische, maar 
een heerlijke propaganda zijn . 
C. De Bevoorrading in versche visch is ook een punt waaraan 
de propaganda voor zeevischverbruik al haar aandacht moet 
schenken. Dit vraagstuk maakt het onderwerp uit van talrijke 
mededeelingen op dit Congres. 
CONGRES INTERNATIONAL DE LA MER 95 
Wij hebben nu enkel het oog gericht op de scholen, waar 
zeker nog een en ander kan gedaan worden. 
Op sommige dagen is er in de vischmijn een teveel aan 
sommige goedkoope of minder gevraagde vischsoorten, die 
wellicht aan uiterst voordeeligen prijs, voor propaganda-doel-
einden zouden kunnen gebruikt worden. Het propaganda-
bureel van de kust zou die visch aankoopen -. - misschien zou 
er nu en dan een kleine hoeveelheid aangeboden worden -
en die visch verzenden. De schoolkanbenes, schoolsoe.pen, 
huishoudscholen, weezenhuizen enz. zouden zich daartoe laten 
~nschrijven, en de verzendingskosten alleen zouden ten laste 
ziin van de aanvragers. 
' Er zou natuurlijk een volgorde zijn, en de meest afgelegen 
·adressen zouden ·het eerst aan de" beurt komen. Bij iedere 
zending visch zou dan het recept gevoegd worden dat voor 
die vischsoort past. 
· Derwijze zou, benevens degel1jke propaganda, het besteede 
geld uiterst nuttig gebruikt worden. 
V ele wegen liggen open voor de propaganda voor ze~visch, 
vooral in de schoolmiddens ! Met de krachtdadige hulp 
van de belanghebbenden, de medewerking van deskundigen, 
en den steun van Openbare Besturen, hopen we dat de pro-
paganda voor zeevisch steeds beter moge gelukken. 


Vischpropaganda in de scholen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive