Prepositions as a word class pose various questions as to the relation between lexical
and functional language units and their place in the lexicon (Jolly 1991, Šarić and Reindl
2001). Though often referred to as function words, prepositions show a) systematic semantic
relations, ie. near–synonymy, polysemy, antonymy and b) a wide variety of lexical
and functional (grammatical) uses, indicating a complex interplay of systematic features
and contextual modifications which participate in the formation of their meaning. Semantic
relations such as antonymy are mostly discussed in terms of adjectives, nouns
and verbs, leaving out a detailed description of antonymy effects in other word classes
such as prepositions (e.g. Lyons 1977, Cruse 1986, Jones et al. 2012). By adopting the
methodology of antonymy research developed for identifying and extracting antonyms from
corpora, we examine the co–occurrence of prepositional antonyms in the Croatian National
Corpus. We take up the cognitive linguistic position of examining antonymy as a prototype
based category based on both conceptual opposition and contextual modifications (Paradis
et al. 2009), and we observe its workings on the novel prepositional dataset. Based on
the primary domains and conceptual structures that motivate prepositional opposition
formation, we divide the antonyms into spatial (directional and locational), temporal and
non–dimensional types. For each of the antonym types there are different contextual
modifications and conceptual structures that shape these antonymy relations, indicating a
complex interplay between language system and language use.Prijedlozi kao vrsta riječi otvaraju mnoga pitanja o vezi leksičkih i funkcionalnih riječi
i njihovu mjestu u leksikonu jezika (Jolly 1991, Šarić i Reindl 2001). Iako se često
definiraju kao funkcionalne jedinice jezika, prijedlozi pokazuju: a) sustavne semantičke
odnose, odnosno sinonimiju, polisemiju i antonimiju i b) veliku raznolikost njihovih leksičkih
i funkcionalnih uporaba koja upućuje na složene odnose njihovih obilježja u jezičnom sustavu
i kontekstualnih modifikacija koje sudjeluju u oblikovanju njihovih značenja. Međuleksički
odnosi, poput antonimije, većinom se usredotočavaju na opise punoznačnih riječi poput imenica,
pridjeva i glagola, izostavljajući sustavan opis antonimije u drugim vrstama riječi kao što
su prijedlozi (e.g. Lyons 1977, Cruse 1986, Jones et al. 2012). Stoga je cilj rada ponuditi
opis prijedložne antonimije koristeći se metodama razvijenim za identifikaciju antonima u
korpusima, poglavito metode supojavljivanja antonima u različitim kontekstima. U skladu s
kognitivnolingvističkim pristupom antonimija se definira kao prototipno ustrojena kategorija
utemeljena na konceptualnim strukturama, kao i na kontekstualnim modifikacijama (Paradis i
sur. 2009). Prijedložni antonimski parnjaci grupirani su u tri kategorije na temelju primarnih
domena kojima pripadaju te konceptualnih struktura koje motiviraju razvoj njihovih opozicija,
prostorni (direkcionalni i lokacijski), vremenski te nedimenzionalni antonimi. Za svaku kategoriju
antonima raspravlja se o različitim konceptualnim strukturama kao temelju za uspostavu odnosa
suprotnosti te kontekstnim modifikacijama koje utječu na ovaj međuleksički odnos. Antonimija
se tako kao međuleksički odnos proučava s obzirom na složenosti unutarleksičkih, odnosno
polisemnih struktura prijedloga, kao i sintagmatskih odnosa koji je odražavaju i motiviraju.
Takav se međuodnos sintagmatskih i paradigmatskih odnosa promatra kao indikator složenih
odnosa između jezičnog sustava i jezične uporabe
