Bosker, R.J.

Bosker, Roel

University of Twente Research Information

? evaluate educational quality?' Nee, zei Pop-ham. Ten eerste wordt in deze benadering geenrekening gehouden met beginniveau en achter-grondvariabelen. Ten tweede zitten er, uit psy-chometrische overwegingen, in dit soort toet-sen vooral items met een p-waarde rond de0.50 en die zijn geen goede afspiegeling vanwat leerlingen kennen en kunnen. En ten slottezijn gestandaardiseerde toetsen vaak niet curri-culum-gebonden en correleren de scores meermet achtergrondvariabelen dan met onderwijs-resultaten. Hier tegenover stelde Farr dat erconsensus is over 'reading achievement' zodathet specifieke curriculum minder belangrijk is.Uiteindelijk gaat het erom of een kind kanlezen, en daar kun je onderwijsgevenden gerustop afrekenen. Verder stelde Farr dat het argu-ment over de p-waarde weinig hout snijdtomdat toetsen nu eenmaal betrouwbaar moetenzijn. Uit de zaal kwam weer een andere geluid.Een onderwijsgevende van een kansarmeschool stelde dat het schooldistrict haar ertoedwong om haaronderwijs vooral op goedetoetsresultaten af te stemmen. Dit leidde vol-gens haar tot een ontoelaatbare verschralingvan het onderwijs. Hiertegenover stelde Fan-dat het leren van 'basics' vooral kansarme leer-lingen ten goede komt. Het AERA-thema 'Diversity and citizenship inmulticultural societies' was ook goed herken-baar in drie sessies die door het 'AffirmativeAction Committee' van divisie D waren ge-organiseerd. De eerste sessie, 'Multilingualversions of tests: reliability, validity and con-cordance', ging over het ontwikkelen vantoetsversies in verschillende talen. Hierbij wer-den twee benaderingen vergeleken. In de eerstebenadering tracht men parallelle versies van detoets te ontwikkelen die dezelfde vaardigheids-dimensie meten, in de tweede benadering gaatmen ervan uit dat de versies verschillende, zijhet hoog gecorreleerde, vaardigheidsdimensiesmeten. In beide gevallen toetst men de assump-ties over de vaardigheidsstructuur met een IRTmodel. Een complicerende factor is dat niet allerespondentenzinvol kunnen antwoorden opalle opgaven, zodat er gebruik gemaakt moetWorden van onvolledige designs die samenhan-gen met de specifieke taalvaardigheden van derespondenten. Een mooi voorbeeld van wat ermet IRT tegenwoordig allemaal mogelijk is. Inde sessies 'Affirmative action in the profes-sions' en 'The role of mentoring in initiatingand advancing careers of women and minori-ties in measurement and research' werd gedis-cussieerd over de vraag hoe het relatief geringeaantal vrouwen en minderheden in onderwijs-kundig onderzoek in het algemeen en in demethodologie in het bijzonder, vergroot kanworden. Om de daad bij het woord te voegenorganiseert het comité al enige jaren een multi-culturele receptie waar methodologie-studen-ten en onderzoekers elkaar kunnen ontmoeten.Ik ben er even heengegaan. Het was er nietdruk. Divisie G: Social Context of Education (R.J. Bosker, Vakgroep Onderwijsorganisatie &-management/OCTO, Universiteit Twente,H.P.J.I\/I. Dekkers, VakgroepOnderwijskunde/ITS, Katholieke Universiteit Nijmegen) Dekt deze divisie qua label wat de VOR-divisie'Onderwijs & Samenleving' biedt, inhoudelijken methodologisch is er een duidelijk verschil.Om met dat methodologische gezichtspunt tebeginnen: begrijpen komt bij deze divisie dui-delijk voor meten (dat dit laatste voorwaarde-lijk is voor het eerste wordt grotendeels gene-geerd). Dat leidde er ook dit jaar weer toe datkwalitatief-empirische bijdragen op het gebiedvan onderwijs en ongelijkheid gezocht moes-ten worden in andere divisies. Daar bleek danoverigens eens te meer het veelvuldig gebruikvan grootschalige Amerikaanse databestanden.Opmerkelijk daarbij was dat de betreffendeonderzoekers (soms ook uit andere wereldde-len) veelal dezelfde nationale, Amerikaansebestanden (bv. NAEP) gebruikten of onderde-len daarvan. Voor de Nederlandse situatie zoueigenlijk veel meer gebruik gemaakt kunnenworden van hier beschikbare bestanden (bv.LEO-OVB, PRIMA, VOCL) die vaak een veelgrotere rijkdomaan informatie bevatten. Het hoogtepunt van divisie G was de sessiegewijd aan Paolo Freire, maar wie een kritischewetenschappelijke analyse van Freire's werkverwachtte, kwam bedrogen uit. Voorafgegaandoor Freire's weduwe werd een hagiografiegeschreven, die voor een belangrijk deel depersoon Freire betrof. Desalniettemin bracht desessie, met name door de bijdragen van Giroux 215 PEDAGOGISCHB STUDIËN? en McLaren, aan het licht wat de verdienstenvan de bevrijdingspedagoog waren. Zo weesMcLaren op Freire's analyse dat we weliswaarkunnen spreken van distributieve ongelijkheid,maar dat de reproductiefunctie die het onder-wijs vervult niet alleen op die stratificatie-dimensie betrekking heeft (wat Idenburg desleutelmacht van de school zou noemen), maarook en vooral de legitimering van de onderha-vige ideologie. De praktische implicatie vanFreire's werk (de alfabetiseringscampagnes),aldus Giroux, moeten vanuit die analyse begre-pen worden: geletterdheid, een middel omgreep te krijgen op de wereld, is individueelbezien een voorwaarde om het eigen lot in han-den te nemen en maatschappelijk om de demo-cratie, die immers mondige burgers veronder-stelt, te laten functioneren. McLaren wees eropdat Freire niet bleef steken in dergelijke macro-analyses, maar vond dat e.e.a. ook consequen-ties hoorde te hebben voor de pedagogisch-didactische praktijk: onderwijzen dient zichniet alleen te richten opprobleemoplossendevaardigheden, maar vooral op het vinden enstellen van problemen, onderwijzen moet geba-seerd zijn op een dialoog zonder dominantie.De enige kritiek, en hier vulde de persoonlijkeervaring de wetenschappelijke analyse aan,was te horen uit de mond van Darder, dieopmerkte dat Freire lange tijd ontkende datongelijkheid naar ras of geslacht wezenlijkanders in elkaar stak dan de ongelijkheid naarsociaal-economische klasse. Een interessante sessie werd verzorgd doorHedges, deskundige op het gebied van statisti-sche meta-analyse, over trends in de ontwikke-ling van ongelijkheid in het onderwijs (in ter-men van toekomstverwachtingen). Zo lietKonstantoploulos zien dat in de afgelopen 25jaar de Spaanstalige leerlingen een belangrijkdeel van hun achterstand op de blanke Ameri-kaanse leerlingen hebben ingelopen en dat ze,als het milieu van herkomst constant wordtgehouden, zelfs een voorsprong hebben opge-bouwd. In diezelfde periode zetten meisjes hunachterstand op jongens om in eenvoorsprong,aldus een bijdrage van Thorsen, zij het dat deSpaanstalige vrouwelijke leerlingen in ditopzicht achterblijven (zowel qua toekomstver-wachtingen als feitelijke onderwijsdeelname)bij de Amerikaanse vrouwelijke leerlingen(blank én zwart). De analyses maakten aldusduidelijk dat er complexe vormen van ongelijk-heid in het onderwijs optreden die de simpeleschemata van allochtoon-autochtoon, jongens-meisjes, hoog en laag milieu overstijgen. Interessante thema's waren voorts het Califor-nische klassenverkleiningsinitiatief (van de eneop de andere dag werd de klassengrootte in deonderbouw teruggebracht tot 20 leerlingen, eeninvestering van een miljard dollar, en een eva-luatieplan is nog niet eens bedacht) en de trendsrichting decentralisering en privatisering vanhet onderwijs. In een discussiebijdrage betoog-de M. Lockheed (van de Wereldbank) dat erbaars inziens een trend waarneembaar is van deconceptie van onderwijs als een meer publieknaar een meer privaat goed. Dat mag dan waarzijn waar het dezorgwekkende opkomst van de'Charter schools' betreft (private scholen metwinstoogmerk), de bijdrage van Van Langenondergroef deze stelling: de decentralisatie vanhet onderwijsachterstandenbeleid in Nederlandheeft immers ten doel het onderwijs als publiekgoed beter tot zijn recht te laten komen. Hierdoorheen speelt echter ook een zekere spraak-verwarring omtrent het begrip 'decentralisatievan onderwijsbeleid'. Veel van de AERA-bijdragen over dit onderwerp (bijvoorbeeld dievan Smylie over het onderwijssysteem inChicago en van Ho over recente onderwijsont-wikkelingen in Zuid-China, beide overigensbinnen divisie L geprogrammeerd) betroffenhet vergroten van de autonomie van scholen enhet betrekken van de ouders bij het school-beleid, met als beoogd resultaat een efficiënteren flexibeler schoolmanagement. Over deeffecten van deze vorm van decentralisatie opde prestaties van de leerlingen in het algemeen,laat staan de risicoleerlingen, is maar weinigbekend; hooguit als het indirect gevolg vanmeerverantwoordelijkheidsgevoel van hetschoolteam en een grotere ouderbetrokkenheid.De decentralisatie van het Nederlandse onder-wijsachterstandenbeleid is daarentegen expli-ciet gericht op de verbetering van onderwijs-prestaties van achterstandsleerlingen en betrefthet overdragen van bevoegdheden van de lan-delijke naar de lokale overheid. Deze decentra-lisatie gaat ten dele zelfs ten koste van de auto-nomie van scholen (ook in Nederland een 'hottopic'), aangezien de OVB-gelden voortaan 216 PEDAGOGISCHB STUDIËN? moeten worden ingezet 'in overeenstemmingmet' het gemeentelijke onderwijsachterstan-denplan. Een thema dat in Nederland inmiddels redelijkuit de taboe-sfeer is gehaald, is tweetaligonderwijs. In de Verenigde Staten is 'bilingualeducation' echter nog een zeer actueel thema,hetgeen te merken was aan het grote aantalpaperbij dragen (zo'n 30) dat aan dit onderwerpwas gewijd. Het lijkt erop dat, nu de politiekeondersteuning tanende is, voorstanders vantweetalig onderwijs zich des te heftiger inzet-ten voor het behoud ervan. Het viel dan tijdensde sessies die aan dit onderwerp waren gewijdook niet in goede aarde om er iets kritisch overop te merken. Een thema dat in Nederland steeds meer aanactualiteit wint is dat van etnische segregatie inhet onderwijs (zwarte scholen). 'Racial segre-gation' was in de Verenigde Staten al veel lan-ger een heet onderwerp. Dat is nu nog steedshet geval, al lijkt het er op dat meningen overhoe het moet worden aangepakt verdeeldraken. Enerzijds omdat de situatie voormetname de zwarte Amerikaanse leerlingen sindsde jaren zestig toch wat verbeterd lijkt, ander-zijds omdat men tot de conclusie is gekomendat de bestrijders van segregatie het recht aanhun kant hebben en uiteindelijk misschien oppapier wel gelijk krijgen via vaak jaren slepen-de procedures en rechtzaken, maar dat datfeitelijk maar een wassen neus is. De praktijk isweerbarstig. In een discussiesessie overgewenst onderzoek op het terrein van leerlin-gen 'at-risk', waar het thema van de segregatieweer naar voren werd gebracht, lanceerde Sla-vin na zijn 'Success for AH' en 'Roots andWings' (integrale schoolbrede aanpak via debevordering van geletterdheid bij de alleijong-sten) zijn nieuwste project met het acronymLSDT: 'let's solve the damned thing'. Het wasalsof we Paolo Freire weer hoorden. Divisie J: Post-Secondary Education (K. Staessens, DUO, Katholieke Universiteit Leu-ven) De AERA-divisie over 'Post-secondary educa-tion' is een relatief kleine divisie in vergelij-king met sommige andere. Watalle papers dietot deze divisie behoren samenbrengt, is duseen gemeenschappelijk onderwijsniveau. Bin-nen deze gemeenschappelijkheid troffen weechter een rijke inhoudelijke en methodologi-sche diversiteit aan. Op de AERA kwam (zoals dit het geval is vooralle divisies en alle onderwijsniveaus) gewoon-tegetrouw een aantal typisch Amerikaansethema's aan bod, zoals bijvoorbeeld de pro-blematiek van ras en ethniciteit (met bijvoor-beeld bijdragen als 'Understanding Latina/Latino doctoral student experiences', 'Acade-mie success for indigenous students', 'Facultyof color in the academy'...) enerzijds en de'gender'-problematiek anderzijds (met bijvoor-beeld bijdragen als 'Teaching and leaming ineveryday life: Feminist engagements withinhigher education', 'Women and diversity; Theunfmished agenda in higher education'). Dethema's op zich zijn natuurlijk niet typischAmerikaans. Wel dat ze vanuit een onderwijs-kundige invalshoek worden bestudeerd. Op deOnderwijsresearchdagen of de jaarlijksebij-eenkomst van het Vlaams Forum voor Onder-wijsonderzoek zijn dergelijke bijdragen - zijhet dan overgeplaatst naar een West-Europesecontext - nog altijd eerder uitzonderlijk. Methodologisch gezien kwam zowat alles aanbod, van puur ethnografisch en 'single case'onderzoek, over biografisch onderzoek, naargeavanceerd statistisch onderzoek. Toch is hetopvallend dat sommige bijdragen amper hetlabel onderzoek (noch literatuuronderzoek,noch empirisch onderzoek) waardig zijn. Ver-schillende bijdragen beperkten zich tot hetmeedelen van 'good practices' of het biedenvan een reflectie op eigen ervaringen. Er waren verschillende interessante bijdragenvanuit het perspectief van 'teaching and leam-ing', waarin het begrip 'active leaming', te ver-gelijken met wat wij hier recent 'begeleidezelfstudie' zijn gaan noemen, centraal staat.Het verwonderde mij dat er in de divisie over'Post-secondary education' slechts enkele spe-cifieke bijdragen te bespeuren vielen over deproblematiek van evaluatie van docentenencurriculum of mimer genomen 'kwaliteitszorg'binnen het hoger onderwijs. Terwijl het hogeronderwijs in West-Europa nog volop systemen 217 PEDAGOGISCHB STUDIËN

Divisie G: Social context of education

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

University of Twente Research Information

NARCIS