Schenk, P.K.

Wageningen Yield 

STICHTING LABORATORIUM VOOR 
BLOEMBOLLENONDERZOEK 
POSTBUS 85 * 2160 AB LISSE 
PRAKTIJKMEDEDELING No. 10 va. hei 
Laboratorium voor Bloembollenonderzoek le Lisse 
Overdruk uit Weekblad voor Bloembollencultuur, 72e jaargang, no. 23 
(1961), blz. 448 en 449. 
DE BESTRIJDING VAN DROOGROT 
[STROMATINIA GLADIOLI (DRAYT.) WHETZ.] 
IN GLADIOLEN 
door 
Dr. P. K. SCHENK 
ENKELE ALGEMENE OPMERKINGEN 
De teler van gladiolen heeft in de achter ons liggende jaren enkele 
belangrijke hulpmiddelen ter beschikking gekregen in de strijd tegen 
de ziekten die dit gewas belagen. Voor een goed begrip van wat wel 
en wat niet met een bepaalde bestrijdingsmethode kan worden be-
reikt, dient men zich voor alles te realiseren op welke wijze de infectie 
door de verschillende ziekten in de praktijk tot stand komt. Er zijn 
hier drie mogelijkheden: 
a. de ziektekiemen bevinden zich bij het planten in de grond, meestal 
doordat in voorgaande jaren op het desbetreffende perceel een 
ziek gewas gladiolen heeft gestaan; 
b. de ziektekiemen bevinden zich, al of niet zichtbaar voor het blote 
oog, in het plantmateriaal; 
c. tijdens de groei vindt infectie plaats door sporen die door de lucht 
zijn aangevoerd. Deze sporen zijn afkomstig van aangetaste plan-
ten die zich op kleinere of grotere afstand van de plaats van in-
fectie bevinden. 
Het onderstaande schema geeft er een summier overzicht van hoe deze 
drie mogelijkheden bij de belangrijikste gladio'lezieken worden gerea-
liseerd: 
'besmetting van besmetting v. h. verspreiding v. sporen 
de grond plantmateriaal door de lucht 
droogrot + + + + 
hardrot + + + + + >) 
Fusarium + + + — 
Botrytis + + + + 
+ 4- : infectie op deze wijze in de praktijk zeer belangrijk. 
+ : infectie op deze wijze mogelijk, doch in de praktijk van geen 
of ondergeschikt belang. 
— : infectie langs deze weg nooit waargenomen. 
') Uitsluitend bij kralen. 
2/ioS'KO 
De thans beschikbare hulpmiddelen danken hun succes aan een meer 
of minder volledige ontsmetting van het plantmateriaal (door middel 
een ontsmetting van de knollen met kwi'khoudende middelen en van 
de kralen door een warm waterbehandeling). Bovendien kan infectie 
vanuit de lucht door regelmatig vernevelen van zink- of mangaan-
carbamaatbevattende verbindingen grotendeels worden voorkomen. 
Op grond van het bovenstaande schema kunnen we dus concluderen, 
dat hardrot, Fusarium en Botrytis met de beschikbare hulpmiddelen 
in belangrijke mate kunnen worden bes-treden. In het geval van droog-
rot betekent de behandeling van het plantmateriaal echter een halve 
oplossing: op niet 'besmette gronden zal droogrot op deze wijze geheel 
of grotendeels kunnen worden onderdrukt, doch in gronden die de 
schimmel eenmaal bevatten zal toch infectie plaatsvinden. Bovendien 
behouden de Sclerotien van deze parasiet in de grond hun vermogen 
tot infectie buitengewoon lang (minstens 20 jaar) , ook zonder dat gla-
diolen worden geteeld. 
In de oude centra van de cultuur, waar grote oppervlakten meer of 
minder zwaar zijn besmet, zal een rendabele teelt onmogelijk blijven 
als voor dit probleem geen oplossing wordt gevonden. 
Al jarenlang wordt op 'het Laboratorium te Lisse gezocht naar een in 
de praktijk bruikbare mogelijkheid om dit doel te bereiken. Talloze 
daarvoor in aanmerking komende middelen zijn in de loop van dit 
onderzoek beproefd; tot voor kort echter zonder veel resultaat. In de 
zomer van I960 werden voor de eerste maal grondbenandelingen toe-
gepast met dichloornitroaniline (DCNA). Een stuifpoeder met 8% ac-
tieve stof (a.s.), aangewend bij het planten in een dosering van 120 
g/m2 (9,6 g a.s7m2) bleek zowel op zwaar besmette zand- als zavel-
grond het optreden van zieke planten te velde vrijwel geheel te on-
derdrukken. Na het rooien kon slechts een geringe aantasting van 
de ondergrondse delen worden waargenomen. 
In 1961 zijn daarom uitvoerige proefnemingen gevolgd om te trachten 
een voor de praktijk bruikbare methode te ontwikkelen. 
PROEVEN OP ZWAAR DOOR DROOGROT 
BESMETTE GROND 
DGNA bezit enkele eigenschappen welke van groot 'belang zijn voor 
een goed begrip van de mogelijkheden die dit bestrijdingsmiddel biedt 
en de wijze waarop het moet worden toegepast. Deze zijn: 
Ie. Het werkt zeer sterk fungistatisch tegen de droogrotschimmel en 
niet of nauwelijks fungicide. Met andere woorden, de parasiet in 
de grond wordt door de aanwezigheid van deze stof niet gedood, 
doch uitsluitend verhinderd om uit te groeien. Het effect van deze 
behandeling is dus heel anders dan dat na stomen of na toepassing 
van grondontsmettingsmiddelen als vapam, CBP of formaline. 
2e. Het is slecht oplosbaar, 'hetgeen tot gevolg heeft, dat het in de 
grond niet gemakkelijk uitspoelt. 
3e. Het wordt in de grond slechts langzaam afgebroken. De beide 
laatstgenoemde eigenschappen hebben tot gevolg, dat DCNA lange 
tijd achterblijft op de plaats waar het ten tijde van de toepassing 
wordt aangebracht. 
4e. Het werkt niet of nauwelijks fytotoxisch, d.w.z. dat de groei van 
hogere planten geen hinder ondervindt van de aanwezigheid 
van DCNA. 
Daar de in 1960 gebruikte dosis van 120 g stuifpoeder/m2 voor de gla-
diolecultuur economisch meestal niet verantwoord is, werd naar an-
dere methoden van toepassing gezocht. Op grond van de bovengenoem-
de eigenschappen mocht worden verwacht, dat een regelbehandeling 
ook een goed resultaat zon kunnen geven. Om dit te onderzoeiken 
werd een viertal proefvelden aangelegd op zeer zwaar besmette zand-
en zavelgrond, met kralen zowel als plantgoed. 
In alle proeven werden de volgende acht objecten onderling verge-
leken (tenzij anders vermeld, werd gebruik gemaakt van het stuif-
poeder met 8% a.s.) : 
I. Strooien in de regel: vlak voor het planten werd 1,4 g a.s. per 
strekkende meter (s.m.) in de open regel gestrooid, vervolgens 
werden daarop de knollen (resp. 'kralen) geplant en de regel 
werd dicht gemaakt. 
II. Strooien in de regel: als I, doch nu 1,0 g a.s./s.m. 
III. Strooien in de regel: als I, doch nu 0,8 g a.s./s.m. 
IV. Inwerken in de regel: als II, doch na het uitstrooien en voor 
het planten werd het poeder op de bodem van de voor tot en-
kele centimeters diepte met de grond gemengd. 
V. Spuiten in de regel: evenals onder II werd 1,0 g a.s./s.in. in de 
regel gebracht, doch in dit geval werd gebruik gemaakt van 
een 8%-oplossing van een spuitpoeder met 50% a.s., welke in 
de regel werd gespoten. 
VI. Volveldbehandeling: voor het planten werd 9,6 g a.s./m2 (= 
120 g stuifpoeder/m2) uitgestrooid en doorgefreesd. 
VII. Plantgoedbehandeling: de knollen en kralen werden na de nor-
male ontsmetting in een kwikhoudende vloeistof bepoederd 
met 10 g spuitpoeder (50% a.s.) per kg knollen, resp. kralen. 
VIII. Controle: het plaatmateriaal werd uitsluitend met een kwik-
houdende vloeistof ontsmet, zoals dit ook (bij alle voorgaande 
behandelingen het geval was. 
Op alle proefvelden was de opkomst en aanvankelijke groei van de 
planten in de behandelde objecten gelijk aan of iets beter dan die in 
de controles. In de onbehandelde veldjes van alle proefvelden werden 
reeds eind juni, begin juli de eerste droogrotzieke planten gevonden; 
in de daaropvolgende maanden nam de aantasting zeer snel toe. 
Na plantgoedbehandeling (VII) werd in de loop van het seizoen wel 
vrij veel droogrot geconstateerd, doch heel duidelijk bleek dat het 
optreden van de ziekte sterk werd vertraagd. In alle overige objec-
ten, waar dus DCNA in de grond was gebracht, werd de aantasting 
te velde nog veel sterker onderdrukt. 
Na het rooien bleek, dat veelal toch een deel van de geoogste knollen 
van ogenschijnlijk gezonde planten was aangetast. Een korte samen-
vatting van het eindresultaat is gegeven in tabel 1; zie ook fig. 1. 
TABEL I. Uitval door droogrot op zwaar door Stromatinia gladioli 
besmette gronden, nadat bij het planten op verschillende 
wijzen DCNA werd toegepast. 
Proeven met kralen 
Uitval op liet proefveld te 
Behan- (in % van het totaal 
deling aantal planten) 
Proeven met plantgoed 
Uitval op het proefveld te 
(in % van het aantal 
geplante knollen) 
Breezand Andijk Limmen Andijk 
I 
II 
III 
IV 
V 
VI 
VII 
VIII 
18,5 
22,8 
25,2 
11,6 
9,6 
17,7 
45,1 
92,9 
11,7 
24,4 
21,2 
4,2 
17,9 
8,1 
48,0 
93,0 
17,7 
16,5 
23,0 
7,3 
12,0 
23,5 
39,3 
70,5 
57,3 
72,8 
55,0 
30,3 
65,8 
46,8 
77,8 
98,0 
Uit deze gegevens kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 
1. Alle proefvelden waren zeer zwaar besmet (zie VIII). 
2. Een behandeling van het plantmateriaal met het spuitpoeder (50% 
a.s.) heeft een zekere bescherming gegeven, doch is verre van af-
doende (zie VII). 
3. Strooien in de regel heeft de uitval door droogrot sterk vermin-
derd; op zeer zwaar besmette grond moet echter toch nog met een 
belangrijke aantasting rekening worden gehouden. Als DCNA op 
deze wijze wordt toegepast geeft een verïioging van de dosis van 
0,8 g a.s./s.m. tot 1,0 g of 1,4 g a.s./s.m. geen belangrijk beter resul-
taat (zie I, II en III). 
4. Inwerken in de regel leidt wel iot een verdere reductie van de 
aantasting. Deze wijze van toepassing geeft de beste en betrouw-
baarste resultaten (zie IV). 
5. Het effect van spuiten in de regel is gelijk aan of beter dan dat 
van strooien in de regel van eenzelfde hoeveelheid actieve stof 
(vergelijk V met II). 
6. Een volveldbehandeling, die aanvankelijk zeer goede resultaten 
geeft, biedt geen afdoende bescherming tot aan het einde van het 
groeiseizoen (zie VI). 
De hiervoor vermelde eigenschappen van DCNA maken het mogelijk 
de uitkomsten van deze proeven te verklaren. 
Het strooien in de regel geeft geen volledig resultaat omdat de wor-
tels snel doordringen in een niet behandelde grond. Ze worden daar 
geïnfecteerd, de parasiet groeit vervolgens binnendoor omhoog en 
slaagt er dikwijls in om de jonge iknol te bereiken. Op zwaar besmette 
grond veroorzaakt deze wortelaantasting bovendien een stagnatie van 
de groei, hetgeen tot gevolg heeft dat kleinere knollen worden ge-
vormd. Dit verklaart, dat in alle proeven na inwerken in de regel 
niet alleen meer gezonde doch ook dikkere knollen werden geoogst. 
De volveldbehandeling gaf aanvankelijk op alle proefvelden een zeer 
gunstige stand te zien, hetgeen begrijpelijk is omdat hier de werk-
zame stof overal in de grond aanwezig was. Blijkbaar was de concen-
tratie van DCNA te laag om tot aan het einde van het groeiseizoen 
een afdoende bescherming te kunnen bieden. 
' -, ' i v * : f v 
- r*• • j„v»-*f 
• * • < . ! ; . • • • * : 
« t •* ,s . : -
int j - " 
Fig. i . De gezonde knollen geoogst van 75 g kralen, geplant op zwaar 
door droogrot besmette grond. 
A. grond onbehandeld (VIII) 
B: 1 g DC NA per strekkende meter in de regel gestrooid (II) 
C: 1 g DC NA per strekkende meter in de regel ingewerkt (IV) 
De eindconclusie luidt als volgt: 
DCNA kan op zwaar door Stromatinia gladioli besmette gronden een 
goede bestrijding van droogrot geven. Om het optimale effect te be-
reiken moet het middel in een voldoend hoge concentratie in de grond 
aanwezig zjjn op alle plaatsen waar zich vatbare delen van de plant 
bevinden. 
PROEVEN OP NIET BESMETTE GROND 
Ook op niet besmette gronden 'kan droogrot in ernstige mate optre-
den. In dat geval is de parasiet met het plantmateriaal meegetrok-
ken. Te velde komt dit meestal tot uiting in het optreden van snel 
groter wordende groepjes zieke planten. Blijkbaar kunnen door één 
zieke kraal tientallen planten worden .geïnfecteerd. 
Tot nu toe werd steeds 'geadviseerd om dit zoveel mogelijk te voor-
komen door ontsmetting in een kwikihoudende vloeistof, gevolgd door 
bepoederinjg van de vochtige knollen met een thiram (TMTD)-hou-
dende verbinding. Daar deze behandeling niet afdoende is en soms — 
in het bijzonder wanneer de grond bij het planten erg droog is — aan-
leiding geeft tot niet onbelangrijke groeiremmingen, bestaat er be-
hoefte aan een andere bestrijdingswijze. 
In verband met de sterke fungistatisohe werking, de langzame afbraak 
en de geringe fytotoxiciteit was de mogelijkheid niet uitgesloten, dat 
DCNA een betere bescherming tegen droogrot zou bieden en tege-
lijkertijd minder risico's van beschadiging zou geven, dan thiram. 
In enkele proeven werden kralen en knollen gemengd met rijstkor-
rels, welke geheel door de droogrotschimmel waren doorwoekerd. Ze 
werden vervolgens buiten geplant op onbesmette grond. De uitgroei-
ende planten werden voor een zeer hoog percentage geïnfecteerd. 
Wanneer het mengsel voor het planten werd (bepoederd met 10 g van 
het stuifpoeder (8% a.s.) per kg kralen, resp. knollen, dan bleek het 
optreden van droogrot in sterke mate te worden onderdrukt. Een over-
eenkomstige behandeling met het spuitpoeder (50% a.s.) gaf zelfs een 
volledige bescherming tegen de in het plantmateriaal aangebrachte 
infectiebronnen. 
Hieruit mag de conclusie worden getrokken, dat het op niet besmette 
gronden aanbeveling verdient het plantmateriaal na de gebruikelijke 
ontsmetting met een kwikhoudende vloeistof, te bepoederen met een 
DCNA-bevattend produkt. 
TOEPASSING IN DE PRAKTIJK 
Het droogrotprobleem vormt op veel plaatsen in zo sterke mate een 
beperkende factor voor de gladiolecultuur, dat het, gezien de gun-
stige ervaringen die op kleinere schaal met DCNA zijn opgedaan, 
zeker verantwoord is een proefsgewijs gebruik van deze stof in de 
praktijk aan te bevelen. Men dient zich echter wel te realiseren, dat 
de hierna volgende aanwijzingen zijn gebaseerd op proefresultaten 
van slechts twee jaren. Verdere experimenten en ervaringen in de 
praktijk zullen mogelijk in de toekomst wijzigingen noodzakelijk 
maken. 
DCNA wordt in twee formuleringen gefabriceerd. In de eerste plaats 
in de vorm van een stuifpoeder met 8% a.s., in de handel gebracht 
onder de naam ATJJSAN. Het is door de Blantenziektenkundige Dienst 
goedgekeurd voor gebruik tegen droogrot in gladiolen. In de tweede 
plaats wordt een spuitpoeder met 50% a.s. igemaakt. Deze verbinding 
is momenteel nog niet verkrijgbaar; een aanvrage om goedkeuring 
voor dit doel is bij de Plantenziektenkundige Dienst in behandeling. 
Het voorlopige advies voor proefsgewijze toepassing luidt als volgt: 
1. Voor het planten wordt *U tot 1 g actieve stof per strekkende meter 
in de open regel gebracht. Dit komt overeen met 9,5 tot 12,5 g Al-
lisan of 1,5 tot 2 g van het spuitpoeder per s.m. In de praktijk is 
het laatstgenoemde middel het eenvoudigst toe te passen, n.l. door 
een geconcentreerde suspensie met behulp van een rugspuit met 
roerinrichting in de regel te spuiten. Bij een dosering van 1 g a.s./ 
s.m. dient 1 kg spuitpoeder in b.v. 10 liter water op 500 m regel 
te worden verspoten. 
De totale hoeveelheid DCNA die op deze wijze per m2 of R.R.2 
nodig is, is afhankelijk van de regelaf stand. Het volgende schema 
geeft daarvan een overzicht voor een dosering van 1 g a.sJs.m.., 
zowel voor Allisan als voor het spuitpoeder. 
regelafstand 
in cm 
25 
30 
40 
50 
60 
g/m2 
50 
42 
31 
25 
21 
Allisan 
g/R.R.2 
700 
583 
438 
350 
292 
Spuitpoeder 
g/m2 g/R.R.2 
8 112 
6,7 93 
5 70 
4 56 
3,3 47 
Daar bij grote regelafstanden (50 en 60 cm) de breedte van de bo-
dem van de voor gewoonlijk veel groter wordt genomen dan bij 
kleine regelafstanden, verdient het aanbeveling in deze gevallen 
de hoeveelheid a.sJs.m. te verhogen tot b.v. l'A of lVa g. 
2. De beste resultaten — uit het oogpunt van droogrotbestrijding, zo-
wel als uit dat van de groei — mogen worden verwacht wanneer 
de verbinding zodanig met de grond wordt vermengd dat alle uit-
groeiende delen van de plant uitsluitend met behandelde grond in 
aanraking kunnen komen. 
In de praktijk kan men het beste ongeveer 3U van de totale hoe-
veelheid op de bodem van de voor aanbrengen en daarna enkele 
centimeters diep doorwerken, terwijl het resterende deel op de 
zijkanten van de voor wordt gestrooid of gespoten. Bij het dicht-
trekken van de regel komt dan ook DCNA in de grond om en 
boven de knollen of kralen. 
3. Zowel op besmette als onbesmette grond verdient het aanbeveling 
de knollen na de normale ontsmetting met kwikhoudende mid-
delen te bepoederen met Allisan (ca. 10 g per kg knollen). Kralen 
kunnen met een gelijke hoeveelheid Allisan worden behandeld, 
nadat zft iets zjjn bevochtigd dan wel voorgeweekt of ontsmet zijn 
met een kwikhoudende verbinding. Gebruik van het spuitpoeder 
geeft in dit geval een nog betere bescherming tegen droogrot, 
doch het is niet geheel uitgesloten, dat deze formulering soms 
leidt tot een lichte opkomstvertraging. 
Nadere informaties en adviezen over de hierboven besproken be-
strijdingsmethode kunnen steeds bij het Laboratorium worden inge-


De bestrijding van droogrot (Stromatinia gladioli (Drayt.) Whetz.) in gladiolen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available

NARCIS