Andringa, R.

Name not available

Produktie - niveau - onderzoek ten dienste van lineaire programmering?

Wageningen Yield 

PRODUKTIE-NIVEAU-OKDERZOEK TEN DIENSTE VAN 
LINEAIRE PROGRAMMERING? 
door R.Andringa 
Interne Nota No.73 
Afdeling Bedrijfseconomisch Onderzoek 
^ 
"L 
- 2 -
Inleiding 
In de laatste jaren is veel geschreven over de z.g. line-
aire programmering. Speciaal het onderzoek van Louwes en De Veer 
aangaande de economische aspecten van akkerbouwbedrijven van 
15-20 ha in de IJselmeerpolders, gepubliceerd in B.E.M. No.36 
heeft bewezen, dat deze methode ook in de landbouw een toekomst 
heeft. Ongetwijfeld zal nog veel onderzoek gepleegd moeten »'or-
den, voordat een algemene toepassing, ook op bestaande bedrijven, 
kan plaatshebben» 
Speciaal de kennis van technische relaties is voor de prak-
tische toepassing onontbeerlijk» Helaas beschikken wij hierover 
niet in voldoende mate. Het komt mij voor, dat het daarom raad-
zaam is alle bestaande bronnen op te sporen, opdat v/ij tot een 
bundeling van gegevens kunnen komen. Het zal m.i. op den duur 
noodzakelijk blijken dat de verzamelde cijfers (kengetallen)zoda-
nig in tabellen worden gerangschikt, dat vrij vlug beginprogram-
ma's opgesteld kunnen worden. Dit zal de ontwikkeling van de me-
thodiek ten goede komen, terwijl de kans op praktische toepassing 
hierdoor belangrijk wordt vergroot. Vooral de voorlichtingsdienst 
zal hiervan waarschijnlijk in de toekomst gaarne gebruik maken. 
Naarmate de landbouw op een hoger niveau wordt gebracht zal de 
behoefte aan een methodiek om optimale bedrijfsplannen te bereke-
nen, toenemen. 
Wellicht zou het van belang zijn indien een werkgroep zou 
worden samengesteld uit personen van verschillende instituten, die 
gezamenlijk dergelijke tabellen zouden kunnen samenstellen. Voor-
lopig is er echter geen werkgroep en mogelijk komt die er nooit; 
daarom zullen wij zelf moeten nagaan wat er al zo aan technische 
relaties is te vinden. 
Van deze gedachten uitgaande, zou ik gaarne de aandacht wil-
len vestigen op een breed opgezet onderzoek, dat in de jaren 1950-
1951 en 1952 werd verricht door het voormalige Centraal Instituut 
2721 
- 3 -
voor Landbouwkundig Onderzoek;, in samenwerking met de Rijksland-
bouwvoorlichtingsdienst» Dit onderzoek had tot doei het bodem-
gebruik in de Nederlandse landbouw na te gaan. 
Om een zo goed mogelijke steekproef te verkrijgen werden 
volgens toeval 130 snijpunten van de km-lijnen van de topogra-
fische kaarten 1 : 25OOO aangewezen» Wederom volgens toeval werden 
32 punten aangewezen in een straal van 4 km rondom elk snijpunt» 
De punten op de kaart lagen dus in z.g. nesten van 33 percelen 
bijeen. De ligging van de nestmiddelpunten is op een kaartje 
(bijlage II) aangegeven» ' 
Te velde werd nagegaan welke percelen overeenkwamen met op 
de kaart uitgezette punten. De landgebruikers van de percelen 
werd medewerking gevraagd om alle gewenste gegevens te verschaf-
fen, waaraan bijna» zonder uitzondering werd voldaan» Hiermede wer-
den vele gegevens verkregen omtrent grondgebruik, vruchtwisseling, 
hoeveelheid zaaizaad, verpleging, bemesting en opbrengsten» 
De benodigde tellingen zijn verricht op de hollerithinstalla-
tie van do afd. Bewerking van Waarnemingsuitkomsten der Centrale 
Organisatie voor T.N.O. De verdere bewerking werd verricht docr 
het voormalige C.I.L.0» en het huidige P.A.V. De verwerking van • 
deze gegevens heeft nogal wat tijd gevergd, zodat.de resultaten 
in de loop der jaren zijn verschenen in deelrapporten. De laatste 
samenvattings "II. De bemesting van grasland in de praktijk" ver-
scheen in I960. 
Het is vanzelfsprekend dat een dergelijke publikatie meer 
van documentaire waarde is, dan dat de cijfers thans nog veel 
waarde hebben voor het programmer!ngsonderzoek, althans men zal 
in bepaalde gevallen correcties moeten toepassen. 
Het is m.i. jammer, dat het onderzoek niet langer dan 3 jaar 
voortgezet kon worden. Niet alleen, dat men dan de ontwikkeling 
had kunnen kenschetsen, doch tevens had men de beschikking gehad 
over recente cijfers, te meer daar men kan aannemen, dat mechani-
sche verwerking thans sneller kan geschieden dan in het verleden. 
Ondanks het verouderd zijn van bepaalde gegevens is het echter toch 
2721 
nog best de moeite waard er aandacht aan te schenken,, 
Om een indruk te geven van hetgeen in de rapporten is te 
vind en 5 zal ik hierna, een voorbeeld geven van het gewas rogge, 
geteeld op sand in het noorden van ons land. 
Gewaspauze 
Hieronder wordt verstaan; "het aantal groeiseizoenen tus- • 
sen de teelt van hetzelfde gewas op een perceel". Werd b.v. twee 
jaren aaneen rogge op een perceel verbouwd, dan was de gewaspau-
ze "0". Werd in 3 jaren 2 x rogge verbouwd, b.v. in 1950 en 1952;, 
dan was de gewaspauze "1". De gewaspauze bedroeg voor rogge in 
dit gebied gem. 1.3» 
Groepspauze 
Bij granens werd na rogge haver verbouwd, dan is de groeps-
pauze 0; was de vrucht opvolging b.v, haver, aardappelen - rogge-
dan is de groepspauze 1„ 
De groepspauze bedroeg in dit gebied gem. 0,73« 
Voorvruchten 
In dit gebied bleken de voorvruchten in procent van het to-
taal te zijn als volgt. 
Voorvrucht; aardappelen 57'/ 
haver 23'/ 
rogge 1 yfo 
bieten ugo • 
diversen 3/> 
totaal IOO/0 
Ploegdatum 
Deze bleek gemiddeld te liggen op 13 oktober. 
Zaaidatum 
Gemiddeld lag deze op 22 oktober, dus lagen er gem. 9 dagen 
2721 
tussen ploegen en zaaien. In de tekst wordt vermelds dat de ok-
tobermaanden in de onderzoekbaren droog tot zeer droog zijn ge-
weest« Waarschijnlijk zullen de data van ploegen en zaaien ge-
middeld iets later liggen« 
De verdeling van de zaai data was als volgt. 
2/b werd gezaaid voor 1 oktober 
10$ tussen 1 t/m 10 oktober 
42$ " 10 t/m 20 " 
31/0 " 20 t/m 31 ;' 
15$ na 31 oktober 
Kg zaaizaad (alleen gegevens over 1950 en 1951 ) 
De hoeveelheden waren als volgt» 
Breedwerpig gezaaid 193 kg per ha op 71% der percelen. 
Machinaal n 162 ,; " " op 29$ ;i 
Van het zaaizaad wasz 
17$ gekeurd door de N.A.K. 
50/0 ontsmet„ 
In de tekst wordt opgemerkt5 dat late zaai of schrale grond 
meer zaaizaad vraagt. In het noorden wordt inderdaad later gezaaid 
en ook meer zaaizaad gebruikt dan elders« Het humusgehalte van de 
grond is er in doorsnee echter hoger. 
De grote hoeveelheden zijn waarschijnlijk gebonden aan tradi-
tie. Er zou +_ 40 kg zaaizaad per ha bespaard kunnen worden. (Deze 
opmerking laat ik gaarne voor rekening van de schrijver, die ove-
rigens is gebaseerd op de normen die de rassenlijst aangeeft.) 
Verzorging (gegevens alleen over 1950) 
Geëgcl werd 44/ (lx) 
Geschoffeld werd 6'/'ó (lx) 
Chemische bestr. 18$ 
Totaal 68/ 
Onkruidbezetting (gegevens over 1950) 
Weinig onkruid 68c/o 
Matig " 24/ 
Veel 1! 8/ 
2721 
- 6 -
Legering (over het gehele land, dus alle percelen rogge, 
1950 11/° Duidelijk komt hier een jaarinvloed 
.„r, .,s naar voren« 
1951 4/° 
1952 J]o 
Gem. s T/o Noord = 8% 
Ondervruchten en nagewassen 
61$ van de roggepercelen had een ondervrucht of nagewas 
Daarvan was s 
70/£ stoppelknollen 
18/0 klaver 
1% Serradella 
5/^  spurrie 
6°/o gras 
De gemiddelde stikstofgiften in kg per ha 
Noord a. Drente. 
In de vorm van kunstmest 76 kg N 
" " " " org.mest 5 kg N 
Totaal 81 kg N 
Noord b. Priese Wouden en Z„V<,-kwartier Groningen« 
In de vorm van kunstmest 47 kg N 
" " " " org.mest 3 kg N 
Totaal 50 kg N 
Alle roggepercelen over het gehele land 
Eerste gift gegeven,, omvattende 8O/0 van alle N in kunstmest. 
2% voor januari 
r/o 
27fo 
W/o 
Wo 
T/o 
13/0 
1/0 
i n 
i n 
i n 
i n 
i n 
i n 
i n 
j anuar i 
fehruar i 
1e decade 
2e " 
3e 
a p r i l 
mei 
maart 
11 
11 
2721 
Daar toediening na 15 maart van de eerste N-gift altijd eer. 
lagere opbrengst geeft, blijkt dat +_ 2Qf'/'o te laat de eerste gift 
ontving. Hierbij is geen rekening gehouden met een eventuele Stal-
ine stgi ft. 
De gemiddelde fosfaatgiften in kg per ha 
Noord a. Drente. 
In de vorm van kunstmest 67 kg P2O5 
"
 t; 1;
 " org.mest 5 kg P2O5 
Totaal 72 kg P2O5 
IToord b. Friese Wouden + Z.V.-kwartier Groningen 
In de vorm van kunstmest 77 kg ?20s 
;
' "
 ;;
 " org.mest 3 kg P2OC 
Totaal 80 kg P2O5 
De vorm waarin de meststoffen werden gegeven: 
Zand noord; superfosfaat 26/ó 
th, slak, 6470 
diversen 1 0:/J 
100/o 
Er had in de onderzoekjaren een grote verschuiving plaats van 
superfosfaat naar slakkenmeelc 
Landelijks 1950 AQfo su.+ 44/2 th. si. + 8%div« 
1951 24/0 " + 69/ö " " + 1% " 
1952 1<$ » + 75T2 " !' + 6$ " 
Dit was een gevolg van verruiming der importen van thom,slak.; 
terwijl de prijs eveneens ten gunste van thom«slak.> een rol 
speelde. 
Tijdstip van toediening op wintergranen 
Superfosfaat : 22 percelen Ihomasslakkenreeel 62 percelen 
23% 'voor 1 januari 51% voor 1 januari 
9% in januari 6'fo i n j a n u a r i 
27/0 i n f e b r u a r i 25% i n f e b r u a r i 
2,2% i n m a a r t 18/b i n m a a r t 
9/o i n a p r i l - i n a p r i l 
2721 
De gemiddelde kaligiften in kg per ha 
Noord a. Drente 
In de vorm van kunstmest 125 kg K2O 
î!
 "
 t:
 " org.mest 9 kg K?0 
Totaal 134 kg K20 
Noord bo Friese Vouden + Z.V. kwartier Gron. 
In de vorm van kunstmest 114 kg K2O 
" " " •' org.mest 5 kg K20 
Totaal 119 kg K20 
Het feit, dat de distributie van kalimeststoffen eerst op 
15 febr. 1950 werd opgeheven, zal mede verantwoordelijk zijn ge-
weest voor de vrij hoge giften. Landelijk gebruikte men op rogge: 
in 1950s 92 kg per ha 
in 1951 s 102 kg per ha 
in 1952: 111 kg per ha 
Duidelijk komt hieruit een stijging naar voren. 
De vorm waarin de meststoffen werden gegevens 
landelijks 82c/ó als kali zout 40% 
I55C ,; " 2öfo (zand noord /$) 
J/o " mengmest 
Tijdstip van toediening op wintergranen 
36% voor 1 januari 
8% 
27>o 
23% 
Gfo 
Bemest ing met 
in januar i 
in februar i 
in maart 
in a p r i l 
s talmest 
Qyo van de percelen rogge werd met stalmest bemest. 
De opbrengsten per gewas 
Het bepalen van de opbrengsten is geschied door middel van 
taxaties. Deze werden verricht door de veldassistenten, verbon-
den aan het P.1I.0. Daar de taxatieplekken midden in het gewas 
2721 
- 9 
v/erden gekozen liggen de opbrengsten waarschijnlijk +_ o à 10;b 
boven het gemiddelde. 
De opbrengsten werden vergeleken met de cijfers van het 
CB.S, en van de Afd. Akker- en Weidebouw van de Directie van 
de Landbouw. 
De volgende tabel geeft een overzicht van alle roggeperce-
len (landelijk)» 
Jaar 
1950 
1951 
1952 
Gem, s 
Aantal perc. 
291 
234 
272 
P.N.O. 
237O 
3380 
294O 
2360 
r: "D O 
2403 
2850 
2702 
2647 
A,W„ 
2607 
3000 
2800 
2797 
Voor zand Noord werden de volgende cijfers verkregen, 
A.W. 
2705 
3100 
2850 
Jaar 
195O 
1951 
1952 
Gem. 
Aantal perc. 
74 
50 
58 
P.1T.C 
2460 
3370 
3000 
2880 2876 
De stijging van de fysieke graanopbrengsten bejdroegen in de loop 
der jaren op de kleiakkerbouwstreken per jaar _+ 3/4'7°» Wanneer 
wij aannemen, dat dit voor rogge ook ongeveer in deze orde van-
grootte ligt, dan zou dit betekenen dat in 196O de opbrengsten 
+_ (f/o hoger zouden liggen. Dit percentage komt overeen met een 
te hoge schatting in 1950/52, zodat de gem. ha-opbrengst momen-
teel op _+ 29OO kg per ha geschat kan worden. 
Behalve de gegevens per gewas kan men nog tal van andere 
kengetallen in deze publikaties vinden. Wij noemen b.v. 
De organische bemesting van bouwland. 
De verhouding tussen org.bemesting van bouw- en grasland. 
De bemestingstoestand van bouwland in verband met de af-
stand van de percelen tot de boerderij. 
Gewas5 pïï en kunstmestsoort op zandbouwland. 
2721 
- 10 -
De bemesting van "bouwland in verband met de bemestingstoe-
s -and«, 
Een gehele publikatie gewijd afin grasland (reeds genoemd). 
Een gehele publikatie gewijd, aan de verbouw van nagewassen. 
Id„ rooitijd en opbrengst bij voederbieten en aardappelen. 
Id. de voor akkerbouwgewassen toegepaste taxatiemethoden. 
ld« de teelt en de bemesting van de belangrijkste bouwland-
gewassen in 1950« 
In bijlage I v/orden de tot nu toe verschenen publikaties 
vermeld. Deze zijn bij de afd. Literatuurdocumentatie aanwezig. 
Hiermede meen ik een indruk te hebben gegeven van dit v/el 
zeer omvangrijke onderzoek. Zij die zich met begrotingsonderzoek 
bezighouden., kunnen hiermede misschien hun voordeel doen. 
R. Andringe 
\s-Gravenhage, 20 december i960 
2721 
- 11 -
Bijlage I 
R 704-G.M.-1952-8 
LIJST VAN PUBLIKA1IE3 BETREFFENDE HET P.N,O. 
VOORHANDEN BIJ DE AFD. LITERATüURDOCUMENTATIE VAN HET L/.E.I. 
Gedoe, onder No„ î Titel,, etc, 
I "Resultaten van het Productie-M veau-
onderzoek", samengesteld door 
R 704-G.M.-1951-12 dr.W.H. van Lobben e.a. 
("Gestencilde Mededelingen", jaargang 1951? 
No,12; 2 delen,C.I.L.O. ) 
II "Resultaten van het Productie-M veau-
onderzoek. Enige statistische gegevens 
over de verbouw van nagewassen" door 
drs. C.Postma. 
("Gestencilde Mededelingen", jaargang 1952, 
No.8?C.I.L.0.) 
III "Resultaten van het Productie-Niveau-
Onderzoek. Rooitijd en opbrengst bij 
voederbieten en aardappelen", door 
C, de Jonge en ir« M.M. de Lint. 
("Gestencilde Mededelingen", jaargang 1953> 
No.14,C.I.L.O.) 
IV "Resultaten van het Productie-Niveau-
Onderzoek. De voor akkerbouwgewassen toe-
gepaste taxatiemethoden", door 
ir.M.M. de Lint en drs. C. Postma. 
("Gestencilde Mededelingen", jaargang 19553 
No.5,C.I.L.O.) 
V "Resultaten van het Productie-Niveau-
Onderzoek. De teelt en de bemesting van 
R 704-G.M.-1953-14 
R 704-G.M.1955-5 
R 704-G.M.-1955-7 de belangrijkste bouwlandgewassen in 1950" 
("Gestencilde Mededelingen", jaargang 1955? 
No.75 2 delen,C.I.L.O.) 
2721 
- 12 -
Vervolg b i j l age I 
I "Het Productie-Niveau-Onderzoek, Teelt 
en "bemesting op bouwland in de praktijk", 
R 22-64.9 door M. Draisma. 
(Verslagen van landbouwkundige onderzoe-
kingen,, No.64. 9-1958,P.A.W. ) 
II "Het Productie-ïIiveau-Onderzoek« De bemes-
ting in de praktijk", door J, Koopmans 
(Verslagen van landbouwkundige onderzoekin-
gen Uo.66.5-1960,P.A.V.) 
v 136-1952 
v 136-1955 
Artikelen 
"Het kunstmestgebruik op gras en bouwland 
in verschillende gebieden", door C.Postma. 
(Verslag C.I.L.0. over 1952,blz.136-139) 
"De bemesting van bouwland in de praktijk, 
Tr .^ r . nc, in verband met de bemestingstoestand"» 
V 1 3D-1954 
door M. Draisma. 
(Verslag C.I.L.O. over 1954,blz.189-196) 
"De bemesting van grasland in de praktijk, 
TT r ,nr, in verband met de bemestingstoestand en het 
v 13o-i 954 
gebruik"j door J„Koopmans. 
(Verslag C.I.L.O. over 1954,blz.157-163) 
"De verdeling van het kunstmestgebruik 1950/51 
V 136-1954 door C.Postma. 
(Verslag C.I.L.O. over 1 954..blz. 1 87-1 89,) 
"De verdeling van het kunstmestgebruik gedu-
rende de bemestingsjaren 1949/50 t/m 1951/52". 
door C.Postma. 
(Verslag C.I.L.O. over 1955 blz.154-159) 
"Verdeling van het kunstmestverbruik 1951/52", 
V 136-1955 d-oor C.Postma. 
(Verslag C.I.L.O. over 1955, blz.152-154) 
1721 
z 
LU 
Q 
LU 
CQ 
LU 
O 
D 
O 
ca 
Z 
< 
z 
z 
Q 
Z 
an 
— M 
r- ? 2 
(N 4 = ? I ^ 
•= - 'S "S . S s Ö S . 
i _ - r c C 3 O £ "~> - -
O U . Z Z N Z N (J Z N 
.? ~ -t ^J 
= . E - ! i I 
•r. ~z; — ^ . T r ' " ' x j -a 2 — <" i - — 
^ s a-g-" 1 1 : 1 = ? Ï c" = ^ 
û C O -) O Z _) -) Z N 
•_) N z o o 
J c 


Produktie - niveau - onderzoek ten dienste van lineaire programmering?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield

NARCIS