Pel, J.

Vreman, K.

Wageningen Yield 

Instituut voor Veevoedingsonderzoek "Hoorn" 
De herhaalbaarheid van de bepaling van het ijzer- en koper-
gehalte in kunstmelkpoeder en kalvermest met behulp van de 
atomaire absorptie 
K. Vreman en J. Pel 
Inleiding. 
In het algemeen kan men bij de bepaling van een gehalte vele fouten-
bronnen of variatiebronnen aanwijzen (l, 3). 
Het gaat te ver om hier bij de bepaling van de herhaalbaarheid van 
het meten van het ijzer- en kopergehalte met behulp van atomaire 
absorptie alle mogelijke bronnen van fouten in detail op te sommen. 
Slechts drie belangrijke foutenbronnen worden bij wijze van voor-
beeld genoemd, t.w.: 
a. de fout, die gemaakt wordt bij de monsterneming. 
b. de fout, die bij de voorbereidingen tot het meten met de atoomab-
sorptievlamspectrofotometer wordt gemaakt (de ontsluiting van de 
monsters tesamen met alle andere voorbereidende handelingen tot 
het meten). 
£. de fout, die bij het meten met het apparaat wordt gemaakt (dit is 
hoofdzakelijk de fout, die aan de apparatuur kleeft: de opzuiging 
van het monster, de verstuiving ervan, waarbij slechts een klein 
deel in de vlam terecht komt en tenslotte het voorkomen van fy-
sische-, chemische- en spectrale interferenties). 
Bij de bepaling van ijzer- en koperbalansen komt het voor, dat de 
ijzer- en kopergehalres van o.a. kunstmelkpoeder en kalvermest op 
verschillende dagen worden bepaald. 
Uit voorbereidend onderzoek bleek, dat de bepaling van het ijzer- en 
kopergehalte van één en dezelfde oplossing op verschillende dagen 
een grote spreiding tussen dagen vertoonde (kunstmelkpoeder: 2k<fo bij 
een gehalte van 17 mg ijzer per kg droge stof en 7<fo bij een gehalte 
van 20 mg koper per kg droge stof; kalvermest: 9$ bij een gehalte van 
900 mg ijzer per kg droge stof en yfa bij een gehalte van 350 mg koper 
per kg droge stof). 
Het vermoeden ontstond, dat naast een ongunstig meetgebied, het niet 
goed reproduceerbaar kunnen instellen van het gebruikte apparaat, 
Techtron AA-100, een oorzaak is van de grote variatie tussen dagen. 
Het apparaat, Techtron model AA-5 bezit in dit opzicht veel betere 
eigenschappen (4). 
Daarom werd besloten hierover enige gegevens te verzamelen door de 
grootte van de stochastische fout, die hierboven onder c_ is aange-
duid, vast te stellen. 
-2-
2. Methode. 
Teneinde de stochastische fout, die bij het meten met het apparaat 
wordt gemaakt, te bepalen, dient de meting van het ijzer- en koper-
gehalte in één en dezelfde oplossing een aantal keren te worden her-
haald. 
De meting werd niet alleen verricht met het apparaat AA-100, maar 
ook met de AA-5« 
Ten behoeve van de vergelijking van beide apparaten werden twee ver-
schillende soorten organisch materiaal ontsloten, t.w. kunstmelkpoe-
der met een vrij laag ijzer- en kopergehalte en kalvermest met een 
veel hoger ijzer- en kopergehalte (zie inleiding). 
De ontsluiting geschiedde door middel van verassing in een moffel-
oven bij ongeveer 550 C. 
Van elk soort materiaal werd zoveel oplossing gemaakt, dat de meting 
van één element met één apparaat minstens 30 maal herhaald kon wor-
den, d.w.z. minstens 120 maal kunnen meten voor beide elementen 
(ijzer en koper) met beide apparaten. 
De meting van één gehalte in één en dezelfde oplossing met één appa-
raat op één dag werd in drievoud verricht. Dit werd op 10 achtereen-
volgende werkdagen herhaald. 
De standaardoplossingen waren telkens na drie dagen verbruikt en 
moesten dus opnieuw worden gemaakt. 
3• Resultaten. 
De resultaten van deze vergelijking zijn weergegeven in tabel 1. 
De spreidingen moeten worden geïnterpreteerd als relatieve standaard-
afwijkingen, d.w.z. de berekende absolute standaardafwijkingen zijn 
uitgedrukt als percentages van het gemiddelde gehalte. 
Voor het ijzergehalte van kunstmelkpoeder en kalvermest varieert de 
spreiding tussen dagen van 4 tot 6,2$. Er is in dit opzicht geen 
groot verschil tussen kunstmelkpoeder en kalvermest en tussen de 
beide apparaten aan te wijzen. 
De spreiding binnen dagen ligt veel lager dan die tussen dagen en 
varieert van 0,7$ tot l,3/o. 
Dezelfde soort resultaten liggen voor het kopergehalte van kunstmelk-
poeder en kalvermest nog gunstiger. 
De gemiddelden en de absolute spreidingen van één soort gehalte van 
één soort organisch materiaal zijn getoest voor homogeniteit. 
-3-
Voor de gemiddelden werd de t-toets en voor de standaardafwijkingen 
werd de F-toets gebruikt. 
De verschillen in spreiding tussen de apparaten zijn in de meeste 
gevallen niet significant. Uitzonderingen zijn, dat bij ijzer 1,3 
significant groter is dan 0,6 en dat bij koper k,3 significant groter 
is dan 1,7; P < 0,01 (zie tabel ü ) . 
De spreiding binnen dagen is in het algemeen significant kleiner dan 
de spreiding tussen dagen (p ^  0,01). Voor de bepaling van het koper-
gehalte van kalvermest met de AA-5 gaat dit echter niet op. 
De verschillen tussen de gemiddelden van beide apparaten zijn in de 
meeste gevallen significant (P^0,0l), behalve in het geval van het 
kopergehalte van kalvermest. 
Uit tabel 2 volgt, dat er voor de bepaling van ijzer nagenoeg geen 
verschil is in gevoeligheid tussen beide apparaten. 
Voor de bepaling van koper valt dit anders uit. In dit geval is de 
AA-100 (dat is de eenvoudigste uitvoering!) aanzienlijk gevoeliger 
(ongeveer een factor 1,7). Het is moeilijk te aanvaarden, dat dit 
een weerspiegeling is van de kwaliteit van het apparaat. De meet-
omstandigheden voor de AA-5 waren vermoedelijk niet geheel optimaal. 
Onder andere de verstuiver dient zeer critisch ingesteld te zijn. 
De gegevens hieromtrent uit het instructieboekje mogen niet klakke-
loos worden toegepast. 
Voor elk element dienen de optimale meetcondities experimenteel te 
worden vastgesteld. 
Conclusies. 
Het vermoeden, dat de atoomabsorptievlamspectrofotometer Techtron -
model AA-5 voor het bepalen van het ijzer- en kopergehalte van kunst-
melkpoeder en kalvermest veel geschikter is dan dezelfde soort meter, 
model AA-100, wordt door het hierboven beschreven vergelijkend onder-
zoek niet uitdrukkelijk bevestigd. 
Het apparaat AA-5 was nieuw en nog maar korte tijd in gebruik. De 
optimale meetomstandigheden voor ijzer en koper waren derhalve nog 
niet exact vastgesteld. 
Duidelijk bleek, dat de AA-5 veel stabieler is dan de AA-100. Het 
absorptie- en dectiesysteem van de AA-5 zijn van betere kwaliteit 
dan die van de AA-100. 
Bij de AA-100 is de spleetbreedte van het selectiesysteem niet te 
variëren (250 micrometer, zie tabel 3), terwijl dit bij de AA-5 wel 
-Zo-
mogelijk is. Dit is voor een element als ijzer, dat een ingewikkeld 
spectrum bezit, zeer gunstig. Bovendien is het bij de AA-5 mogelijk 
het signaal 10 maal te versterken en toch met goed resultaat te 
meten. 
-5-
Tabel 1. Vergelijking van AA-5 met AA-100, inzake het bepalen van ijzer-
en kopergehalte van kunstmelkpoeder en kalvermest. 
ijzergehalte van 
gemiddelde 
(mg/kg) 
spreiding 
tussen dagen 
( 9 v g) 
spreiding 
binnen dagen 
(20 v g) 
kunstmelkpoeder 
AA-5 AA-100 
21 
5,8 
1,3 
19 
5,6 
0,6 
kalvermest 
AA-5 AA-100 
1106 
6,2 
0 , 8 
1069 
4 , 0 
0 , 7 
^ 
£ 
kopergehalte van 
gemiddelde 
(mg/kg) 
spreiding 
tussen dagen 
( 9 v g) 
spreiding 
binnen dagen 
(20 v g) 
kunstmelkpoeder 
AA-5 AA-100 
15 14 
2,2 
1,0 
3 0 ,0 
0,9 
kalvermest 
AA-5 AA-100 
331 303 
1,7 
1,1 
4,3 
1,0 
. s p r e i d i n g e n z i j n opgegeven a l s p e r c e n t a g e s v a n h e t g e m i d d e l d e . 
v g = v r i j h e i d s g r a d e n . 
-6-
Tabel 2. Overzicht van de ijzer- en koperabsorptie van de standaardop-
lossingen (absorptie is uitgedrukt in Extinctie per gamma per 
n-1 ) . 
Extinctie per gamma per ml 
x jzer 
concentratie 
koper 
standaardop-
lossingen (mg/l) 
0,5 
1,0 
1,5 
2,0 
2,5 
3,0 
3,5 
4,0 
4,5 
5,0 
Tabel 3. Meetomst 
strooms t erkt e 
lamp 
branderhoo 
lucht 
acetyleen 
apleetbroe 
golflengte 
igte 
dto 
AA-5 
0,0480 
0,0475 
0,0469 
0,0466 
0,0459 
0,0455 
0,0444 
0,0443 
0,0438 
0,0460 
andigheden 
i 
AA-5 1' 
8 
8-10 
20 
3-3,5 
50 
2483 
AA-100 
0,0498 
0,0506 
0,0505 
0,0502 
0,0492 
0,0491 
0,0481 
0,0478 
0,0469 
0,0466 
• 
jzer 
AA-100 X) 
4 
7-8 
20 
3,5-4,0 
250 
2483 
AA-5 
0,0672 
0,0672 
0,0672 
0,0668 
0,0668 
0,0667 
0,0659 
0,0664 
0,0657 
0,0658 
koper 
AA-100 
0,1110 
0,1123 
0,1120 
0,1120 
0,1111 
0,1106 
0,1090 
0,1092 
0,1080 
0,1075 
AA-5 AA-100 
4 4 
8-10 7-8 
20 20 
3-3,5 3,5-4 
100 250 
3247 3247 
mA 
-
p. s . i . 
, 0 stand rotarae' 
( mx 10 ~ 6) 
A° 
) Beide apparaten waren uitgerust met een digitale indicator 
(read-out)! 
-7-
Lxteratuur. 
1. VERMEULEN, F.H.B., De nauwkeurigheid van de bepaling van het kalige-
halte in grondmonsters. 
TNO.-Nieuws 11(1956)524. 
2. DOERFFEL, IC, Beurteilung von Analysenverfahren und - ergebnissen. 
Z. Analyt. Chem. 185(1962)1-98. 
3. KOLTHOFF, I.M. et al., Quantitatieve chemical Analysis, 4-th edition, 
London, The Macmillan Company, 19^9 » chapter l6. 
4. TECHTRON PTY. Limited, Melbourne. 
Instruction manual for Techtron model AA-5 Atomic 
Absorption Spectrophotometer. 


De herhaalbaarheid van de bepaling van het ijzer - en kopergehalte in kunstmelkpoeder en kalvermest met behulp van de atomaire absorptie

NARCIS 

http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/350584

De herhaalbaarheid van de bepaling van het ijzer - en kopergehalte in kunstmelkpoeder en kalvermest met behulp van de atomaire absorptie

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS