Wertheim, S.J.

Wageningen Yield 

PROEFSTATION VOOR DE FRUITTEELT • WILHELMINADORP 
DE OPKWEEK VAN DE SLANKE RONDE SPIL 
f Ir. S. J. WERTHEIM 
PFW 
$ Mme % 
z
 0 HO]/. 
MEDEDELING Nr. 7, DECEMBER 1968 
tà. ^6 
Deze publikatie kwam tot stand in samenwerking met het Rijkstuinbouwconsulent-
schap Roermond, door wie de foto's nos. 8, 9, 14, 15, 27 en 28 welwillend werden af-
gestaan. 
Overname van het geheel of van gedeelten van deze publikatie is uitsluitend toege-
staan na vooraf verkregen toestemming van het Proefstation voor de Fruitteelt. 
INHOUD 
Pagina 5 INLEIDING 
Pagina 5 SNOEI IN DE WINTER VAN HET PLANTEN 
Behandeling harttak 
Behandeling zij twijgen 
Pagina 6 SNOEI NA ÉÉN GROEISEIZOEN 
Behandeling harttak 
Behandeling zijtwijgen 
Pagina 7 SNOEI NA HET TWEEDE EN DERDE GROEISEIZOEN 
Behandeling harttak 
Behandeling zij twijgen en -takken 
Pagina 8 SNOEI NA HET VIERDE GROEISEIZOEN EN IN VOLGENDE JAREN 
Behandeling harttak 
Behandeling zijtwijgen en -takken 
Pagina 9 AFBEELDINGEN 

DE OPKWEEK VAN DE SLANKE RONDE SPIL 
INLEIDING 
De nauwe plantafstanden variërend van 3 x 1 m (Afb. 1) tot 3.50 x 1.50 m zoals die 
bij de rassen Golden Delicious, Jonathan en James Grieve op M IX thans voorkomen, 
dwingen tot een andere opkweek van de boom dan vroeger het geval was bij ruimere 
plantafstanden, zoals 4 x 2 m. 
Ook bij twee-rijensystemen (Afb. 2) en meerrijige „bedden" van appelbomen is de 
plantafstand meestal zodanig dat een kleine smalle boom moet worden opgekweekt. 
Deze kleine boomvorm, waarbij onderin de boom doelbewust een zeer licht geste] 
wordt gekweekt, wordt slanke ronde spil genoemd (Dit in tegenstelling tot een boom-
vorm zonder gestel welke vrije snoer wordt genoemd). 
Deze handleiding is bedoeld als richtlijn voor de opkweek van deze slanke ronde 
spil van de drie bovengenoemde rassen. Met de opkweek van nauw geplante bomen 
van de rassen Cox's Orange Pippin, Schone van Boskoop en Winston bestaat nog 
weinig ervaring. De snoeimethode zoals die hierna vermeld wordt, heeft dan ook 
geen betrekking op deze rassen. Meer dan een richtlijn kan dit boekje niet zijn, om-
dat de groeiomstandigheden overal anders zijn en er ook geen twee bomen precies 
gelijk zijn. Aan de hand van foto's zal de opkweek aanschouwelijk worden voorge-
steld. Het vakmanschap van de teler blijft ook bij de snoeiwijze van de slanke ronde 
spil de belangrijkste faktor om tot een goed gevormde boom te komen. 
De foto's in dit boekje hebben alle betrekking op Golden Delicious op MIX. Ze zijn 
genomen in de proeftuin te Ulestraten (L.) en in bedrijven in de omgeving van deze 
proeftuin. 
Bij de samenstelling van de tekst is gebruik gemaakt van de ervaringen die door 
de Rijkstuinbouwvoorlichtingsdienst te Roermond met de opkweek van kleine bomen 
zijn opgedaan. 
De meetlat die op de meeste foto's is afgebeeld, bezit een dm-verdeling; op 1 m hoogte 
is een smalle zwarte band geschilderd. Hierdoor is het mogelijk een indruk te krijgen 
van de afmetingen van de op de foto's afgebeelde bomen. 
1. SNOEI IN DE WINTER VAN HET PLANTEN 
BEHANDELING HARTTAK 
Voor een slanke ronde spil dient bij voorkeur te worden uitgegaan van éénjarige 
bomen, die al of niet geveerd (= voorzien van zijtwijgen) kunnen zijn. De hoogte van 
insnoeien is zeer belangrijk en is afhankelijk van 
— het al of niet aanwezig zijn van zij twijgen 
— de zwaarte van het plantmateriaal 
— de plantafstand 
— de te verwachten groeikracht. 
Als er geen zijtwijgen aanwezig zijn (Afb. 3) dan wordt dieper ingesnosid dan wan-
neer wèl zijtwijgen aanwezig zijn. 
Zware bomen zonder zij twijgen worden ingeknipt op ± 90 cm (voor 3 x 1 m) of 
± 80 cm (voor 3.25 x 1.25 m tot 3.50 x 1.50 m). 
Licht plantmateriaal zonder zijtwijgen wordt dieper ingesnoeid, namelijk op ± 80 cm 
(voor 3 x 1 m) of ± 75 cm (voor 3.25 x 1.25 m tot 3.50 x 1.50 m). 
Zware bomen met zijtwijgen (Afb. 4) worden ingeknipt op ± 90 cm (voor 3 x 1 m) 
(Afb. 5) of ± 85 cm (voor 3.25 x 1.25 m tot 3.50 x 1.50 m). Zijn de zijtwijgen wat 
zwakker ontwikkeld, dan is dieper insnoeien niet noodzakelijk, mits de boom zelf 
voldoende zwaar is. 
Als de harttak te hoog wordt ingeknipt, bijvoorbeeld op ± 1 m, dan kunnen de zij-
twijgen te hoog ontstaan (Afb. 6). Op deze wijze gaat een jaar verloren, omdat de 
hooggeplaatste zij twijgen een te hoog geplaatst gestel geven en dit betekent pro-
duktieverlies. De bomen moeten immers laag blijven en de onderste takken moeten 
dus ook vrij laag beginnen. Om een en ander te herstellen moet alsnog diep worden 
ingesnoeid (Afb. 7). 
Als de groeikracht zwak is, kan ook een insnoeihoogte van 80 tot 90 cm al te hoog 
zijn. Het resultaat zal dan zijn: weinig scheuten die vooral in de kop van de boom 
ontstaan (Afb. 8). 
Het is dus belangrijk de te verwachten groeikracht van tevoren goed te overwegen 
(b.v. herinplant) en aan de hand hiervan de insnoeihoogte te bepalen (evenals de 
plantaf stand). 
BEHANDELING ZIJTWIJGEN 
Wanneer aan het éénjarige materiaal zij twijgen aanwezig zijn, moeten deze als regel 
niet worden ingesnoeid (Afb. 5 en 9). Enkele duidelijk te laag ingeplante zijtwijgen 
dienen te worden verwijderd. 
Bij het ras Jonathan zullen de zijtwijgen in verband met de slappe groeiwijze wel 
iets ingeknipt moeten worden. 
2. SNOEI NA ÉÉN GROEISEIZOEN 
BEHANDELING HARTTAK 
Wanneer de groei in het eerste jaar na het planten goed is geweest (Afb. 10) dan 
verdient het aanbeveling de koptak „om te zetten" op een lager geplaatste con-
current (Afb. 11). Dit dient om de groei in de kop af te zwakken en zo de ontwikke-
ling van de onderste takken te bevorderen. Het verwijderen van concurrenten tijdens 
het groeiseizoen mag dus niet plaats hebben, daar anders het omzetten van de kop 
bij de snoei in de winter niet meer mogelijk is. 
Doet men dit jaarlijks, dan krijgt men een zigzagsgewijs opgebouwde harttak (Afb. 
19, 25, 26 en 28, voorste boom). Vooral ook op latere leeftijd is de groei in de kop 
bij een dergelijke zigzagsgewijs opgaande harttak minder dan bij een rechtopstaande 
harttak. 
De nieuwe verlengenis wordt niet ingesnoeid (Afb. 11). Naarmate de groei onderin 
de boom geringer is, dient het omzetten van de koptak lager te gebeuren, dus op 
een lager geplaatste zijtwijg, om de groei onderin de boom te bevorderen. Zijn er 
geen geschikte concurrenten om de kop op om te zetten (Afb. 12) dan wordt de ver-
lengenis van de harttak gehandhaafd. Deze kan dan, wanneer dat nodig is om de 
groei onderin de boom te bevorderen, worden ingeknipt (Afb. 13). Dit inknippen dient 
weer dieper te geschieden naarmate de groei van het zij hout zwakker is. 
Het omzetten van de koptak behoeft bij het ras James Grieve niet te gebeuren, om-
dat dit ras van nature al zwak in de kop groeit. Er zijn enkele gebieden waar ook 
bij Golden Delicious de groei in de kop niet sterk is (bv. Zeeuwsch-Vlaanderen). Hier 
zou het omzetten misschien achterwege kunnen blijven of pas enkele jaren na het 
planten voor het eerst kunnen worden toegepast. 
BEHANDELING ZIJTWIJGEN 
De zijtwijgen worden niet ingesnoeid (Afb. 11, 13, 15 en 17). Alleen te laag geplaatste 
zijtwijgen worden weggesnoeid. Blijft de verlengenis gehandhaafd, dan wordt een te 
steil staand twijgje in de kop van de boom wel eens verwijderd (verg. Afb. 12 en 13). 
De juiste stand van het zijhout kan door uitbuigen worden geregeld. 
3. SNOEI NA HET TWEEDE EN DERDE GROEISEIZOEN 
BEHANDELING HARTTAK 
De behandeling van de harttak dient op dezelfde wijze te gebeuren als in de eerste 
winter na het planten, d.w.z. bij een goede groei van de boom de kop omzetten op 
een lager geplaatste concurrent. 
Voor de tweede winter na het planten is dit te zien in de Afb. 18 en 19 en voor de 
derde winter na het planten in de Afb. 20 en 21. Om de groei in de kop nog beter 
af te zwakken verdient het aanbeveling de kop terug te zetten op een tweejarige 
zijtak. Terugzetten op een éénjarige twijg kan namelijk bij sterke groei te weinig 
groeiverzwakkend werken. 
BEHANDELING ZIJTWIJGEN EN -TAKKEN 
De zijtwijgen worden niet ingesnoeid. Te zware twijgen in de kop worden ver-
wijderd. Op de onderste draagtakken wordt een enkele te steil geplaatste twijg weg-
gesnoeid (Afb. 18 en 19). 
In de derde winter na het planten kan het nodig zijn een enkele te zware tak boven 
de onderste draagtakken geheel weg te nemen. Dit dient om een goede belichting 
van deze takken te handhaven (Afb. 20). In het bovenste deel van de boom dienen 
de twijgen, indien nodig, door buigen in een horizontale stand gebracht te worden. 
Dit uitbuigen kan als regel worden voorkomen door alleen de lichtste twijgen te 
handhaven; zware twijgen in de kop zijn meestal onbruikbaar, omdat ze één jaar 
later door te zware ontwikkeling in hun geheel weggesnoeid moeten worden. Tevens 
wordt de kopgroei door deze zware twijgen te sterk gestimuleerd. 
4. SNOEI NA HET VIERDE GROEISEIZOEN EN IN VOLGENDE JAREN 
BEHANDELING HARTTAK 
De kop van een vijfjarige boom (vier jaar na het planten) wordt het liefst omgezet 
op een twee- of meerjarige zijtak (Afb. 22, 23 en 28, achterste boom) en bij voorkeur 
niet op een éénjarige twijg. Dit laatste kan alleen gebeuren als de betreffende twijg 
zwak is en vlak is ingeplant (Afb. 28, voorste boom). Is dit niet het geval dan ont-
staat te veel groei in de kop. 
BEHANDELING ZIJTWIJGEN EN -TAKKEN 
Te steile en te zware twijgen en takken worden uit de kop verwijderd (Afb. 22 en 23). 
Nu is ook de tijd gekomen om te beginnen met vervangsnoei en doorknippen van het 
vruchthout onderin de boom (vergelijk Afb. 24 en 25). Dit dient om de groei en de 
vruchtkwaliteit onderin de boom op peil te houden. Vooral boven het (kleine) gestel 
dient daartoe zonodig enige ruimte te worden gemaakt. 
Zijn er teveel draagtakken, dan komt de belichting in het gedrang en is uitdunnen 
noodzakelijk. De overtollige takken moeten op een kort stompje worden weggesnoeid 
in de hoop hieruit lichte horizontaal geplaatste scheuten te krijgen (Afb. 23). Daartoe 
moet het snijvlak bij voorkeur enigszins schuin staan. 
Voorkomen moet 'worden dat teveel draagtakken boven de onderste etage van takken 
worden weggesnoeid. Er gaat dan teveel produktievermogen verloren. De boom in 
Afb. 26 is in dit opzicht teveel uitgedund. 
In Afb. 27 en 28 zijn nog twee vijfjarige bomen van Golden Delicious op M IX af-
gebeeld. De eerste boom is reeds gesnoeid; de tweede boom is vóór en na de snoei 
gefotografeerd. 
De snoei van de volgende jaren zal grotendeels gelijk zijn aan de snoei die na het 
vierde groeiseizoen wordt toegepast. 
M b
'
 L
 liraient'T™" ^ G° l d 8 n D e l i c i o u s °P M I x . geplant op 3 x 1 m in de proeftuin te Ule-
Afb. 2. Het dubbel-rij systeem. Op deze wijze kan een groot aantal bomen per hektare worden geplant, 
terwijl toch het aantal rijpaden beperkt blijft. 
10 
mm 
I 
II 
Afb. 3. Zware éénjarige Golden Delicious op M I X zonder zijtwijgen (pas geplant). Voor een 3 x 1 m be-
planting wordt deze ingesnoeid op ± 90 cm; voor een 3.25 x 1.25 m tot 3.50 x 1.50 m op ± 80 cm 
(zie maatlat). 
Voor een slanke ronde spil wordt bij voorkeur uitgegaan van éénjarige al of niet geveerde bomen. 
11 
Afb. 4. Zware éénjarige Golden Delicious op M I X met zijtwijgen (pas geplant). Voor een 3 x 1 m be-
planting wordt ingesnoeid op 90 cm (zie pijl). De zijtwijgen blijven ongesnoeid. Afb. 5 toont dezelfde 
boom na de snoei. 
Dit type éénjarige bomen met zijhout is zeer geschikt uitgangsmateriaal voor de slanke ronde spil. 
12 
I 
Dezelfde boom als op Afb. 4 na de snoei. Harttak ingeknipt op 90 cm. Als de plantafstand wijder 
was geweest, bv. 3.25 x 1.25 m dan was op 85 om ingesnoeid. De zijtwijgen blijven ongesnoeid. 
13 
/ 
I 
I 
I 
. / ' 
Afb. 6. Tweejarige Golden Delicious op M I X (na één groeiseizoen). Boom na planten te hoos (1 m) 
ingesnoeid, waardoor zijtwijgen te hoog zijn ontstaan. De harttak moet nu nogmaals ingenomen 
worden (op 75 cm, zie pijl) waardoor een jaar verloren is gegaan. Afb. 7 toont dezelfde boom 
na de snoei. 
14 
<4m 
i 
l 
I 
Afb. 7. Dezelfde boom als op Afb. 6 na de snoei. Harttak ingeknipt op ± 75 cm om te hoog insnoeien na 
het planten te corrigeren. 
15 
<* 
Afb. 8. Tweejarige Golden Delicious op MIX (na één groeiseizoen). Deze boom is na het planten voor 
de betreffende groeikracht te hoog ingesnoeid en daardoor zijn maar enkele korte scheuten in de 
kop van de boom gevormd. Er had dieper ingesnoeid moeten worden. De zwakke groei was het 
gevolg van herinplant. 
16 
Aft). 9. Éénjarige boom van Golden Delicious op M I X (pas geplant). Na het planten is alleen de harttak 
ingesnoeid en de zijtwijgen zijn ongesnoeid gelaten. Enkele te laag zittende twijgen zijn weggenomen. 
17 
Afb. 10. Tweejarige Golden Delicious op M I X (na één groeiseizoen). Boom goed gegroeid in het eerste 
groeijaar. De koptak wordt „omgezet" op een lager geplaatste concurrent. Voor de rest blijft de 
boom ongesnoeid. Afb 11 toont dezelfde boom na de snoei. 
18 
Afb. 11. Dezelfde boom als op Afb. 10 na de snoei. De kop is „omgezet" op een lager geplaatste con-
current die nu is aangebonden als nieuwe verlengenis van de harttak. Dit aanbmden kan a?s 
regel beter pas later, in de loop van het groeiseizoen plaats vinden. Zoals het nu is gedaan komt 
de nieuwe verlengenis direct teveel in het verlengde van de stam, wat de groei in de kop 
Z A r i T v ™ W e m ^ g J e r Z w a k K D e z e ^ o r d t n i e t m e e r ^gesnoeid. Het omzetten dient om de 
S ï i ï t L n ™? d e , ?°°? a £ t e z w a k k e n 'en gunste van de groei van het zijhout, waarvan 
een licht gestel gekweekt zal worden. ,»<•»! van 
19 
4 f?*** 
J - ij» 'fU iWir «MWlT In lilHÜn ÉJiii 
- ~-.<v-
* • • - • • . ! . » • ' * » - . 
Afb. 12. Tweejarige Golden Delicious op M I X (na één groeiseizoen). Boom zonder geschikte concurrent 
om harttak op „om te zetten". Daarom wordt in dit geval de verlengenis van de harttak ge-
handhaafd. Als het nodig is de groei van de zijtwijgen te bevorderen dient deze verlengenis te 
worden ingeknipt en wel dieper naarmate de ontwikkeling van de zijtwijgen geringer is. Afb. 13 
toont dezelfde boom na de snoei. Bij sterke groei dient de verlengenis dus niet te worden ingeknipt. 
20 
Dezelfde boom als op Afb. 12 na de snoei. De verlengenis van de harttak is behouden gebleven 
omdat geen geschikte concurrent aanwezig was om de kop op „om te zetten". De verlengenis is 
ingesnoeid om de groei van het zijhout te bevorderen. 
21 
W*»f 
*jÉKÎJiP***V 
Afb. 14. Twee j a r i ge b o o m van Golden Del ic ious op M I X (na één g roe i se izoen) . De b o o m hee l t in h e t 
eerste jaar na planten veel zijtwijgen ontwikkeld. De kop wordt omgezet en de drie te laag 
geplaatste zijtwijgen worden verwijderd, evenals een concurrent van de koptak. Het zijhout blijft 
ongesnoeid, evenals de nieuwe koptwijg. Afb 15 toont dezelfde boom na de snoei. 
22 
Afb. 15. Dezelfde boom als op Afb. 14 na de snoei. Met vijl maal knippen werd deze boom gesnoeid. 
23 
Afb. 16. Tweejarige Golden Delicious op M I X (na één groeiseizoen). Boom als éénjarige goed geveerde 
"boom geplant. Eén koptwijg en één te laag ingeplante zijtwijg worden verwijderd (zie pijlen). 
Afb. 17 toont dezelfde boom na de snoei. Let op de hoge insnoeihoogte (95 cm) van deze boom 
direkt na het planten. Deze hoge insnoeihoogte werd genomen omdat de toen éénjarige boom 
veel zijhout bezat. 
24 
Afb. 17. Dezelfde "boom als op Afb. 16 na de snoei. De onderste takken beginnen zich te ontwikkelen. 
25 
rr,,nl t £ f n £ n „«no "f °r^ op M 1 . ;roeiseizoen). Deze boom wordt door vier 
™ ' r
k n
'
p P e « geknoeid. De kop wuiut
 u u l 8 B e l en een te zware twijg bovenin de boom wegge-
? ™ ™ n / S , te s t e ü groeiende twijg op een der gestaltakken wordt verwijderd, evenals een te laag 
hangend deel van een der zijtakken (zie pijlen). Afb. 19 toont dezelfde boom na de snoei 
26 
Afb. 19. Dezelfde boom als op Afb. 18 na de snoei. Let op de steeds „omgezette" harttak, waardoor 
een bochtige harttak ontstaat. Ondanks de lage insnoeihoogte na het planten (65 cm) zijn de 
onderste takken toch niet te zwaar geworden. 
27 
Afb 20 Vierjarige Golden Delicious op MIX (na het derde groeiseizoen). Deze boom wordt gesnoeid 
door vier maal te knippen. De koptak wordt omgezet, een te zware twijg uit de kop verwijderd 
en de te zware zijtak boven het gestel weggenomen, evenals een te laag ingeplante zijtak (zie 
pijlen). Afb. 21 toont dezelfde boom na de snoei. 
28 
Afb
-
 21
 ssrïïï r s : 5?i» £>* ^to^SeSpCn^har t t ak •** recht — 
29 
Afb. 22. Bovenste gedeelte van de harttak (— kop) van een vijfjarige Golden Delicious op M I X (na het 
vierde groeiseizoen). De kop wordt teruggezet op een tweejarige zijtak en verder ontdaan van 
een teveel aan twijgen en takken. De groei in de kop moet namelijk niet te zwaar worden, omdat 
dan de groei onderin de boom achter gaat blijven. Afb. 23 toont dezelfde kop van deze boom 
na de snoei. 
30 
Afb. 23. Dezelfde kop van een boom als op Afb. 22 na de snoei. Let op de mate van uitdunnen van 
zijtwijgen en -takken. De zijtakken hebben de vlakke of doorhangende stand verkregen door 
middel van buigen met behulp van touw. Waar nodig worden de te zware en overtollige takken 
op een kort stompje weggesnoeid in de hoop hieruit nog enkele lichte horizontaal geplaatste 
twijgen te krijgen. Het omzetten van de kop op een tweejarige zijtak kan bij sterke groei mogelijk 
beter al enkele jaren eerder beginnen. Dit verzwakt de kopgroei namelijk meer dan het terug-
zetten op een éénjarige twijg. 
31 
Afb. 24. Vijfjarige Golden Delicious op M I X (na het vierde groeiseizoen). Voor behoud van groei en 
vruchtkwaliteit onderin de boom zal begonnen moeten worden met vervangsnoei en doorknippen 
van vruchthout onderin de boom. Ook in de kop zal een teveel aan twijgen en takken moeten 
worden weggenomen. Afb. 25 toont dezelfde boom na de snoei, die 31 maal knippen vereiste. 
32 
Alb. 25. Dezelfde boom als op Afb. 24 na de snoei. Let op de zigzags-gewijs opgebouwde harttak. 
33 
Afb. 26. Vijfjarige Golden Delicious op MIX (na het vierde groeiseizoen). Deze boom is te sterk ge-
snoeid en heeït daardoor teveel draagtakken verloren. Ook is de boom van onder niet duidelijk 
breder gehouden dan boven. Let op de ,,slingerende" harttak. 
34 
35 
Afb. 27. Vijfjarige Golden Delicious op M IX (na het vierde groeiseizoen). Voorste boom gesnoeid; achterste 
boom ongesnoeid. Afb. 28 toont deze laatste boom na de snoei. Let op de bochtige harttak, 
vooral van de voorste boom. Dit werkt groeiverzwakkend op de kop van de boom. 
36 
•*-^J ' f#$#l*f 
28. Dezelfde bomen als op Afb. 27, nu beide gesnoeid. Let op de kop van de tweede boom, welke 
is teruggezet op een tweejarige zijtak. De kop van de voorste boom is teruggezet op een zwak, 
vlak ingeplant éénjarig twijgje. Beide methoden geven een grotere groeiverzwakking in de kop 
in vergelijking tot terugsnoeien op een steile sterkere éénjarige twijg. Bij beide bomen is de 
bovenkant van de boom flink uitgedund om goede belichting van de onderkant van de bomen 
te handhaven. 
37 


De opkweek van de slanke ronde spil

Name not available

http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/411702

De opkweek van de slanke ronde spil

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available