Geneijgen, J., van

Harmsen, H.E.

Dutch

Wageningen Yield 

ARBEIDSVERBRUIK OP EEN VLEESVEEBEDRIJF MET
JONGE STIEREN
Ing. H.E. Harmsen en ing. J. van Geneijgen
Op afdeling 6 van de Waiboerhoeve worden jaarlijks ca. 300 vleesstieren slachtrijp gemaakt.
De registratie van het arbeidsverbruik vindt plaats door middel van tijdschrijving. Daarbij
wordt ook getracht het arbeidsverbruik voor verschillende werkzaamheden bij te houden. De
bedrijfsboer werkt volgens een werkrooster, waarin een gemiddelde werktijd voor 1973,
1974 en 1975 van respectievelijk 42l/2,  41 l/4 en 40 uur per week was opgenomen. ln de
voorjaarsmaanden en in de zomer van 1973 en 1974 was de voorgeschreven werktijd per
week langer dan in de winter. In 1975 was de werktijd per week het gehele jaar gelijk. Bij
vakantie, ziekte en in de weekeinden was een vaste vervanger aanwezig. In drukke perioden
konden overuren worden gemaakt. Wanneer door de bedrijfsboer of de vervanger een
bepaald deel van het werk niet alleen kon worden uitgevoerd werd “losse” arbeid aangetrok-
ken.
Bedrijfssituatie
Het bedrijf heeft de beschikking over 28 ha grond in de directe omgeving van de bedrijfsge-
bouwen. De stieren staan het hele jaar op stal. Het bedrijfsgebouw heeft een zodanige
omvang dat in één gebouw 100 kalveren kunnen worden opgefokt en 300 stieren slachtrijp
worden gemaakt. Om de stalruimte optimaal te gebruiken, werden 3 keer per jaar 100
kalveren aangekocht. Bij elke aflevering van een groep stieren werden de andere stieren
overgeplaatst naar hokken met een grotere afmeting. De aankoop van de kalveren vond
plaats in oktober, januari en april. De kalveren werden na een verblijf van ca. 3 maanden in
de opfokruimte overgeplaatst naar de stierenstal. De verblijfsduur in de stierenstal was ca.
12 maanden, zodat de stieren slachtrijp waren op een leeftijd van ca. 15 maanden. Hierdoor
kon de totale opfok  en afleveringscapaciteit ca. 300 stieren per jaar zijn.
In de opfokruimte zijn 4 rijen van 35 eenlingboxen aanwezig. Voor de boxen is een voerbak
geplaatst met een klep met ronde gaten voor de drinkemmers. De kunstmelk wordt in
emmers gedoseerd, waarbij gebruik wordt gemaakt van een mengketel met slang. De
watervoorziening voor de kalveren geschiedt met een vlottersysteem. Er is voor elke twee
boxen één drinkbakje aanwezig. De mest van de kalveren wordt met een handschuif naar
een dwarskanaal geschoven en vandaar overgepompt naar de mestafvoer van de stieren-
stal.
De stierenstal is gebouwd als een vierrijige roostervloerstal. De voergangen zijn ca. 4 meter
breed. Vanaf de voergang  worden de ingekuilde snijmais en het verse gras met een
opraapwagen met zijafvoer voor de stieren gebracht. Deze wagen is links en rechts lossend,
zodat zowel vooruit- als achteruitrijdend het ruwvoer in beide voergoten kan worden gelost.
In 1973/74  was deze wagen nog niet beschikbaar en werd het voer op de voergang gelost
en met de vork voor de dieren gebracht. Het krachtvoer wordt in verband met proeven per
hok van ca. 12 à 13 stieren dagelijks afgewogen.
96
De stieren worden gehouden in groepshokken met roostervloer.
De veebezetting was in de drie boekjaren praktisch gelijk en bestond uit 100 kalveren en 300
stieren. Gemiddeld werd ca. 5% vroegtijdig als ziek, wrak of dood afgevoerd. Het aantal af te
leveren slachtrijpe stieren komt dan op 285 per jaar.
Elke groep van 100 vijftien-maandse stieren werd, vooral ook in verband met proeven,
zoveel mogelijk in een tijdsverloop van twee weken afgeleverd.
Elk jaar wordt ca. 19 ha snijmais verbouwd en is ca. 9 ha Italiaans raaigras ter beschikking
voor stalvoedering. De laatste twee jaren werd het teveel aan gras in het voorjaar kunstmatig
gedroogd en werd in de zomer nog wat hooi gewonnen (balenhooi). Het gras wordt gemaaid
met een cirkelmaaier en geladen met de opraapwagen. De ingekuilde snijmais wordt met
een voorlader uit de sleufsilo’s gehaald en in de zelflossende wagen gedeponeerd. Het
uitrijden van drijfmest, het ploegen van het bouwland en de werkzaamheden in verband met
de maisteelt en- oogst worden in loonwerk uitgevoerd. Er wordt weinig of geen ruwvoer
aangekocht.
De tijd die naast de bedrijfsvoering en de medewerking aan proeven over is wordt besteed
aan de schapenhouderij.
97
Arbeidsaanbod
Volgens het werkrooster was er een vast aanbod van een aantal uren per dag. Als uitgangs-
punt bij de tijdschrijving werd aangehouden dat de bedrijfsboer en de vervanger nooit tegelijk
op het bedrijf aanwezig zijn. In de gevallen dat dit wel gebeurde werden de uren van de
vervanger geboekt als “losse” arbeid. Een overzicht van het arbeidsaanbod is in tabel 1
vermeld.
Tabel 1 Arbeidsaanbod in manuren per 14-daagse periode en totaal per jaar
Jaar
1
april
t/m
15 sept. 16 sept.
t/m 31 maart
Totaal per jaar
boer vervanger boer vervanger (boer plus vervanger)
1973/1974 87,5 21 ,o 83,0 21 ,o 2758
197411975 87,5 21 ,o 78,5 21 ,o 2691
1975/1976 80,O 17,o 8P,O 17,o 2522
Year
farmer substitute farmer subsitute Total per year
April 1 st - Sept. 15th Sept.  16th - March  31 st (farmer  + substitute)
Table 1 Labour supply in man hours per fortnight and total per year
Door verkorting van de werktijd was het arbeidsaanbod in 1975/76  in totaal 230 uren lager
dan in 1973/74.
Arbeidsverbruik gedaald
Het totale arbeidsverbruik per jaar is in tabel 2 vermeld.
Tabel 2 Arbeidsverbruik in manuren per jaar
Arbeidskracht 1973174
Boer / farmer 1837
1974175 1975/76
1758 1474
Vervanger / substitute 669
Los / casual 648
Totaal / total 3154
Labour 1973/1974
Table 2 Labour requirement in man hours per year
650 518
343 358
2751 2350
197411975 197511976
In de loop der jaren is het arbeidsverbruik vrij sterk gedaald. In 1975176 was het totale
arbeidsverbruik zelfs lager dan het aanbod. Het arbeidsverbruik van boer plus vervanger
was elk jaar lager dan het aanbod. Dit kon bereikt worden doordat medewerking moest
worden verleend aan de uitvoering van proeven en het verzorgen van de schapen. Het
aantal uren losse arbeid is na 1973/74  sterk afgenomen. Veel verder zal dat niet kunnen
dalen omdat er altijd werkzaamheden zijn die niet door één man kunnen worden uitgevoerd
en die ook niet aan de loonwerker kunnen worden uitbesteed. Opgemerkt dient te worden
dat voor het schoonmaken van de kalverstal en het overplaatsen van de dieren extra arbeid
wordt aangetrokken.
98
Arbeidsverdeling
Het arbeidsverbruik per 14-daagse  periode is weergegeven in figuur 1. In het eerste
boekjaar kwam in de voorzomer een vrij grote top voor in het arbeidsverbruik. De voederwin-
ning en het maken van voordroogkuil werden toen grotendeels in eigen beheer uitgevoerd.
In de latere jaren werd omstreeks half mei een gedeelte van de grasopbrengst kunstmatig
gedroogd, waar weinig of geen arbeid aan te pas kwam. Van het overige gras dat niet nodig
was voor de stalvoedering werd balenhooi gemaakt. Voor het laden en lossen van de balen
werd losse arbeid aangetrokken.
Vooral het laatste boekjaar was de arbeid vrij regelmatig over het jaar verdeeld. Er waren
toen 6 twee-weekse perioden waarin meer dan 50 uren per week voor de exploitatie van het
bedrijf nodig waren. De loonwerkkosten waren in de drie boekjaren respectievelijk f 37136,
f 34732 en f 37132 en zijn dus ongeveer gelijk gebleven. De kosten voor het grasdrogen in
1974175  en 1975/76  zijn hier echter niet bij inbegrepen. In 1974/75  en 1975/76  was
het arbeidsverbruik in bijna alle 14-daagse perioden lager dan in 1973/74.  De
opraapwagen met zijafvoer, waarmee het verse gras en de snijmais voor de dieren wordt
gebracht, heeft behalve tot een efficiënte werkmethode ook tot een belangrijke arbeidsver-
lichting geleid.
Arbeidsverbruik voor verschillende werkzaamheden
Bij de tijdschrijving is ook nagegaan wat het arbeidsverbruik was voor de verschillende
werkzaamheden. De verkregen gegevens zijn in tabel 3 vermeld en gesplitst naar zomer- en
winterperiode.
Het in verhouding lage arbeidsverbruik voor de kalveropfok in 1973/74  komt doordat in de
zomer van 1973 wat minder kalveren aanwezig waren dan normaal. Het arbeidsverbruik
Tabel 3 Arbeidsverbruik in manuren voor de verschillende werkzaamheden
Werkzaamheden 1973/74 1974/75 1975176
zomer winter totaal zomer winter totaal zomer winter totaal
Verzorging kalveren t/m 8 weken 156 393
Calf care up to and incl. 8 weeks
Overige veeverzorging 876 718
Other cafe of cattle
Stalvoedering vers gras 179 25
Zero grazing fresh grass
Bemesting 19 85
Dressing
Voedetwinning 442 9
Fodder harvesting
Graslandverzorging 2 4
Grassland management
Algemeen 124 122
General
Totaal 1798 1356
Total
549
1594
204
104
451
6
246
3154
320 411
592 564
255 -
60 73
95 _--
12 6
186 177
1520 1231
731
1156
255
133
95
18
363
293
722
38
31
45
29
149
2751 1307
319 612
517 1239
- 38
15 46
- 45
14 43
178 327
1043 2350
Work summer winter total summer winter total summer winter total
7 973174 1974175 1975/76
Table 3 Labour requirement for the different work
99
200
Man  uron/Ma”  houPS
1973/1374
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1974 1975/
1975/1976
011 ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ”
apr  mei juni juli a”g Sept okt “0” doc jan febr  m r t  apr Maand Month/
Figuur 1 Arbeidsverbruik in manuren per twee weken
Figure 1 Labour requirement in man hours per two weeks
100
voor de overige veeverzorging is na 1973/74  sterk afgenomen. Dit kwam onder andere
doordat na 1973A  974 de snijmais met een wagen met zijafvoer direct voor het voerhek  werd
gebracht.
Het aantal geregistreerde uren voor stalvoedering in 1975/76  is erg laag. Het aantal
bestede uren zal wel lager gelegen hebben dan in voorgaande jaren maar waarschijnlijk is
het werkelijke verschil minder groot dan in de tabel is aangegeven. Het aantal bestede uren
in 1975/76  is lager geweest, omdat in de vrij droge zomer van 1975 en speciaal in
augustus minder gras kon worden gemaaid. Door het kunstmatig laten drogen van het voor
voederwinning bestemde gras werd een arbeidsbesparing van 350 à 400 manuren verkre-
gen. Het aantal arbeidsuren voor algemeen werk is wat gestegen. Dit is mede veroorzaakt
door extra arbeid, omdat de vouwschuif minder goed werkte. Daarnaast kon ook meer tijd
worden besteed aan onderhoud van gebouwen en mestsilo en aan verbetering van het erf.
Arbeidsverbruik per afgeleverde stier
Door de aflevering van stieren eind april/begin mei is het aantal stieren dat per boekjaar werd
afgeleverd niet steeds gelijk. Voor de berekening van het arbeidsverbruik per afgeleverde
stier is uitgegaan van 5% uitval en een aantal af te leveren slachtrijpe stieren van 285 per
jaar. Het arbeidsverbruik in manuren per afgeleverde stier is in tabel 4 vermeld.
Tabel 4 Arbeidsverbruik in manuren per afgeleverde stier.
Werkzaamheden 1973/74 1974/75 1975/76
Veeverzorging’)  / cafe of catile I, 62 775 696
Bemesting / dressing 074 095 02
Voederwinning / fodder  harvesting 183 093 011
Graslandverzorging / grassland  management 0 O,l 02
Algemeen / genera/ 099 1,3 191
Totaal / total 11,l 997 82
Operations 1973174 í974/75 1975/76
Table 4 Labour requirement in man hours per marketed bul1
l) inclusief kalveropfok en stalvoedering vers graslcalf  rearing and zero-grazing  fresh gfass hClUded
Het arbeidsverbruik per afgeleverde stier is voor verschillende werkzaamheden de laatste
jaren wat teruggelopen. In het laatste boekjaar waren in totaal slechts 8,2 manuren per
afgeleverde stier van ca. 15 maanden nodig. Wanneer de arbeidskosten op f 14,47  per
manuur worden gesteld komen de totale arbeidskosten op basis van het arbeidsverbruik in
1975/76 op ca. f 120,-  per afgeleverde stier. Bij een prijs per afgeleverde stier van ca.
f 2000,-  komen de arbeidskosten op ca. 6OA.
Samenvatting
Door middel van tijdschrijving werd het arbeidsverbruik geregistreerd op het vleesveebedrijf
met jonge stieren van de Waiboerhoeve. Het bedrijf had de beschikking over 28 ha land,
waarvan 19 ha snijmais voor wintervoedering en 9 ha Italiaans raaigras voor zomerstalvoe-
dering.  De dieren zijn in één gebouw ondergebracht. In de opfokstal blijven de kalveren 3
maanden in eenlingboxen. Er worden 3 keer per jaar 100 kalveren aangevoerd. Op een
101
leeftijd van 3 maanden gaan de kalveren naar de grote stal waar ze ondergebracht worden in
groepshokken met roostervloer. Op een leeftijd van ca. 15 maanden worden de stieren
slachtrijp afgeleverd. Het ruwvoer wordt met een opraapwagen met zijafvoer voor de dieren
gebracht. In principe worden alle werkzaamheden door 1 man uitgevoerd. Alle werkzaam-
heden rond de teelt en oogst van snijmais en het uitrijden van dunne mest worden door de
loonwerker uitgevoerd.
Het totale arbeidsverbruik in de boekjaren 1973174, 1974/75  en 1975/76  was resp.
3154, 2751 en 2350 manuren. In 1975/76  was het arbeidsverbruik tot een zodanig niveau
gedaald dat er nog maar 6 tweeweekse perioden waren waarin meer dan 50 uren per week
nodig waren. Het totale arbeidsverbruik was in dat boekjaar zelfs lager dan het aanbod. Het
totale arbeidsverbruik per afgeleverde stier komt op basis van het arbeidsverbruik in
1975/76  op 8,2 manuren. Als de arbeidskosten op f 14,47  per uur worden gesteld, komen
de totale arbeidskosten per afgeleverde stier op ca. f 120,-. Dat is dan ongeveer 6% van de
totale prijs per afgeleverde stier.
Summary
The labour requirement on the beef cattle farm with young bulls at the “Waiboerhoeve” was
registered using time-recodings.  The farm had 28 ha land at its disposal, 19 ha of which was
forage maize for winter feed and 9 ha was Italian ryegrass for zero-grazing. The animals
occupied one building. The calves remain in single boxes for three months in the rearing pen.
100 calves are bought three times every year. At an age of 3 months they are moved to the
large stal1 and placed in group pens with slatted floors. At an age of approximately 15 months
the bulls are marketed ready for slaughter.
The roughage is delivered to the animals in a self-loading waggon with side-emptying.  As a
rule all the work is done by one man. All the work concerned with the planting and harvesting
of forage maize and the spreading of liquid manure  is done by a contractor.
The total labour requirement for the financial years 1973/74,  1974/75  and 1975176
was 3154,275l  and 2350 man hours respectively. In 1975/76  the labour requirement had
dropped so low that there were only 6 fortnightly periods in which more than 50 hours a week
were necessary. The total labour requirement was even lower than the supply in that
financial year. On the basis of the labour requirement 1975/76  the total labour requirement
per marketed bull comes  to 8.2 man hours. If the labour costs  are based on an hourly rate of
f 14,47 per hour, then the total labour costs  per marketed bull come to approximately
f 120,-. That is then about 6% of the total price realized per marketed buil.
102


Arbeidsverbruik op een vleesveebedrijf met jonge stieren

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS