In dit verslag wordt de relevantie nagegaan van onderzoek naar het voorkomen van methylkwik in dierlijke produkten t.a.v. de belasting van de mens door consumptie van deze produkten

Veen, N.G., van der

Name not available

Voorkomen van methylkwik in produkten van dierlijke oorsprong

Veen, van der, N.G.

NARCIS 

Wageningen Yield 

Lab. Zware Netalen 
VERSLAG 81.80 
1981-10-20 
Pr .nr . 404.0500 
Onderwerp: Voorkomen van methylkwik in 
produkten van dierlijke oor-
sprong . 
cc direkteur, sektorhoofd (3x), direktie VKA, afd . Z\>lare Hetalen, Nor-
malisatie (Humme), projektbeheer, Elenbaas, leden LAC-Stuurgroep 
" Vee, Vlees en Eieren" , leden LAC-Herkgroep "Zware Hetalen" . 
8180 

I 
Lab. Z1o~are Netalen 
VERSLAG 81.80 
Datum: 1981-10-20 
Pr . nr . 404.0500 
Projekt : Onderzoek naar het voorkomen, gehalte en stapeling van diver-
se zware metalen en spoorelementen in landbouw en visserij-
produkten. 
Ondeno~erp: Voorkomen van methylk1o~ik in produkt en van dierlijke oor-
sprong. 
Doel: 
Het Ninisterie van Landbouw en Visserij en met name de LAG-Stuurgroep 
"Vee, Vlees en Eieren", alsmede de LAC-Herkgroep "Zware Netalen" in-
formatie te verschaffen omtrent het voorkomen van organisch k1dk in 
dierlijke produkten. 
Samenvatting: 
In dit verslag 1o10rdt de relevantie nagegaan van onde rzoek naar het 
voorkomen van methylk1dk in dierlijke produkten t.a.v. de belasting 
van de mens door consumptie van deze produkten. 
Conclusie: 
De grootste bijdrage aan de k1o~ikbelasting t . g . v. consumptie van dier-
lijke produkten vormt zeevis, gevolgd door vlees van runderen, varkens 
en pluimvee, respektievelijk ca. 60 en 25% . Voor methylkwik liggen deze 
percentages ruw geschat op ca. 80 en 8%. Onderzoek naar het voorkomen 
van methylk1o~ik in vlees lijkt dan ook 1o1einig relevant, te meer omdat 
de molaire kwik-seleen verhouding gunstig ligt . 
Verant1worclelijk: drs N.G. van der Veen ~ 
Samensteller: drs. N.G . van der Veen 
8180.0 
Inhoudsopgave 
1. Inleiding. 
2. Inventarisatie van gegevens . 
3. Resultaten en discussie. 
4. Samenvatting en conclusies. 
5. Literatuur 
8180.0A 
1. Inleiding: 
In visserijpraelukten komt ktvik vooral voor in de vorm van methyl-
kwik (1), een vorm die het meest toxisch is. Methylkwik komt even-
eens voor in to7eefsels en organen van mens en dier (2) . 
In het algemeen zijn de kwikgehalten in visserijprodukten (met name 
zoetwatervis) hoger dan in andere produkten van dierlijke oorsprong . 
Aan de hand van het gemiddelde consumptiepatroon van de mens zal 
nagegaan twrden tolat de globale bijdrage van methylktdk, afkomstig 
van dierlijke produkten, is t.o.v. visserijprodukten. 
2. Inventarisatie van gegevens: 
Dieren kunnen methylkwik binnen krijgen via o.a. vervoedering van 
visprodukten (vismeel) en granen (3) . Dit methylkto1ik kan terecht 
komen in to~eefsel s, organen e.d . Ook de mens krijgt via consumptie 
van o . a . vis methylktdk binnen. In het bloed van de mens bestaat 
het aanwezige kwik voor ca . 65% uit organisch kwik (4) . 
Kwik in vis bestaat voor ca . 90% uit methylkwik (1) . Ook in schaal-
dieren komt ktolik voor ca. 90% voor als methylkto~ik. In schelpdieren 
(mosselen) ligt dit gehalte op ca . 40%. 
Heinig gegevens zijn bekend omtrent he t percentage methylktolik 
t.o.v. totaal kwik in dierlijke produken. 
In het vlees van een onderzocht hert bleek ca. 20% van het totaal 
kwik voor te komen als methylkwik (2). 
Nethylkto7ik to~ordt sterker door dieren geabsorbeerd als anorganisch 
ktolik. In tegenstelling tot vlees is melk beschermd voor methylkto7ik 
(5) . 
In eieren van kippen die gevoederd we rden met graan dat behandeld 
was met een kwikfungicide, bestond ca . 95% van het totaal aanwezige 
ktolik in eitdt en ca. 10% in eigeel uit methylkwik (6). Gemiddeld is 
het aandeel van methylkwik in ei t.o . v. het totaal kwikgehalte 
ca . 50% . 
Belangrijk is de antagonistische werking van seleen . Om kwik te 
compenseren moet de molaire kwik-seleenverhouding kleiner of gelijk 
zijn aan 1. In zoetwatervis (behalve aal) ligt deze verhouding 
boven 1 (1, 7). In zeevis ligt de molaire ktdk-seleenverhouding 
ruimschoots beneden 1. 
8180. 1 - 2 -
- 2 -
Dit geldt ook voor weefsels en organen van enkele onderzochte die-
r en en mensen (2). 
Tabel I geeft een overzicht van de gemiddelde opname van kl-lik en 
methylkwik door de mens, bij consumptie van dierlijke produkten. De 
gegevens over de dagelijkse consumptie zijn gegevens afkomstig van 
het r.-linisterie van Volksgezondheid en Hilieuhygiëne (11). 
8180. 2 - 3 -
- 3 -
Tabel I. Gemiddelde dagelijkse opname van kwik en methylkwik bij 
consumptie van dierlijke produkten. 
Dierlijk Dagelijkse Gemidd eld % Opname Hg Opname Opmerkingen 
produkt consumptie Hg- gehalte NeHg per dag HeHg/dag 
mg/kg v.p. )lg )lg 
Vlees 145 0,004 1) 20? 5) 0,58 0,12 incl. pluimvee 
Lever 4,5 0,008 2) 35? 5) 0,04 0,01 incl. pluimvee 
Nier 1 0,006 1) 6? 5) 0,01 
Eieren 29 0,001 4) 50 6) 0,03 0,02 
Zeevis 14 o, 10 3) 88 7) 1,40 1, 23 
Zoet\o~atervis 0,2 0,40 3) 94 7) 0,08 0,08 ca . 1 , 5% van 
zeevis 
Schaaldieren 1 0,07 3) 93 7) 0,07 0,07 
Schelpdieren 1 0,05 3) 39 7) 0,05 + 0,02 + 
2,26 1,55 
1) Gegevens uit overdrachtsonderzoek (8,9) en monitoring (1 0) . 
2) Gegevens uit overdrachtsonderzoek (8,9). 
3) Gegevens uit monitoring (7). 
4) Gegevens uit monitoring (10). 
5) Geschatte \o/aarden uit literatuur (2). 
6) Geschatte waarde uit literatuur (6). 
7) Zie literatuur (1); 
8180.3 - 4 -
- 4 -
3. Resultaten en discussie: 
In tabel I zijn gemiddelde gehalten voor totaal kl-lik in mg/kg in 
het verse produkt gegeven . Deze gehalten zijn berekend uit over-
drachtsonderzoek (8 , 9) en/of monitoring (7 , 10) . Van dit totaal 
kwikgehalte bestaat een deel uit methylkwik . In vlees, lever en 
nier is het aandeel van methylkwik geschat op respektievelijk 20,35 
en 6%. Deze schattingen zijn zeer grof i.v . m. het ontbreken van 
voldoende literatuurgegevens . lvel is duidelijk dat de mens via con-
sumptie van dierli jke produkten de grootste hoeveelheid kwik binnen 
krijgt via zeevis, gevolgd door vlees. Ca. 60% van de luvikbelasting 
van de mens door consumptie van dierlijke produkten is afkomstig 
van zeevis, ca. 25% is afkomstig van vlees (rund - , varkens- en 
pluimveevlees) . 
Hoewel het gehalte van totaal kwik in zoetwatervis (m . n. baars en 
snoekbaars) beduidend hoger is dan in de overige produkten van 
dierlijke he rkomst , wordt de consumptie slechts op ca . 1,5% van de 
zeevis geschat (12), resulterend in een bijdrage van 3.5% van de 
lnlikbelasting t.g.v. consumptie van dierlijke produkten . \vel is de 
molaire kldk-seleenverhouding bij baars en snoekbaars groter dan 1 . 
Echter, baars en snoekbaars maken slechts een deel uit van de 
totale zoet l>latervisconsumptie. Het grootste aandeel zal de paling 
hebben, Haarbij de molaire kldk-seleenverhouding beneden 1 ligt. 
Gelet op de opname van methylkwik door de mens t . g . v. consumptie 
van dierlijke produkten en uitgaande van de ruwe schatting van 20% 
voor methylklvik in vlees t . o.v . het totaal k1vikgehalte , is de bij-
drage van methylk1dk t.g . v . consumptie van vlees slechts ca. 8% . 
Het merendeel, nl. ca . 80% is afkomstig van zeevis. Zou k1-lik in 
vlees alleen voorkomen in de vorm van rne thylklvik, dan is de 
bijdrage ca . 30%. 
4 . Samenvatting en conclusies: 
In dit verslag is nagegaan wat de belasting van de mens t . g.v. con-
sumptie van dierlijke produkten is voor k1dk en methylk1dk . De 
grootste bijdrage aan de k1-1ikbelasting vormt zeevis , gevolgd door 
vlees van runderen, varkens en pluimvee , respektievelijk ca. 60 en 
25%. Voor methylkwik liggen deze percentages ruw geschat op ca . 80 
en 8%. Onderzoek naar het voorkomen van methylkwik in vlees lijkt 
dan ook lveinig relevant, te meer daar de molaire kl>lik-seleenverhou-
ding gunstig lijkt , d.w.z. kleiner dan 1 is . 
8180.4 - 5 -
- 5 -
Literatuur: 
1. J.B. Luten, A. Ruiter, T.H. Ritskes, A.B. Rauchbaar and G. Rieklo7el-
Booy. Nercury and selenium in marine- and freshwater fish. 
J, Food Sci., 45 (1980) 416. 
2. C.J. Cappon, J.C. Smith. Hercury and selenium content and chemical 
farm in human and animal tissue. 
J, Anal. Toxicol., 1 (1981) 90. 
3. Hineral toleranee of damestic animals. National Academy of Sciences. 
Washington, D.C. 1980, 304-327 . 
4. L. Hagos. Atomie absorpt iom determination of total, inoreanic and 
organic mercury in blood. 
J .A.O.A.C., 55 (1972) 966. 
5. N.W. Neathery, H.J. Hiller, R.P. Gentry, P.E. Stake and D.H. Blackmon. 
Cadmium-109 and methyl mercury-203 metabolism, tissue distribution 
and secretion into milk of cows. 
J, Dairy Sci ., ~ (1974) 1177. 
6. C.J. Cappon and J.C. Smith . Chemica! form and distribution of mer-
cury and selenium in eggs from chickens fed mercury-contaminated 
grain . 
Bull. Environm. Con tam. Toxicol., ~ (1981) 4 72 . 
7. N.G. van der Veen, A.H. Hoff, Gehalten van spoorelementen in Neder-
landse visserijprodukten over de jaren 1977 t/m 1980. RIKILT-
verslag 81. 72, 1981. 
8. H.G. de Ruig. Overdracht van Pb, Cd, As en Hg in melk, vlees en or-
ganen van melkkoeien, bij toedienen van deze elementen in oplosbare 
vorm. (IVVO-RZS "proefplan A"). Rapport 2e serie no. 178, 1979. 
9. I~.G. de Ruig en N.G. van der Veen. Overdracht van Pb, Cd , As en Hg 
in vlees en organen van op stal gehuisveste vleesstieren bij toe-
dienen van deze elementen in oplosbare vorm. (IVVO-RZS "proefplan 
C") , Rapport 2e serie no. 181, 1979. 
10 N.G. van der Veen en A.W. Hoff, Gehalten van lood, cadmium, kwik en 
arseen in monsters vlees en organen van runderen en varkens . 
RIKILT-verslag 81 .58, 1981. 
8180.5 - 6 -
- 6 -
11 w. Edel, G.J. Kremers, J .J.L. Pieters, L.J. Schuddeboom en 
T. Staarink . Be\oJakingsprogramma "Hens en Voeding". 
"Verslagen, Adviezen en Rapporten" van het Hinisterie van Volksge-
zondheid en Hilieuhygiäne, nr. 8 van 1980. 
Staatsuitgeverij , ' s-Gravenhage 1980. 
12 Voedingsmiddelenjaarboek 1979-1980, p. 122. 
Uitg. P.C. Noordervliet n.v . Zeist . 
8180 . 6 vdV/YL 


Voorkomen van methylkwik in produkten van dierlijke oorsprong

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

NARCIS

Wageningen Yield