Op 1 juni 1980 is er een zeer grote brand bij de firma Draka in Swifterbant geweest. Een in de directe omgeving van de brandhaard gelegen partij veevoeders ter grootte van circa 1.300 ton zou mogelijk besmet kunnen zijn met Pb en Cd, hetgeen voor het Ministerie van Landbouw en Visserij aanleiding was om deze partij op het RIKILT te laten onderzoeken. Doordat Draka naast kabelisolatiemateriaal, dat Cd-kleurstoffen bevatte, ook in beperkte mate krimpslang vervaardigde, waarin Pb-zouten tot in enkele procenten aanwezig waren, zou ook Pb een bron van besmetting kunnen vormen, zij het in geringere omvang. Voor veevoeders is vooral het Pb-gehalte van belang, omdat alleen op grond hiervan een partij veevoeder, volgens de Verordening Vvr ongewenste stoffen en produkten 1975, afgekeurd kan worden

Berghmans-van Megen, E.H.J.

Hoff, A.W.

Horstman, H.J.

Hovens, J.P.C.

Teeuwen, J.J.M.H.

Veen, N.G., van der

van der Veen, N.G.

NARCIS 

Onderzoek veevoeders op Pb, Cd, HCN en HCl naar aanleiding van de brand te Swifterbant

Name not available

Wageningen Yield 

VERSLAG 80.17 (V3) 
Onderzoek veevoeders op Pb, Cd, HCN 
en HCl naar aanleiding van de brand 
te Swifterbant. 
Pr.Nr. 3.369 1980-06-25 

-RIJKS-KWALITEITSINSTITUUT VOOR 
LAND· EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
7912003 
Verslag 80.l7 (V3) 
Projekt: Onderzoek monsters landbouw- en vlsserijprodukten 
op contaminanten (VKA/Min. L.&V . ). 
Onderwerp: Onderzoek veevoeders op Pb, Cd, HCN en HCl naar 
aanleiding van de brand te Swifterbant. 
Doel: 
1980- 06-25 
Pr. t~r. 3. 369 
Ten behoeve van het Ministerie van Landbouw en Visserij nagaan of er t . g.v. 
de brand te Swifterbant een besmetting van lood, cadmium, blauwzuur en 
zoutzuur is opgetreden in een in de nabijheid van de brandhaard gelegen 
partij veevoeders. 
Samenvatting en conclusies: 
Dit verslag geeft de analyseresultaten van Pb, Cd, vrij blauwzuur, het 
totaalchloridegehalte en de pH van verschillende veevoedermonsters, ge-
trokken uit een partij veevoeder, gelegen in de direkte omgeving van de 
brandhaard te Swifterbant . 
In twee mons ters mengpellets is een hoog gehalte aan Pb gevonden. E~n 
van deze twee monsters bevat tevens een hoog Cd-gehalte . 
De gehalten aan vrij blauwzuur zijn laag, terwijl de chloridegehalten 
en de pH's een normaal beeld te zien geven. 
Verantwoordelijk: drs N.G. van der Veen. 
Samensteller 
f1edewerk (st ) ers 
Ten behoeve van 
drs N.G. van der Veen . 
Mevr. E.H.J. Berghmans-van Megen, Mej . A.W . Hoff, 
H.J . Horstman, Mej. J . P.C . Havens, J.J . M. H. leeuwen. 
Ambtelijk gebruik . 
RIJKS-KWALITEITSINSTITUUT VOOR 
LAND- EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
1. Inleiding 
2. Monsterinformatie 
3. Methoden van onderzoek 
4. Analyseresultaten 
5. Samenvatting en conclusies. 
- 2-
, RIJKS-KWALITEITSINSTITUUT VOOR 
LAND· EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
-2-
79 12003 
1. Inleiding: 
De brand te Swifterbant d.d. 1980-06-01 (zie ook verslag 80.10 (Vl)), 
waarbij een in de direkte omgeving van de brandhaard gelegen partij vee-
voeders ter grootte van ca. 1300 ton mogelijk besmet zou kunnen zijn met 
Pb en Cd, was voor het Ministerie van Landbouw en Visserij en met name 
de direktie V.K.A. aanleiding om deze partij op het RIKILT te laten onder-
zoeken. 
Doordat Draka naast kabelisolatiemateriaal dat Cd-kleurstoffen bevatte, 
ook in beperkte mate krimpslang vervaardigde waarin Pb-zouten tot in 
enkele procenten aanwezig waren, zou ook Pb een bron van besmetting 
kunnen vormen, zij het in geringere omvang. 
Voor veevoeders is vooral het Pb-gehalte van belang omdat alleen op grond 
hiervan een partij veevoeder volgens de Verordening Vvr ongewenste stoffen en 
produkten 1975, afgekeurd kan worden. 
Bij nadere informatie zou zich ook blauwzuur in het veevoeder gevormd 
kunnen hebben terwijl er t .g .v . de brand ook zoutzuur gevormd was . 
Besloten werd dan ook om naast Pb en Cd blauwzuur en zoutzuur bij het 
onderzoek te betrekken. 
2. Monsterinformatie: 
Op 1980-06-12 werd een achttal veevoeders door de AID op het RIKILT af-
geleverd. De monsters bestonden uit grondnotenschrootpellets , mengpellets, 
kokosschilfers en palmpitschrootpellets. Elke soort bestond uit twee mon-
sters. De mengpellets en kokosschilfers hadden een donker uiterlijk. De 
monsters waren getrokken uit een veevoederberg, gelegen in de direkte om-
geving van de brandhaard. De veevoederberg had blusschade opgelopen en 
was bedekt met een harde korst ter dikte van 20 ~ 30 cm . 
Eén monster kokosschilfers bevatte een metalen plaatje van 1,2 gram, ge-
lijkend op een label, 
Eén monster mengpellets bevatte enkele kleine metaalbolletjes, gelijkend 
op staalpillen. 
Voor het blauwzuur onderzoek werden vijf mons ters, getrokken door de AID, 
op 1980-06-18 op het RIKILT afgeleverd . Deze monsters waren nodig omdat de 
eerder afgeleverde acht monsters direkt na binnenkomst bij 105°C werden ge -
droogd. Omda t juist het vrije blauwzuurgehalte van belang was, was het nood-
zakelijk om dit in niet-gedroogde produkten te bepale n. 
-3 -
RIJKS-KWALITEITSINSTITUUT VOOR 
LAND· EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
- 3-
Bij drogen zou blauwzuur kunnen verdampen en aldus onjuiste analyse-
resultaten kunnen opleveren. 
Onderzoek op vrij zoutzuur was onmogelijk . Besloten werd dan ook om 
het totale chloridegehalte te bepalen en de zuurgraad van de monsters . 
De~urgraad (pH) kan een indikatie geven omtrent het voorkomen van zout-
zuur. 
3. Methoden van onderzoek : 
a . Bepaling van Pb en Cd: zie verslag 80 .10 (Vl). 
b. Bepaling van de pH: 
10 gram monster, tot op 2 mg nauwkeurig gewogen, werd in een erlenmeyer 
van 250 ml gebracht. Na toevoegen van 100 ml water en 10 min. mechanisch 
schudden werd afgefiltreerd. M.b.v. een pH-meter werd de pH in het fil -
traat bepaald. 
c . Bepaling van vrij blauwzuur: 
Principe: 
Het vrije blauwzuur wordt via een stoomdestillatie uit het monster vrijge-
maakt en opgevangen in een basische oplossing. Na toevoegen van een kleur-
reagens wordt de extinktie gemeten. 
Uitvoering: 
20 gram van het monster, tot op 5 mg nauwkeurig gewogen, werd in een plat-
bodemkolf van 1000 ml gebracht. Na toevoegen van 250 ml water, 10 ml natrium-
acetaat oplossing (100 g/1, neutraal op fenolftaleinen) en 1 druppel anti-
schuimemulsie werd de kolf met een stoomdestillatieapparaat verbonden. Het 
destillaat werd in een maatkolf van 250 ml, bevattende 20 ml 0,1 N NaOH en 
enkele druppel s methylrood 0,02%, opgevangen. Ongeveer 200 ml werd overge-
destilleerd (er voor zorgend dat het destillaat alkalisch bleef) . Na aanvullen 
tot 250 ml en homogeniseren werd 25 ml in een maatkolf van 100 ml gepipet-
teerd . Vervolgens werd 1 druppel methylrood 0,02% toegevoegd en geneutrali-
seerd met HCl 0,1 N, waarna nog 4 druppels overmaat werden toegevoegd . 
1 ml broomwater werd toegevoegd, waarna de oplossing gedurende 5 min. af en 
toe werd omgezwenkt. 
Na toevoegen van ascorbinezuuroplossing (50 g/1) en omzwenken werden de broom-
dampen m. b. v. een fHhn afgeblazen. 
Gedurende 5 min . werd zo nu en dan omgezwenkt . 
- 4 -
RIJKS·I<WALITEITSINSTITUUT VOOR 
LAND· EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
-4-
IUI<IL T 
Nr . 
21737 
21738 
21739 
21741 
21740 
21742 
- ~21743 
21744 
79 12003 
Vurvoluen!.i lvtn·d 10 ml klcutT~iiCJens (bcst<Jünde uit een mencJsel Vt.lll ''5 mJ 
pyrldlr1e, 20 ml zoutzuur JN en 30 ml 0,8% l>arbituurzuuroplosslng) toege-
voegd, aangevuld tot 100 ml, gehomogeniseerd en gedurende 40 min. in een 
waterbad van 40°C geplaatst. Na afkoelen werd de extinktie bij 580 nm 
gemeten. 
Aan de hand van een ijklijn werd de blauwzuurconcentratie berekend. 
d. Bepaling van het chloridegehalte: 
Omdat het niet mogelijk was om een vrij zoutzuurgehalte t e bepalen werd 
het totale chloridegehalte in de veevoeders bepaald. 
De analyses werden uitgevoerd conform het EEG-voorschrift 71/250. 
Opmerking: 
1. Zowel de bepaling van het vrije blauwzuur als de bepaling van het 
chloridegehalte en de pH werden uitgevoerd door Mej. K. Strating 
onder leiding van ir P. Hollman. 
2. Omdat de analyseresultaten snel beschikbaar moesten komen kon het 
droogprocesniet geheel afgerond worden, De droge stof percentages 
vallen dan ook wat laag uit. 
4. Analyseresultaten: 
De analyseresultaten voor Pb, Cd en chloride, gebaseerd op de droge stof, 
zijn vermeld in tabel I. Ook de pH-metingen bij een verdunning 1:10 zijn 
in deze tabel opgenomen. 
De analyseresultaten voor het vrije blauwzuurgehalte gebaseerd op 
het verse produkt zijn vermeld in tabel IJ. 
Tabel I. 
llelaas % droge Gehalten in mg/kg Chloridege-
Nr. stof Pb 
pH Soort monster 
Cd halte in % 
440 A 76,4 3,8 0,90 0,10 6,2 Grondnotenschr.pellets 
440 A 65,2 3,8 0,79 0,21 5,9 Grondnotenschr.pellets 
441 A 63,1 63,8 6,8 0,54 5,4 t·lengpellets (donker) 
441 A 89,4 35,2 0,12 1,17 5,0 t·lengpellets (donket') 
442 A 60,3 3,2 0,58 0,99 4,9 l<okosschil fers (donker) 
442 A 87,7 2,4 0,14 0,78 5,3 l<okosschil fers (donker) 
443 A 51,4 1,8 0,19 0,37 4,9 Palmpitschr.pellets 
443 A 58,4 2,8 0,19 0,09 5,4 Palmpitschr.pellets 
-5-
RIJ KS-KWALITEITSI NSTITUUT VOOR 
LAND- EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
Tabel II 
RII<ILT Relaas 
t~r • Nr . 
22077 442 A 
22078 443 A 
22079 440 A 
22080 441 A 
22081 441 A 
Blauwzuur 
mg/kg . 
1 , 7 
0 , 4 
1,9 
0,5 
1,0 
5 . Samenvatting en conclusies : 
-5-
Soort monster 
l(okosschroo t 
Palmpitschrootpellets 
Grondnotenschrootpellets 
f·1engpelle ts 
f·1engpellets 
Oit verslag geeft de analyseresultaten van Pb, Cd, vrij blauwzuur, het 
totaal chloridegehalte en de pH van verschillende veevoeders, afl<omstig 
van een veevoederberg die gelegen was in de direkte omgeving van de brand-
haard te Swifterbant. 
Monster met RIKILT-nr . 21739 geeft een hoog gehalte voor Pb en Cd te zien. 
Monster met RIKILT-nr . 21740 geeft alleen voor Pb een hoog gehalte te zien. 
De gehalten voor Pb zijn hoog in vergelijking met de norm van 10 mg Pb/kg 
voor enkelvoudige diervoeders en 5 mg Pb/kg voor volledige diervoeders, 
normen die gehanteerd worden in de Verordening Vvr ongewenste stoffen en 
produkten 1975 van het Produktschap voor Veevoeder . N.a.v. deze hoge uit-
komsten heeft de AID aktie ondernomen door het verwerkingsproces van dit 
veevoeder tot mengvoeder te volgen . Uiteindelijk zullen van het mengvoeder 
monsters onderzocht moeten worden . 
Monster met RIKILT-nr . 21739 bevatte kleine metaalbolletjes. 
~e gehalten aan chloride alsmede de pH's vertoner1 een voor veevoeders 
normaal beeld. Besmettinq met zoutzuLir is derhalve niet aannemelijk. 
In de veevoeders is vrij blauwzuur aanwezig . De gehalten zijn echter laag 
t . o . v . een norm van 50 mg/kg in enkelvoudige en volledige diervoeders, zo-
als gehanteerd wordt in bovenstaande verordening, zodat ten aanzien hiervan 
geen pvoblemen te verwachten zijn. 
vdV/W. 
7912003 
RIJI<S-I<WALITEITSINSTITUUT VOOR 
LAND- EN TUINBOUWPRODUKTEN 
WAGENINGEN 
cc . 
Direktie V.K.A . (H.J. Mol), 
Van Ooesburgh, 
Buizer, 
De Ruig, 
Van der Veen, 
medewerkersverslag(5x) 
V 
2 



Onderzoek veevoeders op Pb, Cd, HCN en HCl naar aanleiding van de brand te Swifterbant

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield