Oldeman, R.A.A.

NARCIS 

Bosbouw en Roulette

Name not available

Wageningen Yield 

Bosbouw en roulette 
Opening van de Studiekringdag 1983 door de voorzitter, 
prof. dr. ir. R. A. A. Oldeman 
Dames en heren. 
Uit de strategische overwegingen van de KNBV 
blijkt, dat alom grote behoefte bestaat aan klaarheid 
over de economische kant van de bosbouw. Aan het 
begin van deze studiekringdag wil ik daarom uw aan-
dacht vragen voor de economisch relevante aspecten 
van de vorige drie studiekringdagen en van de huidige. 
Ik zal dat doen aan de hand van een vergelijking. In die 
vergelijking gaat er gelukkig een en ander mank, en 
ook dat zal ik u signaleren. 
Stel dat een boseigenaar, houtvester ot rentmeester 
bosaanleg of bosverjonging overweegt op een bepaald 
oppervlak en met een omloop van vijftig jaar. De kos-
ten kunnen dan worden beschouwd als de inzet bij een 
roulettespel. De roulette draait hoogstens vijftig jaar, 
en komt het verhoopte nummer eruit dan wordt het 
maximale rendement verkregen. De roulette kan ech-
ter ook eerder tot stilstand komen. Dat gebeurt heel 
vaak. In ongeveer tien jaar tijd hebben wij dat meege-
maakt met twee zware stormen, vier extra droge jaren, 
verscheidene epidemieën en een extra strenge winter. 
In bepaalde gevallen is de inzet geheel verloren met 
de vernietiging van opstanden. In andere gevallen 
komt de inzet er nog net uit, een "eigen geldje" in de 
vorm van voldoende natuurlijke verjonging of opbreng-
sten uit gevallen hout. Ook kan men denken aan uitke-
ring van verdubbelde inzet, een soort "even of on-
even", als het meevalt. 
Vertaald in economische termen hebben wij het over 
risicofactoren. In de vorige en in de huidige studie-
kringdagen vindt men alle mogelijke ingangen om 
daarmee rekening te houden. Dat zijn bij voorbeeld 
verwoestingsoorzaken, schaal van verjonging, soor-
tenkeus, weerstand en veerkracht van bossen. Van-
daag ligt de nadruk op de chemische risico's. 
Deze benadering, het zij onderstreept, strookt nau-
welijks met die van de opbrengsttabellen. Bij het op-
stellen van zulke tabellen is aangenomen dat het resul-
taat aan het einde van een omloop met vrijwel comple-
te zekerheid kan worden gerealiseerd. Dat denkbeeld 
is meer dan een eeuw oud, en het is aantoonbaar on-
juist. Het sproot voort uit produktiemodellen waarin de 
inzet van menselijk handelen met grote zekerheid ge-
lijk-op gaat met de voortbrenging van produkten, zoals 
in de industrie. In de landbouw verlaat men deze rede-
nering thans onopvallend. Er bestaat een computer-at-
tenderingsdienst voor boeren, die een seintje geeft op 
het tijdstip dat bij een bepaald gewas een bepaalde in-
greep nodig is. Sedert kort is er een onderzoekspro-
gramma gestart om hierin een veel belangrijker plaats 
toe te kennen aan toevalsfactoren. 
In de bosbouw met zijn lange omlopen ligt de zaak 
anders. Dat landbouwprogramma kan niet zonder 
meer worden geïmiteerd. Toch zijn we gelukkig niet 
volledig verstrikt in een roulettespel, hoe belangrijk de 
risicofactoren ook zijn. Het bos heeft namelijk van na-
ture ingebouwde zekerheden, juist omdat die levens-
gemeenschap zelf aan deze risico's blootstaat. De de-
fensieve eigenschappen van het bos, in termen van 
structuren en aantallen, zijn de vorige drie studiekring-
dagen uitgebreid aan de orde geweest. Vandaag wor-
den ze behandeld in termen van vooral biomassa en 
stofomzetting. 
Het gebruik van door evolutie ontstane natuurlijke 
eigenschappen van bomen en bos ter verhoging van 
de zekerheid van de opbrengstverwachtingen is altijd 
een kernthema geweest in de "natuurgetrouwe" bos-
bouw ("naturgemasse Waldwirtschaft"). In Nederland 
zijn echter de groeiplaatsen allang niet meer natuurlijk, 
evenmin als de boslevensgemeenschappen met hun 
ingekruiste inheemse en hun exotische soorten. De 
natuurgetrouwe redenering in zijn Duitse vorm is hier 
te lande dan ook niet ongewijzigd bruikbaar. Ook bij 
onze Oosterburen is hij overigens eigenlijk door de 
maatschappelijke ontwikkelingen achterhaald: het 
luchtvervuilingseffect gooit bijna letterlijk roet in het 
eten. leder die dergelijke vraagstukken denkt op te 
lossen door het "terugdraaien" van ontwikkelingen 
geeft blijk van een museum-mentaliteit, op zichzelf 
respectabel, maar inefficiënt in dit verband. Terug naar 
vroeger is immers uitgesloten. Economisch betekent 
het nog iets ergers dan roulette spelen, namelijk geld 
weggooien. Dat geldt voor de produktiefunctie even-
goed als voor de natuur- en recreatiefuncties. 
Geen bosbouw-economie is relevant, die niet ele-
menten uit de verzekerings- en uit de produktie-econo-
mie integreert. En op die basis is bosbouw niet moge-
lijk zonder daarbij behorende en daartoe ontworpen 
81 
i t'i'iri nnin i' i iiiuu i i'i'iuiiiii'niiii iii.iii i i irmii" i i i i' i'"'i i 111 w*r iT'—prnm 11" « '» "uhpb n n w iif-i"i l i 1 i "T 
teeltsystemen en technische procédés. Een eerste nog 
elementaire stap in die richting, met gebruik van 
hedendaagse hulpmiddelen, is het Hamburgse 
"Auermühle-model". Dat wordt reeds tien jaar in de 
praktijk toegepast. Het geeft een richting aan om beide 
thans verouderde benaderingen, de industriële mono-
culture en de natuurgetrouwe bosbouw, op construc-
tieve wijze achter ons te laten. In andere tanden is men 
ons dus weer voor. Dat is ook al niet venwonderlijk als 
men beseft dat gedurende tientallen jaren in ons land 
sterk onvoldoende aandacht aan fundamenteel boson-
derzoek is besteed. 
Met een aantal van de redeneringen die worden toe-
gepast in nieuwe systemen, zoals het Hamburgse, ko-
men wij vandaag in aanraking. De eerste twee pread-
viezen betreffen de produktie in het bos, en de organi-
satie daarvan in de bodem. Het derde preciseert- de 
risicofactoren op het gebied van milieuvervuiling. Het 
laatste betreft de raakpunten tussen bosbouw en in-
dustriële economie. Verder kunt u, als nieuwigheid op 
deze studiekringdag, tentoongestelde documentatie en 
demonstratiemateriaal bekijken in de pauzes. Tenslot-
te vrees ik dat u, net als ik, een scheikundeboek uit de 
middelbare schooltijd zult moeten opdelven om alle 
preadviezen te begrijpen. Dat is niet alleen de moeite 
waard, het is nodig in de huidige vervuilde wereld. 
In de hoop dat een vruchtbaar contact tussen prak-
tijk en onderzoek ook vandaag ontstaat open ik deze 
studiekringdag. 
82 


Bosbouw en Roulette

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield