Visch, J.

Name not available

Enkele technische aspecten van de bedrijfsvoering

Wageningen Yield 

ENKELE TECHNISCHE ASPECTEN VAN DE
BEDRIJFSVOERING
Ing. J. Visch
In dit hoofdstuk komt een aantal aspecten aan de orde die in hoofdzaak bij de exploitatie
van de proefboerderij naar voren komen. Er wordt melding van gemaakt omdat ze een in-
formatieve betekenis kunnen hebben voor de praktijk.
Resultaten melkvee
In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van een aantal gegevens over het melkvee in het
bedrijfseconomisch boekjaar 1983/84.  Helaas moet geconstateerd worden dat de gemid-
delde produktie weer wat gedaald is. Het vetgehalte daarentegen is op alle afdelingen ho-
ger dan vorig jaar. De oorzaak is de moeilijke voorjaarsperiode in 1983, toen de melk-
koeien vanwege de hevige regenval één maand langer op stal bleven. De kwaliteit van het
ruwvoer en de hoeveelheid was onvoldoende zodat in de winter de melkproduktie lager
was. Aan het jongvee op de afdelingen 1 en 2 en deels op de afdelingen 3 en 5 werd een
rantsoen van stro en krachtvoer verstrekt. Hierdoor is het krachtvoerverbruik, omgerekend
per melkkoe, nogal gestegen.
Tabel 1 Gegevens van de melkveebedrijven over het boekjaar 1983/84
Afdeling 1 2 3 4 5
Gem. aantal koeienlaverage number ofcows
Gem. leeftijd bij afkalven (jr. mnd.)/
average age at calving (yr. mo.)
Melk per koe (kg)lmi/k yield  per cow (kg)
Vetgehalte (%)lfat content (%)
Eiwitgehalte (%)lprotein  content (%)
Gld. per 100 kg melk (excl. BTW).
Hf/. per 100 kg milk (excl. VAT)
1 e klas melk (%)lfirst  class milk (%)
Totaal melk (kg)ltota/mi/k  (kg)
Wintermelk (%)lwintermi/k (%)
Gve per ha/LSU per ha
Krachtvoer per melkkoe’)(
concen tra tes per CO w’) (kg)
52,8 120,o 130,3
3.9 4.3 4.3
6066 6549 6139
4,29 4,18 4,23
3,26 3,31 3,24
74,23 73,19 - 73,38
98 94 100
320303 ï‘85926 799890
39,6 45,2 47,5
2,75 3,19 3,14
2124 2231 1880
108,4 53,2
- 4.6
6188 5811
4,09 4,24
3,15 3,26
- 73,60
- 95
- 309150
- 51,8
- 2,61
- 1348
Unit 1 2 3 4 5
Table 1 Data of dairy units of financial year 1983184
j) Inclusief jongveelincl.  young stock
Tussenkalftijd
De tussenkalftijd van de melkkoeien die tusen 1 mei 1983 en 1 mei 1984 hebben afgekalfd
ligt gemiddeld op 365 dagen. Op afdeling 2 is de tussenkalftijd het laagst, namelijk 355
dagen. Er wordt op deze afdeling gemiddeld 6 à 7 weken na het afkalven met insemineren
begonnen. Op afdeling 1 is de tussenkalftijd het hoogst, hoewel lager dan in voorgaande
85
Tabel 2 Tussenkalftijd en drachtigheidsresultaten van 1 mei 1983-1 mei 1984
Afdeling Aantal koeien waarvan Tussen- Aantal 1 e Non return (%)
tussenkalftijd berekend kalftijd inseminaties 0-56 dgn. 0-90 dgn.
1 37 374 68 56,0 47,0
2 96 355 134 60,4 57,5
3 103 369 167 63,0 62,0
4 83 366 146 61,6 56,8
5 40 371 70 58,5 54,2
Gem.lav. 359 365 585 60,5 57,5
Unit NO of cows with Calving
calving in terval in terval
NO of first
inseminations
0-56 days 0-90 days
Non-return (%)
Table 2 Calving interval and conception results from May 7,1983 - May 1,1984
jaren. Op deze grupstal is de afkalftijd verschoven naar het voorjaar, zodat de meeste
koeien in mei geïnsemineerd moeten worden. Op dat moment lopen ze buiten en is toch-
tigheidwaarneming eenvoudiger.
Het drachtigheidspercentage na de eerste inseminatie is gemiddeld 605  Op alle afdelin-
gen wordt veterinaire bedrijfsbegeleiding toegepast waarbij alle probleemkoeien (onregel-
matig tochtig; 30 dagen na afkalven niet tochtig gezien; witvuilen; opbrekers etc.) worden
onderzocht en eventueel behandeld.
Arbeidsverbruik
Elke medewerker noteert dagelijks hoeveel tijd besteed is aan bepaalde werkzaamheden
(bijvoorbeeld melken, voeren). Per afdeling worden deze gegevens verwerkt tot een jaar-
overzicht van het arbeidsverbruik. Tabel 3 laat een aantal van deze gegevens na verwer-
king zien. Voor vervanging van de vaste arbeidsbezetting bij ziekte, verlof en vrije week-
einden zijn vaste medewerkers op de Waiboerhoeve. Bij de voederwinning en bij het uitrij-
den van mengmest  wordt de loonwerker ingeschakeld. Voor alle afdelingen samen is een
aparte bedrijfsleiding aanwezig. Van de totale arbeidsbesteding op de melkveebedrijven
komt een groot deel voor rekening van het melken en het bijbehorende werk zoals melk-
stal reinigen, koeien ophalen etc. Op afdeling 2 en 3 (de beide 2-mansbedrijven) wordt
hieraan 38% besteed, 46% op afdeling 1 (grupstal) en 43% op afdeling 5. De rest van de
tijd wordt voor een groot deel gebruikt voor de veeverzorging. Het graslandwerk, zoals be-
mesting, onderhoud en voederwinning, veroorzaakt weliswaar een piek in de zomer, maar
over het gehele jaar gerekend wordt ongeveer l O-12%  van de tijd hieraan besteed. In ,,Al-
gemeen” zit machine-onderhoud, stal- en erfonderhoud, administratie etc.
Droge voorbehandeling
Het is voor de melkkwaliteit van belang dat uier en spenen voor het melken schoon en
droog gemaakt worden. Dit kan gebeuren door de spenen te wassen en daarna goed af te
drogen met schone doeken. Dit is een goede methode maar kost extra tijd.
Een andere mogelijkheid is de droge voorbehandeling. Deze kan met droge, schone doe-
ken gebeuren, doch ook met papier. Op alle afdelingen van de Waiboerhoeve wordt deze
methode toegepast. Het papier bestaat uit celstof en is zacht voor de spenen. Het mate-
riaal zit op rollen die ca. 1000 meter papier bevatten van 26-30 cm breed; zogenaamd ga-
86
Tabel 3 Arbeidsverbruik per afdeling in boekjaar 1983/84
Afdeling 1 2 3 5 6
Vaste arbeidsbezetting:
permanent labour force
Gem. aantal koeien/
average number of cows
Gem. aantal stuks jongvee (gve)/
average number ofyoung stock (LSU)
Gem. aantal vleesstieren (gve)/
average number of beef buk (LSU)
Arbeidsverbruik totaal (mu)/
labour use total (hours)
Arbeidsverbruik per koe (mu per gve)/
labour use per cow (hours per LSU)
Melkenlmilking
Bijkomend werklwork  around miking
Veeverzorgingltending of cattle
Bemesting/graslandverzorging/
fertilizing/grassland  management
Voederwinninglfodder harvesting
Algemeenlgeneral
Totaalltotal
52,8
22.5
-
3409
19 12 11 16
11 6 5 10
26 16 16 25
2 4 3 3
2 2 2 2
5 8 5 5
65 48 42 61
2 2
120,o 130,3
37.0 37,2
-
5804
-
5492
1
53.2
17,9
-
3231
Unit 1 2 3 5 6
Table 3 Labour use per unit in financial year 1983/84
ragepapier. Op de Waiboerboeve wordt al 12 jaar hiermee gewerkt en het voldoet goed,
ook wat de kwaliteit van de melk betreft, Bij het gebruik van papier behoeft men geen uier-
doeken meer te wassen.
De werkwijze is als volgt. Een stuk papier wordt om de handen gerold, waarna bij 2 à 3
koeien uier en spenen droog en schoongemaakt worden. Vervolgens gaat het de vuilnis-
emmer in. Doordat met één stuk papier weinig uiers behandeld worden, is de kans op het
overbrengen van eventuele mastitisbacteriën minder groo?.  Ook kan op deze wijze een
groot deel van de eventueel aanwezige sporen van boterzuurbacteriën verwijderd worden.
Op de Waiboerhoeve
wordt al 12 jaar een droge
voorbehandeling toege-
past. Daarbij wordt gebruik
gemaakt van celstofpapier.
On the experimental farm
Waiboerhoeve dry prepa-
ration at miking has been
applied during 72 years.
Therefor tissue paper is
utilized.
Een papierrol op een bedrijf van 60 melkkoeien is voldoende voor een maand. Een rol kost
35 gulden. De kosten bedragen dan bij 60 melkkoeien ruim 1 gulden per dag. Er zijn te-
genwoordig ook andere soorten papier te koop, zoals tissues in dozen. Deze tissues zijn
ook goed te gebruiken maar nogal wat duurder dan papier op rollen.
Jongvee op roosters
Bij de grupstal van afdeling 1 verblijven de pasgeboren kalveren de eerste 10 dagen in
buiten opgestelde eenlinghokjes. Daarna komen ze in ingestrooide groepshokken onder
een afdak. Hierin verblijven de vaarskalveren ruim 4 maanden. Daarna gaan ze naar bin-
nen in groepshokken met volledige roostervloer. Er zijn vier leeftijdsgroepen: 5-9; 9-13;
13-17 en 17-23 maanden. Als hoogdrachtige vaars komen ze in de grupstal.
De diepte van de groepshokken is 35 meter. Er zitten gemiddeld 7 dieren in één groep.
Met veel dieren per mfl zijn de bouwkosten van dit systeem lager dan bij ligboxen  met een
mestgang. De ervaring is dat de dieren snel vervuilen in hun eigen mest. Om de dieren wat
schoner en toonbaarder te doen zijn worden ze in het begin van het stalseizoen helemaal
geschoren. Daarnaast wordt een rantsoen ruwvoer verstrekt dat de mest vaster maakt; bij-
voorbeeld wat kuilvoer of hooi met een hoog ruwe-celstofgehalte of snijmais. Door de die-
ren regelmatig te wegen wordt de groei gevolgd. Bij een goed rantsoen is een groei van
650 gram per dag mogelijk gebleken.
Nieuwe melkstal
Op afdeling 2 (melkveebedrijf met 120 melkkoeien + jongvee) is de twaalfstands visgraat
melkstal  vervangen door een zestienstands zij-aan-zij melkstal. Deze kon in dezelfde
ruimte worden ondergebracht omdat bij de visgraatstal twee terugloopgangen aanwezig
waren. De koeien gaan aan dezelfde kant de melkstal  in en uit. Alle leidingen zijn onder de
putrand aangebracht, ook de Enfarm  melkmeters. De melkstal  is voorzien van automati-
sche afneemapparatuur en met perslucht bediende in- en uitgangshekken. De koeien zet-
ten zich bij het betreden van de melkstal in volgorde vast in een vastzethek. Het kracht-
voer wordt verstrekt in een voergoot voor het vastzethek.
Tevens is een elektronisch managementsysteem geplaatst. De microcomputer zal geko-
peld worden aan koeherkenning, automatische melkmeting en geprogrammeerde kracht-
voerverstrekking in de melkstal. De krachtvoerverstrekking in de melkstal  zal dan gecom-
bineerd worden met de geprogrammeerde krachtvoerverstrekking in de buiten opgestelde
krachtvoerboxen.
Het melkstel  wordt tussen de achterbenen door aangesloten. De melker kan niet geraakt
worden als de koeien slaan en het melkstel kan moeilijker worden afgetrapt. De looplijnen
zijn kort omdat er per koe slechts 66 cm stabreedte is. Het op deze wijze melken bevalt
goed. De koeien zijn rustig, de capaciteit ligt zo rond de 60-65 koeien per uur.
Aanvankelijk waren er enige probleempjes. Na het melken moesten de koeien door een
smalle gang langs de wachtruimte voor de melkstal  terug naar de ligboxenstal. Dat gaf een
behoorlijk oponthoud en er viel nogal wat mest in de melkstal. Dit is opgelost door de in-
gang en uitgang te wisselen zodat de koeien na het melken direct een brede ruimte in kun-
nen.
88
Dakisolatie grupstal
In de grupstal zijn twee soorten dakisolatiemateriaal aangebracht. Aangebracht zijn een 5
cm dikke steenwolplaat met tweezijdig aluminiumfolie van Rockwool lapinus en een 5 cm
dikke fenolformaldehydeschuimplaat met aluminiumkraftpapier van Roland Werken. Het
betreffende materiaal is goed brandwerend. Het heeft naast een geringe vlamuitbreiding
en vlamoverslagintensiteit ook een geringe rookontwikkeling.
De steenwolplaat heeft nogal wat problemen gegeven bij het aanbrengen. De stijfheid van
de plaat was geringer dan werd verwacht, waardoor meer bevestigingspunten moesten
worden gebruikt.
Samenvatting
De melkproduktie is gemiddeld iets gedaald. Het vetgehalte is gestegen. Het kracht-
voerverbruik was hoger dan andere jaren. De winterperiode duurde langer en aan het
jongvee werd een stro/krachtvoerrantsoen verstrekt.
De tussenkalftijd lag gemiddeld op 365 dagen. Het drachtigheidspercentage na één in-
seminatie was 60,5.
Op de melkveebedrijven werd ca. 38-46% van de tijd aan melken en bijbehorend werk
besteed.
Droge voorbehandeling met celstofpapier gaf goede resultaten. Kosten bij 60 melk-
koeien ca. 1 gulden per dag.
Jongvee op roosters kan, doch er dient rekening gehouden te worden met het rantsoen
opdat de dieren vaste mest krijgen.
De eerste ervaringen met de zestienstands zij-aan-zij melkstal  zijn gunstig.
Bij dakisolatie met steenwolplaten moesten vanwege de geringere stijfheid van de pla-
ten meer bevestigingspunten worden gebruikt dan bij fenolschuimplaten.
Some technical aspects of the Waiboerhoeve
Milk production has on an average  decreased somewha f. Fat content has raised. The
use of concentrates  was more than in other years. Winter season lasted  longer and
young stock received  a ra tion of stra w and concen  tra tes.
Calving  interval was 365 days on average.  The conception rate after one insemination
was 60,5%.
Milking and work around milking took 3646% of total available time at the dairy farms.
Dry preparation at milking with tissue paper gave good results.  Costs amounted about
Hfl. 1 per day at a 60 cows herd.
Keeping young stock on slatted floers  is possible, but they must receive  such  a ration
that they wil1  not become too dirty.
First experiences with a sixteen  stalls side-to-side  milking parlour  are favourable.
For roof isolation with rockwool plates  more points of attachment had to be used be-
cause  of the less  stiffness of the plates  than with phenolformaldehyde cellular  plates.
89


NARCIS 

ENKELE TECHNISCHE ASPECTEN VAN DE
BEDRIJFSVOERING
Ing. J. Visch
In dit hoofdstuk komt een aantal aspecten aan de orde die in hoofdzaak bij de exploitatie
van de proefboerderij naar voren komen. Er wordt melding van gemaakt omdat ze een
informatieve betekenis kunnen hebben voor de praktijk.
Resultaten melkvee
In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van een aantal gegevens over het melkvee in het
bedrijfseconomisch boekjaar 1984/85.  Ten opzichte van vorig jaar is de melkproduktie op
afdeling 1 opnieuw gedaald. Op de andere melkveeafdelingen is de melkproduktie iets ge-
stegen. Het vetgehalte steeg met 0,06 tot 4,26%  en het eiwitgehalte met 0,07 tot 3,31%. ’
De oorzaak van de gedaalde melkproduktie op afdeling 1 is waarschijnlijk te vinden in de
zomerperiode. Er werd toen standweide toegepast met bijvoeding van snijmais. Doordat er
minder gras groeide dan was berekend en waardoor er nogal wat grasland vertrapt werd,
moest er soms veel (tot 10 kg droge stof) snijmais bijgevoerd worden. Het aanbod van
gras was onregelmatig waardoor de melkproduktie te veel wisselde. Opvallend in deze tabel
is ook het lage krachtvoerverbruik op afdeling 2 en 5, in relatie tot de goede melkproduktie.
De melkkoeien hebben veel melk uit het ruwvoer ,,gehaald”.
In tabel 2 is de tussenkalftijd (TKT) vermeld. Opvallend in deze tabel is dat de TKT op de
grupstal van afdeling 1 het laagst is, terwijl de laatste jaren de vruchtbaarheid juist in deze
stal een probleem was. Toen is de afkalfpiek door de vruchtbaarheidsproblemen (hoofdza-
kelijk de moeilijke tochtigheidswaarneming) opgeschoven naar de voorjaarsmaanden
(februari/maart). Het insemineren vindt dan plaats in mei en juni als de koeien in het land
lopen. Tochtigheidswaarneming is dan veel gemakkelijker. Vastgesteld kan worden dat de
TKT op alle afdelingen goed is (tussen 364 en 377).
Tabel 1 Gegevens van de melkveebedrijven over het boekjaar 1984/85
Afdeling 1 2 3 4 5
Gemiddeld aantal koeien/
average number  of cows
Gemiddelde leeftijd bij afkalven (jaar/maand)/
average age of calving (year/month)
Melk per koe (kg)lmi/k yield per cow (ks)
Vetgehalte (%)lfat content (%)
Eiwitgehalte (%)lproteincontent  (%)
Guldens per 100 kg melk (excl. BTW)/
Hf/. per 100 kg milk (excl. VAT)
1 e klas melk (%)lfirst  class milk (%)
Totaal melk (kg)ltota/mi/k  (kg)
Wintermelk (%)lwinter milk (%)
Gve per ha/LSU per ha
Krachtvoer per koe (kg) incl. jongvee/
concen tra tes per cow (kg) incl. young stock
58,6
3.9
5607
4,26
3,22
73,17
87
320.685
41,2
4,34
1694
108,l 122.5 84,l 51.9
3.9
6546 6237 6144 6187
4,27 4,25 4,28 4,23
3,42 3,31 3,30 3,29
75,39 74,15 74,35 73,69
88 97
699.751 758.591
42,l 43,l
2,96 3,37
1359 1600
4.1 3.9
84
508.185
52
2,47
4.3
100
310.449
52,4
1,91
1168
Unit 1 2 3 4 5
Table 1 Data of dairy units of financial year 1984/85
94
Tabel 2 Tussenkalftijd (TKT) van 1 januari 1985 tot 31 december 1985
Afdeling Aantal dieren
waarvan TKT berekend
TKT Spreiding
1 48 364 323-543
2 73 371 259-505
3 83 377 311-490
4 36 377 320-440
5 28 375 243-477
Unit Number of cows Calving
with calving interval interval
Range
Table 2 Calving interval from 7 January 7 985 ti// 3 7 December 7 985
Tabel 3 Aantal eerste inseminaties en drachtigheidsresultaten van 1 oktober 1984 tot 1 oktober
1985
Afdeling Aantal le Non-return 0-56 dagen
inseminaties aantal percentage
1 80 50 62,5
2 140 78 55,7
3 155 106 68,4
4 91 67 73,6
5 64 33 51,5
Gemiddeldlaverage 530 334 63,0
Unit Number of first Number %
insemina tions Non-return 0-56 days
Table 3 Number of first inseminations and conception results from 7 October 7984 ti// 7 October
7 985
In tabel 3 zijn het aantal eerste inseminaties en de drachtigheidsresultaten vermeld. Het
gemiddelde drachtigheidspercentage na de eerste inseminatie ligt op 63. Op alle afdelin-
gen wordt veterinaire bedrijfsbegeleiding toegepast waarbij probleemkoeien onderzocht
en eventueel behandeld worden.
Arbeidsverbruik
Elke medewerker noteert dagelijks hoeveel tijd besteed is aan bepaalde werkzaamheden
(bijvoorbeeld melken, voeren). Per afdeling worden deze gegevens verwerkt tot een jaar-
overzicht van het arbeidsverbruik. Tabel 4 laat een aantal van deze gegevens zien. Voor
vervanging van de vaste arbeidsbezetting op de afdelingen bij ziekte, verlof en vrije week-
einden zijn vaste vervangers beschikbaar. Voor alle afdelingen samen is een aparte be-
drijfsleiding aanwezig. Bij de voederwinning en het uitrijden van mengmest  wordt de loon-
werker ingeschakeld. Van de totale arbeidsbesteding komt een groot deel voor rekening
van het melken en het bijbehorende werk zoals melkstal  reinigen, koeien ophalen e.d. Op
alle afdelingen wordt 38% van de tijd hieraan besteed, 30-40%  wordt besteed aan veever-
zorging, dat wil zeggen voeren van kalveren en melkvee, zorg bij afkalven e.d. Het gras-
landwerk  zoals bemesting, onderhoud en voederwinning, veroorzaakt weliswaar een piek
in de zomerperiode, maar over het gehele jaar gerekend neemt dit ongeveer 7% van de
tijd in beslag op de eenmansbedrijven en 14% op de tweemansbedrijven. In de post ,,alge-
95
Tabel 4 Arbeidsverbruik per afdeling in het boekjaar 1984/85
Afdeling 1 2 3 4 5 6
Vaste arbeidsbezetting/
permanent labour force
Gemiddeld aantal koeien/
average number of cows
Gemiddeld aantal stuks jongvee (gve)/
average number of young stock (LW)
Gemiddeld aantal vleesstieren (gve)/
average number of beef bulls (LW)
Arbeidsverbruik totaal (manuren)/
labour use total (manhours)
1
58,6
17,4
-
4015
Arbeidsverbruik per koe (manuren per gve)/
labour use per cow (manhours per LW)
Melkenlmilking 18
Bijkomend werklwork around milking 10
Veeverzorgingltending of cattle 30
Bemesting, graslandverzorging/ 3
fertilizing, grassland management
Voederwinninglfodder harvesting 2
Algemeenlgeneral 6
2
108,l
37,6
1
51,9
18,4
- -
5637
2 1
122,5 84,l
36,9 24,3
- -
5147 - 3461
12 10 - 15’/2
8 6 - 9
18 15 - 29
3 3 - 3
4 3 - 2
7 5 - 8
Totaalltotal 69 52 42 - 67 11
Unit 7 2 3 4 5 6
Table 4 Labour use per unit in financial year 1984/85
meen” is onder meer de administratie opgenomen en het onderhoud van stal, erf en ma-
chines.
Koude reiniging
Op afdeling 3 worden de 125 melkkoeien gemolken in een 16-stands visgraatmelkstal met
melkmeetglazen en een laag liggende melk leiding. Gedurende ca. één jaar is de melkin-
stallatie met koud water gereinigd met een hoge dosering speciaal reiningsmiddel. Er werd
met water van ca. 60 OC voorgespoeld om het melkvet op te lossen en af te voeren. Daar-
na werd acht minuten gereinigd met koud water met 1% reinigingsmiddel. In de proefperio-
de is de reiniging diverse malen aangepast: hogere dosering, verandering tijdsduur spoe-
len, twee maal voorspoelen.
Een probleem was dat er ondanks alle aanpassingen aanslag in de melkmeetglazen ont-
stond. Ook werden de koppen van de tepelvoeringen niet schoon genoeg. Daarom werd
iedere week éénmaal met warm water gereinigd. Bacteriologisch (kiemgetal) waren er tij-
dens deze periode geen problemen. Na een jaar werd besloten weer warm te gaan reini-
gen met een lagere dosering van hetzelfde middel. De glazen worden nu wel goed schoon
evenals de koppen van de tepelvoeringen. Waarschijnlijk is de 16-stands  visgraatmelkstal
met melkmeetglazen moeilijker te reinigen dan bijvoorbeeld een lO-stands  zonder melk-
meetglazen. Het zou kunnen zijn dat in een eenvoudige melkstal de koude reiniging wel
lukt.
Sproeier voor verregening van mengmest
Gedurende een vijftal jaren wordt mengmest  verregend op grasland en bouwland. In het
96
Sinds 1,5 jaar wordt meng-
mest verregend met een
sproeier met rubberen
mondstuk en aandrijfwiel-
tjes. De ervaringen zijn
goed.
Since í,5 year slurry is
spread by a sprinkler with a
rubber mouthpiece and a
smal/ operating wheel. The
results are good.
Het wieltje voor de sproei-
mond wordt rond gedraaid
door de met grote kracht er-
langs spuitende mest. Daar-
door kan het wieltje via een
as weer een tandwielkrans
aandrijven, waarop de
sproeier bevestigd is.
The little wheel in front of the
mouthpiece is turned round
by the jast passing slurry.
Through this fhe wheel can
drive the sprinkler by way of
gear transmission.
begin was de sproeier één van de problemen. Hij raakte steeds verstopt of hij draaide niet
rond. Er is toen een sproeier ontwikkeld die zijn rondgaande beweging kreeg van loopwie-
len over de grond. Op zich een goede verbetering, hoewel er toch een probleem was: de
sproeier bewoog zich te schoksgewijs heen en weer, waardoor de mest onvoldoende ver-
deeld werd.
Inmiddels is er 1,5 jaar gewerkt met een Italiaanse sproeier met een rubberen mondstuk.
Voor de sproeimond zit een wieltje dat door de met grote kracht erlangs spuitende mest
zeer snel rond wordt gedraaid. Dit wieltje drijft via een as een tandwielkrans aan, waarop
de sproeier is bevestigd. Met behulp van in de draaikrans gestoken pennen wordt de werk-
breedte van de sproeier bepaald. Deze sproeier voldoet goed.
Roostermixer
In verschillende stallen doet zich het probleem voor dat de mengmest  onvoldoende wil drij-
97
ven. Met name op bedrijven waar nauwelijks mogelijkheden voor mixen of rondpompen
zijn. Het is dan lastig de mestkelders leeg te krijgen. Vaak wordt dan met de vacuumtank
ergens dunne mest of gier opgezogen, die dan op de plek waar de mest niet wil drijven er
weer in wordt gepompt. Een lastig, vuil en tijdrovend karwei.
Door diverse firma’s is nu een verplaatsbare electromixer ontworpen die speciaal ingezet
kan worden op moeilijk bereikbare plaatsen. De werking van zo’n mixer is simpel. Met be-
hulp van een liertje laat men het roerblad door de roosters zakken. De mixer wordt vervol-
gens met twee pennen vergrendeld. Een electromotor drijft de mixer aan. Wanneer een
bepaalde plaats goed gemixt is, wordt de mixer enkele meters verplaatst, enz. Na enkele
malen verplaatsen, is de mest behoorlijk gemixt en komt goed in beweging.
Stalen mestsilo
In 1975 is op de Waiboerhoeve een gegalvaniseerde mestsilo  gebouwd. De silo is ge-
bouwd volgens systeem ,,Lipp” met z.g. gefelste naden. Aan de binnenzijde is de wand
proefsgewijs gedeeltelijk één en gedeeltelijk twee maal gecoat, na respectievelijk één of
twee voorbehandelingen. De inhoud van deze silo is 700 m3 en de wandhoogte is 3 meter.
De ervaring met deze mestsilo is als volgt samen te vatten. Na ca. 8 jaar ontstond er roest
op verschillende plaatsen aan de binnenzijde, vooral daar waar de wand slechts éénmaal
behandeld was. De roest zit vooral in de bovenste meter van de silo op de zogenaamde
mest/lucht  rand. In de daaropvolgende twee jaar heeft de roestvorming zich enorm doorge-
zet. Zo erg zelfs dat de wand op verschillende plaatsen nu doorgeroest is. De silo is onge-
schikt geworden voor de opslag van mengmest  en wordt gesloopt. Op de betonnen funda-
tieplaat zal opnieuw een stalen mestsiio volgens systeem Lipp gebouwd worden, maar
dan met roestvast staal als materiaal. Dat is ijzeren plaatwerk waarop aan weerszijden
een dun laagje roestvast staal geperst is.
Ventilatie in ongeïsoleerde stallen
De ligboxenstallen op de Waiboerhoeve zijn niet geisoleerd  en hebben een natuurlijke
ventilatie. Deze ventilatie vindt plaats door een open nok en kleppen in de zijwand. Er zijn
ook stallen met space boarding in eindgevels en zijwanden en in één stal zijn spleten in
het dak aangebracht. In z’n algemeenheid kan gesteld worden dat de ervaringen met
ongeïsoleerde stallen goed zijn. Er is zo’n goed klimaat in de gebouwen dat er geen pro-
blemen zijn met de gezondheid van het vee. Kou is voor het melkvee geen probleem. De
kleppen in de zijwand kunnen dan ook zoveel mogelijk open blijven staan, zodat de lucht-
vochtigheid niet te hoog wordt. Het is beter een iets lagere temperatuur te hebben met een
goede luchtvochtigheid. Toch kan er met name onder winterse omstandigheden wat onge-
mak ontstaan. Daarom moest een aantal zaken goed in de gaten worden gehouden.
- De waterleidingen moeten zodanig aangelegd zijn dat ze niet kunnen bevriezen.
- Waterleidingen moeten tijdig afgesloten en afgetapt worden op plekken waar ze kunnen
bevriezen.
- De mestafvoer kan met behulp van een tijdklok bij koude nachten vaker draaien.
- Een mengsel van zout en zaagsel op de roosters of vloeren gestrooid, voorkomt bevrie-
zing van de mest.
98
Samenvatting
Behalve op afdeling 1 is de melkproduktie overal weer wat gestegen. Op afdeling 2 en 5
werd een zeer gunstige verhouding melkproduktie-krachtvoerverbruik gerealiseerd.
De tussenkalftijd op alle afdelingen ligt gemiddeld erg gunstig (tussen 364 en 377).
Het gemiddelde drachtigheidspercentage na éénmaal insemineren ligt op 63.
Op de melkveeafdeling wordt ongeveer 38% van de tijd aan melken besteed en 30-
40% aan veeverzorging.
De nieuw in gebruik genomen sproeier voor mengmestverregening voldoet goed.
Gedurende een jaar werd de melkmachine op afdeling 3 ,,koud” gereinigd. De lei-
dingen, meetglazen en tepelvoeringen werden niet schoon genoeg.
In stallen waar geen mixerput  of rondpompsysteem aanwezig is, kan een eenvoudige
roostermixer goed werk leveren.
De gegalvaniseerde mestsilo  is na 10 jaar op verschillende plaatsen doorgeroest en
wordt gesloopt.
De ervaringen in ongeïsoleerde stallen zijn goed. Kou is minder belastend dan een hoge
luchtvochtigheid voor de gezondheid van het vee.
Some technical aspects  of the Waíboerhoeve
- Except  in unit 1 milkyield is somewhat higher  than the year before. In the units 2 and 5
the use of concentrates  per cow (incl. young stock) was low. It was respectively 1359
and 7 168 kg while the milkyield was respectively 6546 and 6 187 kg per cow.
- The calving  interval in the several units was on an average  very good (between 364 and
377 days).
- The mean  conception rate after  one insemination was 63%.
- Milking  and work around milking took 38% of the available  time at the dairy farms and
other work with ca ttle took 30-40 % .
- The new sprinkler to spread slurty  works satisfactory.
- During one year the milking machine on unit 3 has been cleaned  with cold water. The
cleaning  was not satisfactory.
- In stables  where stirring the slurry is difficult a simple electric  mixer can be useful. The
mixer works with its blades  under the slatted floor.
- After  ten years the metal slurry silo has rusted through at several places.
- There are good experiences with unisolated stables. Cold is les harmfull than a high hu-
midity for the health of the cattle.
99


ENKELE TECHNISCHE ASPECTEN VAN DE
BEDRIJFSVOERING
Ing. J. Visch
In dit hoofdstuk komt een aantal aspecten aan de orde die in hoofdzaak bij de exploitatie van
de proefboerderij naar voren komen. Er wordt melding van gemaakt omdat ze een informa-
tieve betekenis kunnen hebben voor de praktijk.
Resultaten melkvee
De melkproduktie steeg 715 kg per koe in vergelijking met vorig jaar. Het vetgehalte steeg
tot 4,31  % en het eiwitgehalte tot 3,37  %. In tabel 1 is een overzicht gegeven van de
ontwikkeling van de melkproduktie vanaf 1973. Tabel 2 geeft een overzicht van een aantal
gegevens over het melkvee in het bedrijfseconomisch boekjaar 1986187.
Het krachtvoerverbruik per koe is dit jaar ook gestegen. Dit komt onder meer door de hogere
melkproduktie en doordat het jongvee een deel van de winter een rantsoen van stro en
krachtvoer heeft gehad. In het superheffingsjaar 1986/87  werd 1,5 % melk geleverd boven
het toegestane quotum.
Tabel 1 Verloop melkproduktie (kg) in de afgelopen jaren
Boekjaar
1 2
Afdeling
3 4
Gemiddeld
5
1973174 4751 4543 4972 - - 4780
1980/81 5997 6560 6895 7118 - 6755
1981182 6082 6782 6629 6538 - 6573
1982183 6158 6922 6088 6392 5957 6364
1983184 6066 6459 6139 6275 5811 6231
1984185 5607 6556 6237 6144 6187 6220
1985186 6689 6596 6319 6493 6142 6449
1986187 7164 7116 7094 7598 6897 7162
Financial
year
7 2 3
Unit
4 5 Average
Table 1 Mik production in the last few years
Tabel 2 Enkele resultaten van het melkvee in 1986/87
Afdelinglunit 1 2 3 4 5
Gem. aantal melkkoeienlaverage number of cows
Melk (kg per koe)lmi/k (kg per cow)
Vetgehaltelfat content (%)
Eiwitgehaltelprotein content (%)
Melkgeld per koe (gld)lmi/k money per cow (guilders)
Krachtvoer (kg per koe incl. jongvee)/
concentrates (kg per cow incl. young stock)
51 105,6 116 59,6 49,8
7164 7116 7094 7598 6897
4,34 4,38 4,29 4,30 4,27
3,35 3,43 3,35 3,35 3,35
401 5427 5323 5684 5131
1987 2048 2098 2264 1932
Table 2 Data of dairy units of financial year 1986187
76
Melkslanggeleider
Op afdeling 4 is een IO-stands visgraatmelkstal in gebruik met onder de putrand geplaatste
melkmeetglazen. Er is geen automatische afneemapparatuur, maar er wordt gewerkt met de
zogenaamde ,,melkstop”,  dat wil zeggen dat de pulsator in de rustfase  blijft werken, als de
koe uit is. Vanaf de melkklauw lopen de melkslang, de vacuümslang en de pulsatieslangen
naar beneden naar het melkglas. Tijdens het melken hangen die slangen als het ware aan
de melkklauw, die daardoor schuin weggetrokken wordt. Dit veroorzaakt dan weer ongelijke
krachten op de spenen waardoor het ene kwartier sneller leeggemolken wordt dan het andere
en meer valse lucht aangezogen wordt.
In overleg met de leverancier van de melkinstallatie zijn melkslanggeleiders gemonteerd.
Zo’n geleider bestaat uit een stang met aan het eind een haak waar de slangen ingeklemd
kunnen worden. De melkslanggeleider zit via een kogelgewricht aan de dwarsbuis. Wanneer
het melkstel  aangesloten is, wordt met één handbeweging de melkslanggeleider in de juiste
stand geplaatst en worden de slangen erin gehaakt. De beide melkers van deze afdeling zijn
zeer tevreden over deze melkslanggeleider.
Dakspleetventilatie
Voor afdeling 4 werd in 1984 een nieuwe ligboxenstal gebouwd. Mede door de gunstige
ervaringen met open en ruime stallen is gekozen voor veel stalinhoud per koe en veel frisse
lucht. Voor de ventilatie heeft de stal één zijwand die vanaf 2 meter hoogte uit een 1,5  meter
hoog lattenrooster (space-boarding) bestaat. Normaal hoort bij dit ventilatiesysteem aan
De melkslanggeleider zorgt ervoor dat het
melkstel  recht onder het uier hangt.
The mik tube guide takes care of the cluster
to hang right under the uddef.
Dakspleeh
ling 4; elke
breed.
Ven tila tion
at unit 4; e
wide.
rentilatie op afde-
spleet is 1,5 cm
by slatted rook
ach slit is 1,5 cm
beide zijden zo’n lattenrooster, maar omdat aan de andere zijde het jongvee is gehuisvest
onder een afdak, was dat niet mogelijk. Als experiment zijn daarom in het dak spleten tussen
de golfplaten gemaakt. Om de meter zit nu een spleet van ca. 15 cm breed. Daarnaast heeft
het dak een ILB-nok. De verwachting is dat dit ventilatiesysteem een optimaal klimaat kan
geven voor de melkkoeien. Na drie jaar ervaring met deze ,,frisse” stal kan gesteld worden
dat het klimaat erg goed is (ook bij erge kou). Inregenen komt alleen voor bij heftige buien
waarbij de regen loodrecht uit de lucht valt.
Grupstal aangepast aan grotere koe
De in 1978 gebouwde grupstal is aangepast aan de steeds groter wordende koe. Eerst was
de standlengte 130 cm en waren de eerste zes spijlen van de gruproosters voorzien van
rubberinlage (zie Waiboerhoeve 1986, blz. 77). De stand is nu langer gemaakt door op de
roosters gegalvaniseerde platen te leggen tot een lengte van 160 cm. Tevens is er tussen
twee koeien een afscheiding van 120 of 100 cm lengte. Er is een rubbermat gelegd vanaf
de rol (dus uit één stuk) op de betonnen vloer.
De houten knieboom  is door middel van een gebogen rubberstrook verhoogd tot 25 cm. De
koeien staan aan hangnylons die schuin hangen, dat wil zeggen van onder zover mogelijk
naar voren (tegen de knieboom  aan) en van boven ca. 20 cm naar achteren. Hierdoor heeft
de koe meer ruimte voor opstaan en vreten. In de ,,ruststand”  staat ze iets naar achteren,
waardoor het mesten op de stand minder wordt. Met behulp van de koetrainers worden de
standen helemaal niet meer bemest.
De eerste indruk is dat de koeien meer ontspannen staan en meer bewegingsmogelijkheden
hebben dan in de oude situatie.
78
Grasland
Het was een moeilijke zomer voor de graslandexploitatie. De winter van 1986/87  had veel
schade aangericht aan de zode: zo’n 60 ha moest doorgezaaid worden. Verder is op bijna
alle percelen gespoten tegen muur en herderstasje.
De natte zomer die erop volgde, zorgde voor een goed herstel van de zode en een behoorlijke
grasgroei. Echter voor beweiding en voederwinning leverde de overvloedige regenval de
nodige problemen. Op alle afdelingen moest het melkvee en zelfs ook het jongvee tijdelijk
opgestald worden om ernstige vertrapping te voorkomen.
In tabel 3 staat een overzicht van de stikstofgiften en de maaipercentages. Op percelen waar
het volgens de uitslag van het grondonderzoek nodig was, werd een fosfaatbemesting in de
vorm van tripelsuper gegeven. Op bijna alle percelen werd in het voorjaar drijfmest uitgere-
den. In de zomer werd zoveel mogelijk na beweiding of voederwinning een kleine gift (6 tot
8 m3) drijfmest toegediend.
Tabel 3 Stikstofgebruik en maaipercentage per afdeling
Afdeling Oppervlakte Aantal
grasland melkkoeien
(ha) c.q. dieren
Omweidings-
systeem’)
Hoeveelheid Maai-
stikstof percentage
(kg/ha)
Schapen/
sheep
Paarden/
horses
26,4 50
49,2 90
47,3 90
28 50 i- 60 ooien/ewes
21 50
998 150 ooienlewes
04
02+2
02+2
02+2
stripgrazen/
strip grazing
-
432 148
408 178
399 188
368 132
319 174
408 205
16 50 paardenlhorses - 429 297
Unit Grassland Number of
area dairy cows
(ha) of animals
Rotation
system
Amount of Percentage
nitrogen of cutting
fkglha) for harvesting
Table 3 Use of Nitrogen and cutting percentage for harvesting per unit
1) 04 = 4 dagen onbeperkt weiden14 days unlimited grazing
02+2 = 2 dagen voorweiden met melkkoeien en 2 dagen naweiden met droogstaand vee en
jongvee/2 days grazing with dairy cows and then 2 days grazing with dry cows and young
stock
Sleufsilo van droogstapelstenen
Voor de opslag van eerst kuilgras en later snijmais is op afdeling 3 een grote sleufsilo
beschikbaar. De sleufsilo is 45 meter lang, 10 meter breed en de wanden zijn 2 meter hoog.
De wanden zijn gemaakt van droogstapelstenen. De bouwwijze was globaal als volgt.
Op de fundering worden grote holle betonstenen gestapeld, waarin wapening geplaatst wordt.
De holten worden daarna gevuld met dunne betonspecie. De silo is op deze manier gebouwd
in 1973 en staat nu dus ruim 14 jaar. De constructie van de wanden is nog voldoende stevig,
elk jaar wordt er tot 2,75 meter hoogte snijmais ingekuild. Wel is vijf jaar geleden enig
onderhoud nodig geweest.
79
In de hoek tussen de betonvloer en de wand was de voeg aangevreten door de zuren in de
snijmais. Op sommige plaatsen werd zelfs de wapening zichtbaar. De voeg is er toen uit
gehakt en vervolgens opgevuld met een speciale, sterkere betonspecie.
De silo wordt in 1988 afgebroken, omdat hij veel te groot is. Daardoor is de voersnelheid te
klein zodat er broei optreedt in de snijmais.
Samenvatting
- De melkproduktie per koe steeg gemiddeld met 715 kg. Het krachtvoerverbruik per koe
is gestegen met 300 kg.
- De melkslanggeleider op afdeling 4 zorgt ervoor dat de melkklauw met de tepelbekers op
de juiste wijze onder de koe blijft hangen. De geleider bevalt goed.
- De dakspleetventilatie op afdeling 4 werkt uitstekend.
- De grupstal werd aangepast voor grotere koeien. Zo zijn de standen verlengd tot 160 cm
en zijn nu hangnylons in gebruik in combinatie met koetrainers. De standen worden niet
vuil en de koeien hebben meer bewegingsvrijheid.
- Voor de graslandexploitatie was het een moeilijke zomer met veel regen. Het vee moest
tijdelijk opgestald worden om vertrapping van de zode te voorkomen.
- De sleufsilo van droogstapelstenen is nu 14 jaar in gebruik. In die tijd moest alleen de voeg
tussen vloer en wand versterkt worden.
Some technical aspects of farm equipment
The milk yield was higher  than the year before. In average  it was 715 kg higher.  The intake
of concentrates increased with 300 kg per cow.
The ventilation by slatted roofs at unit 4 is very  good.
The tying stalls are rebuild for bigger cows.  The length of the stalls is now 160 cm, the
cows are tied up with a nylon in combination with a cow trainer. The cows have room
for moving and remain very clean.
For the grassland management it was a very difficult summer with enormous  rainfall. To
prevent damaging of the sword the cows stayed in the stable  for a few weeks.
80


Enkele technische aspecten van de bedrijfsvoering

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available

NARCIS

Name not available

NARCIS

Wageningen Yield

Name not available