Kerssies, A.

NARCIS 

Bestrijding Botrytis cinerea in de naoogstfase met behulp van luchtionisatoren

Name not available

Wageningen Yield 

« 
53 
CENTRALE LANDBOUWCATALOGUS 
0000 0962 3113 
PROEFSTATION VOOR DE BLOEMISTERIJ ISSN 0921-710X 
LINNAEUSLAAN 2A 
1431 JV AALSMEER 
TEL. 02977 - 52525 
Bestrijding Botrytis cinerea 
in de naoogstfase met behulp 
van luchtionisatoren 
Rapport nr. 70 Prijs f 5,-
Ir. A. Kerssies 
Augustus 1988 
Rapport nr. 70 wordt u toegezonden na overschrijving van f 5,- op giro 174855 
ten name van Proefstation Aalsmeer, onder vermelding van 'Rapport nr. 70, 
Bestrijding Botrytis in naoogstfase'. 
BESTRIJDING BOTRYTIS CINEREA IN DE NAOOGST-FASE MET BEHULP VAN 
LUCHTIONISATOREN 
De 'Bentax' luchtionisator van Rovesko en de 'Mountain Breeze' 
luchtionisator van Sidha Technology & Trading werden onderzocht op hun 
werking tegen Botrytis cinerea. 
Werking Mountain Breeze luchtionisator, type Air System 7000, (volgens 
fabrikant) 
De Mountain Breeze produceert een constante stroom van negatieve ionen, 
door een hoog maar veilig voltage op een scherpe emissienaald (corona 
effect). De elektronen die worden weggeschoten botsen tegen de in de lucht 
voorkomende moleculen en vormen samen negatieve ionen. Dit gebeurt zonder 
vorming van ozon, stikstof of stikstofdioxide (volgens fabrikant getest 
door TNO en KEMA). 
De Mountain Breeze herstelt op deze manier de natuurlijke ionenbalans in de 
atmosfeer van bijvoorbeeld een werkruimte. Verder binden ze de zwevende 
deeltjes in de lucht (o.a. stofdeeltjes, sporen van schimmels en bacteriën) 
die daardoor neerslaan op en rond het apparaat (1). 
Werking Bentax luchtionisator, type 70 V-E-5, (volgens fabrikant) 
In de luchtionisator wordt een hoge spanning opgewekt, in buizen, waar een 
lage druk heerst. 
Op deze manier worden afzonderlijke O-atomen verkregen met een hoog 
energieniveau. Deze O-atomen zijn zeer oxidabel. Ze oxideren onder andere 
allerlei micro-organismen. Door de hoge energiepotentie van de O-atomen 
worden de celstructuren van de micro-organismen aangetast, waardoor 
vermenigvuldiging niet meer mogelijk is en de organismen afsterven. 
Het teveel aan zuurstofatomen, welke hun energiepotentie dus nog bezitten, 
vormen zuurstofclusters. Deze zuurstofclusters bezitten een grote 
ontkiemende werking en ze trekken ook onder andere allerlei micro-
organismen aan. 
Door de dubbele werking van eerst de atomen en vervolgens de clusters, is 
de lucht vrijwel stof- en kiemvrij (2). 
Onderzoek in het verleden 
F. Dirkse en U. van Meeteren hebben een kleine proef met de Bentax 
luchtionisator van Rovesko uitgevoerd. Zij hebben het effect van de 
luchtionisator op sporen van Botrytis cinerea in de lucht onderzocht, maar 
niet het effect op sporen die al op de bladeren/bloemen aanwezig zijn. 
Het onderzoek werd door Dirkse en Van Meeteren als volgt uitgevoerd: 
24 uur na inschakeling van de luchtionisator werden de sporen van Botrytis 
cinerea in de ruimte verspreid. Vervolgens werden, per ruimte, vier 
Petrischalen met PDA-voedingsbodem vijftien minuten aan de lucht blootge-
steld op -1, 0, 1, 2, 4, 8, 24, 48, 72 en 96 uur na introductie van de 
Botrytissporen. De schalen werden vijf dagen geïncubeerd bij 20°C. Het 
aantal schalen met Botrytis, het aantal Penicillium-kolonies en het aantal 
'schone' schalen werden geteld. 
De conclusie was dat deze luchtionisator vrij snel (na 1-4 uur) sporen van 
Botrytis cinerea lijkt te doden (of in ieder geval niet kiemkrachtig te 
maken). 
Uitgebreider onderzoek naar de mogelijkheid om met behulp van deze 
apparatuur de verspreiding van Botrytis cinerea in de koelcel/werkruimte op 
bloenen te verminderen is gewenst. Er dient dan ook te worden nagegaan wat 
er met de sporen gebeurt die reeds op de bloenen aanwezig zijn. 
Onderzoek 
Er werd uitgegaan van twee luchtionisatoren (Bentax en Mountain Breeze) en 
drie ruimtes; twee ruimtes met luchtionisator en één ruimte zonder 
luchtionisator (wel met ventilator). 
Gewas: Gerbera; cultivar: 'Terrafame'. 
Pathogeen: Botrytis cinerea, stam Bcl6; sporen: conidien. 
Er zijn drie experimenten uitgevoerd. 
De ruimten zijn, voordat de experimenten begonnen, goed schoon gemaakt door 
middel van een Rovral-bespuiting, zodat er zo min mogelijk schimmelsporen 
en bacteriën in de ruimten aanwezig waren bij de aanvang van het 
experiment. 
In elke ruimte werden vervolgens tien PDA-voedingsbodems op de grond 
geplaatst en vijf uur blootgesteld aan de lucht. De schalen werden daarna 
geïncubeerd bij 2ü°C en continu TL-licht (24 uur) en gecontroleerd op 
Botrytis cinerea. Dit onderdeel diende ter controle: hoeveel schimmelsporen 
en bacteriën zijn er, bij het begin van het experiment, in de ruimten 
aanwezig. 
Er was geen Botryis cinerea in de ruimten aanwezig, wel nog wat andere 
schimmels (vooral Pénicillium) en een enkele bacterie (Figuur 1). De 
ruimten waren dus schoon genoeg voor deze proef. 
Experiment I 
Per ruimte werden tien PDA-voedingsbodems op de grond geplaatst; op elke 
PDA-bodem werden ongeveer 100 sporen van Botrytis cinerea (Bc-16) 
gepipetteerd. 
De schalen zijn zeven uur blootgesteld aan de luchtionisatoren of de 
ventilator (=controle) en vervolgens geïncubeerd bij 20°C en continu 
TL-licht (24 uur). Na zeven dagen zijn de schalen beoordeeld op Botrytis 
cinerea. 
Resultaten 
Controle: 10 schalen met sporulerend mycelium. 
Mountain Breeze: 9,6 schaal met sporulerend mycelium. 
Tussen de Mountain Breeze en de controle was geen verschil te zien in 
kiemingssnelheid van de sporen en het aantal gekiemde sporen. 
Bentax: 10 schalen volledig schoon. 
De resultaten zijn weergegeven in Figuur 2. De Bentax doodt de sporen van 
Botrytis cinerea, de Mountain Breeze daarentegen doodt de sporen niet. 
Experiment II 
Per ruimte werden tien PDA-voedingsbodems op ongeveer vijftig centimeter 
hoogte geplaatst; op elke PDA-bodem werden ongeveer 100 sporen van Botrytis 
cinerea (Bc-16) gepipetteerd. 
De schalen zijn zeven uur blootgesteld aan de luchtionisatoren of de 
ventilator (=controle) en vervolgens geïncubeerd bij 20°C en continu 
TL-licht (24 uur). Na zeven dagen werden de schalen gecontroleerd op 
Botrytis cinerea. 
Resultaten 
De resultaten kwamen overeen met de resultaten van experiment I. De Bentax 
doodt de sporen van Botrytis cinerea wel, de Mountain Breeze doodt de 
sporen niet. 
Experiment III 
Per ruimte werden tien Petrischalen, met in elke schaal vijf lintbloemen, 
op de grond geplaatst. De lintbloemen zijn bespoten met een sporesuspensie 
(100 sporen/ml). De lintbloemen zijn zeven uur blootgesteld aan de 
luchtionisatoren of de ventilator (=controle) en vervolgens geïncubeerd bij 
20°C en continu TL-licht (24 uur). Na acht dagen werden de lesies op de 
lintbloemen geteld. 
Resultaten 
De resultaten zijn weergegeven in Tabel 1. 
De werking van de luchtionisatoren op de sporekieming van Botrytis cinerea-
sporen op lintbloemen van Gerbera is niet overtuigend. Zowel de Mountain 
Breeze als de Bentax doden na zeven uur ionisatie niet meer dan 50% van de 
aanwezige sporen op de lintbloemen ten opzicht van de controle. 
Experiment IVa 
In elke ruimte werden tien vazen geplaatst, per vaas vijf gerbera's, zie 
Figuur 3a en 3b. Vervolgens werd, per ruimte 300 ml sporesuspensie (1x10 
conidien/ml) over de bloemen en in de ruimte gespoten met behulp van een 
plantespuit. 
De luchtionisatoren werden aangezet of de ventilator (=controle). 
De relatieve luchtvochtigheid in de ruimten werd op 80-90% gehouden en de 
temperatuur op 18-20 C. Na 1, 2, 6, 24 en 72 uur werd van elke bloem één 
lintbloem geplukt en in een bakje met vochtig filtreerpapier gelegd (totaal 
vijftig lintbloemen per tijdstip, per ruimte). Deze lintbloemen werden 
geïncubeerd bij 20°C. De ontwikkeling van het aantal lesies (pokken) op de 
lintbloemen werd gevolgd. Na vijf dagen werden van twintig van de vijftig 
lintbloemen (at random) de lesies geteld. 
Resultaten 
De resultaten zijn weergegeven in tabel 2 en in Figuur 4 en 5. De werking 
van de luchtionisatoren tegen sporen van Botrytis cinerea op Gerberabloemen 
is niet overtuigend. Na 72 uur is het aantal lesies per twintig 
lintbloemen, zowel bij de Mountain Breeze als bij de Bentax, niet verder 
gedaald dan 50% ten opzichte van de controle. 
Experiment IVb 
Tegelijkertijd werd het aantal kiemkrachtige Botrytis cinerea-sporen in de 
lucht bepaald. Per cel werden tien PDA-voedingsbodeins, 0, 1, 2, 6, 24 en 72 
uur na liet verspreiden van de conidien, dertig minuten aan de lucht 
blootgesteld. Deze voedingsbodems stonden tijdens de dertig tninuten op de 
grond. De schalen werden geïncubeerd bij 2()°C en continu licht (24 uur) en 
na negen dagen beoordeeld op Botrytis cinerea. 
Resultaten 
De resultaten zijn weergegeven in Tabel 3. Deze resultaten zijn verder niet 
bruikbaar. De Botrytissporen in de lucht zakken waarschijnlijk erg snel 
naar beneden. Eén uur na het verspreiden van de conidien zijn er nog naar 
twee tot drie schalen waarop Botrytis cinerea is waar te nemen. Dit geldt 
voor de controle, de Mountain Breeze en de Bentax. 
Figuur 1. PDA voedingsbodems, vijf uur blootgesteld aan de lucht van de 
klinaatcellen 6, 8 of 9, voor aanvang van de experimenten. In cel 
6, 8 en 9 zijn respectievelijk de Mountain Breeze, de Bentax en 
de ventilator geplaatst. 
. ^ 
,/- ^-?^-s /^  
V J V 
> / 
Figuur 2. PDA voedingsbodems, met ongeveer 100 sporen per schaal, zeven uur 
blootgesteld aan de Mountain Breeze (M), de Bentax (B) of de ventilator 
(C=controle). 

Figuur 3a. Klimaatcel met Mountain Breeze en gerbera's in vazen. 
Figuur 3b. Klimaatcel met Bentax en gerbera's in vazen. 
10 
Figuur 4. Aantal lesies op 20 lintbloemen, 1, 2, 6, 24 en 72 uur na het 
aanzetten van de luchtionisatoren of de ventilator (=controle). 
., „ Aa^ta; ^ es'gs oer 20 »Htç-iogmen 
- Cont f '0 •'.' 
!'h 
'W 
10 20 30 40 50 
Tijo in uren 
70 80 
Figuur 5. Percentage lesies, ten opzicht van de controle, op 20 lint-
bloemen, 1, 2, 6, 24 en 72 uur na het aanzetten van de lucht-
ionisatoren. 
200 Percentaae lesies tov de Controle 
— controle 
Mountain 
Breeze 
öenta> 
100|—V-
l> , , v ~ 
30 40 50 
Tijd in uren 
11 
60 80 
Tabel 1. Aantal lesies en het percentage lesies ten opzichte van de 
controle, per vijf lintbloemen in een petrischaal, na behandeling 
met de luchtionisatoren 
Schaal nr l 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Totaal 
Gemiddelde 
% tov controle 
Aantal 1 
Controle 
31 
54 
25 
53 
20 
22 
18 
21 
27 
25 
296 
30 
100 
esies (per vijf lintbloemen) 
Mountain Breeze 
10 
4 
13 
7 
5 
10 
8 
24 
11 
45 
137 
14 
46 
Bentax 
27 
29 
10 
7 
18 
15 
17 
16 
1 
25 
165 
17 
56 
Tabel 2. Aantal lesies en percentage lesies ten opzichte van de controle 
van totaal twintig lintbloemen; 1, 2, 6, 24 en 72 uur na het 
aanzetten van de luchtionisatoren of de ventilator (=controle) 
Tijd 
(in uren) 
1 
2 
6 
24 
72 
Aantal lesies per 20 lintbloemen (% lesies tov controle) 
Controle 
1419 (100) 
1145 (100) 
501 (100) 
719 (100) 
427 (100) 
Mountain Breeze 
1211 (85) 
836 (73) 
475 (95) 
519 (72) 
194 (45) 
Bentax 
1632 (115) 
1239 (108) 
428 (85) 
495 (69) 
252 (59) 
12 
Tabel 3. Aantal schalen, van totaal tien, met Botrytis cinerea; op 
verschillende tijdstippen na het verspreiden van de conidien en 
het starten van de luchtionisatoren. 
Tijd 
(in uren) 
0 
1 
2 
6 
24 
72 
Aantal schalen met Botrytis cinerea 
Controle 
8 
2 
1 
3 
0 
0,5 
Mountain Breeze 
10 
3 
2,5 
0 
0 
0 
Bentax 
9 
0 
2 
0 
1 
0 
13 
Discussie 
Ue verkregen resultaten zijn niet zwart/wit, behalve bij het eerste en het 
tweede experiment met de sporen op de voedingsbodems. 
De Bentax luchtionisator heeft een goede werking ter voorkoming van kieming 
van Botrytis cinerea-sporen op PDA-voedingsbodems. Alle sporen werden ge-
dood. Na blootstelling aan de Bentax luchtionisator gedurende zeven uur en 
na zeven dagen incubatie bij 20°C en continu licht (24 uur) waren alle 
schalen nog helemaal schoon. De Mountain Breeze luchtionisator werkt daar-
entegen niet ter voorkoming van sporekieming op PDA-voedingsbodems. Alle 
schalen waren, evenals bij de controlebehandeling, volgegroeid met sporule-
rend mycelium. 
Dit geldt voor de schalen op de grond en voor de schalen op vijftig centi-
meter hoogte. De hoogte waarop de sporen zich bevinden heeft dus geen in-
vloed op de werking van de luchtionisatoren. 
De Bentax- én de Mountain Breeze luchtionisator werken daarentegen matig 
tegen de sporen van Botrytis cinerea, als deze zich op Gerberabloeraen be-
vinden. Dit geldt voor experiment III, geplukte lintbloemen in Petrischalen 
op de grond, en voor experiment IV, gerbera's in de vaas op ongeveer 40 
centimeter hoogte. 
Deze resultaten doen vermoeden dat er zich op of in de Gerberabloeraen iets 
bevindt dat de werking van de luchtionisatoren remt. Dit geldt vooral voor 
de Bentax, omdat dit apparaat Botrytis cinerea-sporen op voedingsbodems wel 
doodt. 
Dit vermoeden kan worden bevestigd door nader onderzoek met andere gewas-
sen. De roos kan hiervoor goed worden gebruikt, omdat in de praktijk met 
luchtionisatoren bij rozen wel goede resultaten worden verkregen bij het 
bestrijden van Botrytis cinerea (volgens de fabrikant). 
Penetratie van Botrytis cinerea-sporen in een bloem is waarschijnlijk een 
chemisch proces (4). 
Het is dus ook mogelijk dat een spore op een bloem bepaalde enzymen produ-
ceert om de bloem te kunnen binnendringen. Deze enzymen zouden de werking 
van de luchtionisatie kunnen remmen. 
Sporen op voedingsbodems hoeven deze enzymen niet te produceren. De 
voedingsstoffen zijn direct al beschikbaar. 
Verder kunnen tijdens de penetratie bepaalde stoffen (toxinen, enzymen) 
vanuit de plant naar buiten lekken. Deze stoffen kunnen de werking van de 
luchtionisatie ook remmen. 
Dieper onderzoek aan de interactie Gerbera-Botrytis cinerea kunnen boven-
staande hypothesen bevestigen. Dit is echter niet in eerste instantie het 
doel van dit onderzoek. Vervolgonderzoek zal daarom plaatsvinden naar het 
effect van luchtionisatoren op sporen van Botrytis cinerea op roos. 
De resultaten van experiment IVb tonen aan dat bepaling van het aantal 
kiemkrachtige sporen in de lucht niet de juiste methode is om de werking 
van luchtionisatoren te onderzoeken. Botrytissporen zakken vrij snel 
(binnen enkele uren) naar beneden, waardoor het aantal opgevangen sporen op 
de voedingsbodems maar een deel is van het werkelijk aantal sporen dat 
aanwezig is in een bepaalde ruimte. Op deze manier wordt een vertekend 
beeld gegeven van het effect van luchtionisatoren op Botrytissporen. 
Het onderzoek van Dirkse en van Meeteren (3) en van Vink (5) is dus niet 
goed bruikbaar voor het bepalen van het effect van luchtionisatoren op 
Botrytis cinerea. 
14 
Literatuur 
1. Folders van de Mountain Breeze. 
2. Luchtontkieraers en bioklimaat. 
Brochure van Rovesko, 27 pag. 
3. Dirkse, F. en Meeteren, U. van. 1986. 
Bestrijding van sporen van Botrytis cinerea in afgesloten ruimten 
door middel van luchtionisatie. 
Proefverslag (PBN), 2 pag. 
4. Verhoeff, K. 1980. 
The infection process and host-pathogen interactions. 
In: The biology of Botrytis. Edited by Coley-Smith, J.R., Verhoeff, 
K. and Jarvis, W.R. Academic press. 1980. pag. 153-180 
5. Vink, P. 1987. 
Bestrijding van Botrytis cinerea-sporen in afgesloten ruimten door 
middel van luchtionisatie. 
Proefverslag (LBO), 4 pag. 
15 



http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/391771

Bestrijding Botrytis cinerea in de naoogstfase met behulp van luchtionisatoren

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield