Baumann, D.T.

Horeman, G.H.

Spoorenberg, P.M.

Wageningen Yield 

Conclusies 
Uit de resultaten van de zaaitijdenproeven met smal-
le weegbree in 1987 en 1988 is duidelijk geworden 
dat het aantal schieters (bloemstengels) in de twee-
de oogst aanzienlijk daalt wanneer één maand later 
wordt uitgezaaid (eind april in plaats van begin 
april). 
Op de totaalopbrengst (zowel vers als droog) lijkt 
deze teeltmaatregel geen grote invloed te hebben. 
Bij uitzaai in mei loopt de opbrengst ineens fors te-
rug en neemt ook het aantal schieters in de tweede 
oogst in eerste instantie weer toe. Kwalitatief gezien 
kan dus een beter produkt verbouwd worden, 
zonder veel op de opbrengst te hoeven toegeven 
wanneer eind april (in plaats van zoals in de praktijk 
gebruikelijk is eind maart/begin april) wordt gezaaid. 
Daarbij dient vermeld te worden dat het gaat om een 
proefneming in slechts twee seizoenen (1987 en 
1988) op kleigrond met de weegbree-selectie 811. 
Het schietergedrag van weegbree wordt niet alleen 
beïnvloed door daglengte en temperatuur, maar 
wordt ook sterk bepaald door de eigenschappen van 
de gebruikte selectie. In afwachting van nieuwe se-
lecties zijn de zaaitijdenproeven met weegbree daar-
om voorlopig gestopt. 
Summary 
Direct sowing of Plantago lanceolota in the end in-
stead of the beginning of April has no influence on 
the total fresh and dry herba-production. This mea-
sure however substantially reduces the bolting-rate 
in the second cut, and therefore increases the qua-
lity of the dried product. 
Bestrijding van raaigrasopslag in rietzwenkgras en veld-
beemdgras onder dekvrucht wintertarwe 
Verslag van drie jaar onderzoek: 1987 -1989 
Control of volunteer perennial ryegrass (Lolium perenne) in tall fescue (Festuca arundina-
cea) and smooth-stalked meadowgrass (Poa pratensis) undersown in winter wheat (Triti-
cum aestivum) Research report: 1987 -1989 
ir. P.M. Spoorenberg, PAGV, ir. G.H. Horeman, NGC en ing. DJ. Baumann, PAGV 
Inleiding 
Er ontbreken nog perspectieven voor een bestrij-
dingsmethode van raaigrasopslag in de graszaadge-
wassen rietzwenkgras en veldbeemdgras. In veld-
beemdgras is het wel mogelijk met een niet-selectief 
herbicide het raaigras pleksgewijs te doden. In riet-
zwenkgras is dit niet mogelijk, omdat de raaigras-
planten nauwelijks te onderscheiden zijn van het 
rietzwenkgras vanwege de sterke gelijkenis tussen 
beide grassoorten. 
Het doel van het onderzoek was om een bestrij-
dingsmogelijkheid te ontwikkelen op basis van een 
verschil in fytotoxiciteit bij toepasssing in de dek-
vrucht. Hiertoe zijn in de oogstjaren 1987 - 1989 
proeven uitgevoerd op het PAGV, om enkele graan-
herbiciden in de dekvrucht wintertarwe te toetsen op 
hun mogelijk verschil in fytotoxiciteit tussen de on-
dergezaaide grassoorten rietzwenkgras, Engels 
raaigras en veldbeemdgras. 
Proefopzet en uitvoering 
De proefopzet werd zodanig gekozen, dat Engels 
raaigras, veldbeemdgras en rietzwenkgras in stro-
ken achter elkaar werden gezaaid. Hierdoor werden 
niet-opslagplanten van Engels raaigras bestreden in 
veldbeemdgras of rietzwenkgras en werd gekeken 
naar verschillen in fytotoxiciteit van de gebruikte her-
biciden voor de drie grassoorten. De herbiciden wer-
den in banen dwars over de grassoorten gespoten. 
De proeven werden in het najaar aangelegd, waarbij 
de objecten steeds in drie herhalingen werden uitge-
90 
voerd. Als dekvrucht werd in de proef van oogstjaar 
1987 het wintertarweras Arminda gekozen. Vanwe-
ge problemen met uitwinteren is in de andere twee 
proeven gekozen voor het ras Miller. De proefopzet 
is weergegeven in tabel 55. De proefresultaten wer-
den steeds jaarlijks geëvalueerd, waarna het proef-
schema werd aangepast. Dit komt vooral tot uiting in 
de keuze van de gebruikte herbiciden. De gebruikte 
grassoorten en de tijdstippen van toepassing wer-
den wel gelijk gehouden. Helaas is in proef PAGV 
1955 het tweede zaaitijdstip niet uitgevoerd; dit geldt 
ook voor het derde tijdstip in proef PAGV 2129. 
Omdat de weersomstandigheden in de periode na 
de bespuiting mogelijk invloed hebben op het effect 
van de bestrijding wordt in tabel 56 een overzicht 
gegeven van de gemiddelde temperatuur en de tota-
le neerslag tijdens de eerste vier weken na de be-
spuiting. 
Resultaten 
Proef PAGV 1760, oogstjaar 1987 
Door de zeer strenge winter leek de proef aanvanke-
lijk te mislukken, omdat het gras nagenoeg verdwe-
nen leek. In het late voorjaar bleek echter dat het 
Tabel 55. Proefopzet. 
Table 55. Experimental details. 
Faktoren: M = middelen (5 respectievelijk 3 bodemherbiciden en 1 onbehandeld) 
G = gewas (3 grassoorten) 
T = tijdstip (van inzaai grassen) 
Middelen: 
code werkzame stof dosering PAGV 1760 PAGV 1955 PAGV 2129 
M1 methabenzthiazuron 4 kg/ha x 
M2 chloortoluron 3 l/ha x 
M3 linuron/trifluralin 4 l/ha x 
M4 isoproturon 4 l/ha x 
M5 terbutryn 4 l/ha x 
M6 aclonifen 4 l/ha 
M7 onbehandeld x 
Gewas: 
G1 = Veldbeemdgras (10 kg/ha) ras = Baron 
G2 = Rietzwenkgras (7 kg/ha) ras = Bartes 
G3 = Engels raaigras (10 kg/ha) ras = Barvesta 
Tijdstip: 
code object 
inzaai wintertarwe 
bespuiting met middelen M 
PAGV 1760 
03-11-1986 
04-11-1986 
PAGV 1955 
20-10-1987 
20-10-1987 
PAGV 2129 
28-10-1988 
03-11-1988 
T1 inzaai G1, G2, G3 gelijk met 
de wintertarwe 03-11-1986 
T2 inzaai van G1, G2, G3 ongeveer 
een maand na T1 06-12-1986 
T3 inzaai van G2 en G3 in het 
voorjaar 19-05-1987 
20-10-1987 
06-04-1988 
28-10-1988 
02-12-1988 
91 
Tabel 56. Gemiddelde temperatuur (°C) en totale neerslag (mm) in weken na een bespuiting. 
Table 56. Mean temperature (°C) and total rainfall (mm) in the weeks following a treatment. 
week 
1 
2 
3 
4 
temperatuur 
PAGV 1760 
8,2 
8,8 
7,7 
4,1 
1955 
8,9 
10,6 
5,6 
7,9 
2129 
4,4 
8,5 
4,6 
5,2 
PAGV 1760 
9,1 
4,4 
31,8 
2,4 
neerslag 
1955 
7,1 
17,1 
2,8 
31,8 
2129 
2,7 
8,4 
9,9 
21,8 
gras de winter had overleefd. In de stroken behan-
deld met chloortoluron was de dekvrucht wintertar-
we cv. Arminda zeer zwaar beschadigd. 
De resultaten zijn samengevat in tabel 57. Met name 
de herbiciden methabenzthiazuron (M1), chloortolu-
ron (M2), linuron/trifluralin (M3) en isoproturon (M4) 
gaven een goede bestrijding van het Engels raai-
gras dat op T1 was gezaaid. Terbutryn (M5) had een 
slechtere stand tot gevolg. Het Engels raaigras dat 
op T2 of op T3 was gezaaid ondervond geen fyto-
toxiciteit van de meeste herbiciden. Alleen chloortolu-
ron had nog enig negatief effect op de stand van het 
Engels raaigras dat op T2 was gezaaid. 
Methabenzthiazuron, isoproturon en terbutryn had-
den geen zichtbaar effect op de stand van het veld-
beemdgras dat op T1 was gezaaid. Chloortoluron en 
linuron/trifluralin veroorzaakten duidelijk schade aan 
het veldbeemdgras. Het veldbeemdgras dat op T2 
was gezaaid, ondervond geen schade van de ge-
bruikte herbiciden. 
Bij rietzwenkgras dat op T1 was gezaaid, werd 
ongeveer hetzelfde beeld waargenomen als bij het 
veldbeemdgras van zaaitijdstip T1, alleen veroor-
zaakte chloortoluron iets minder schade. Het riet-
zwenkgras dat op T2 en T3 was gezaaid ondervond 
geen schade van de gebruikte herbiciden. 
Proef PAGV 1955, oogstjaar 1988 
De zaai van veldbeemdgras, rietzwenkgras en 
Engels raaigras op T1 was goed geslaagd. De zaai 
op de andere tijdstippen verliep minder voorspoedig. 
T2 werd niet gezaaid en T3 eigenlijk te laat. Hier-
door kwam in deze veldjes het rietzwenkgras niet en 
het Engels raaigras maar zeer matig tot ontwikke-
ling. Bij de beoordeling van de proef is hiermee re-
kening gehouden. 
In tabel 58 zijn de gemiddelde resultaten vermeld. 
Tabel 57. Gemiddelde resultaten fytotoxiciteit, waargenomen op 24-8-1987 en 16-9-1987. 
Table 57. Mean results fytotoxicity. 
G1T1 
G1T2 
G2T1 
G2T2 
G2T3 
G3T1 
G3T2 
G3T3 
M1 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
-
+ 
+ 
M2 
-
+ 
± 
+ 
+ 
-
+ 
+ 
M3 
-
+ 
-
+ 
+ 
-
+ 
+ 
M4 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
-
+ 
+ 
M5 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
M7 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ = geen effect op gras 
± = enig negatief effect op gras (hollere stand) 
- = sterk/duidelijk negatief effect op gras 
92 
Tabel 58. Gemiddelde resultaten fytotoxiciteit, waargenomen augustus/september 1988. 
Table 58. Mean results fytotoxicity. 
G1T1 
G1T2 
G2T1 
G2T2 
G2T3 
G3T1 
G3T2 
G3T3 
M1 
+ 
+ 
+ 
± 
M2 
+ 
+ 
+ 
+ 
M3 
-
• 
± 
M4 
+ 
niet uitgevoerd 
+ 
niet uitgevoerd 
+ 
niet uitgevoerd 
+ 
M6 
+ 
+ 
+ 
+ 
M7 
+ 
+ 
+ 
± 
+ = geen effect op gras 
± = enig negatief effect op gras (hollere stand) 
- = sterk/duidelijk negatief effect op gras 
Methabenzthiazuron (M1), chloortoluran (M2), iso-
proturon (M4) en aclonifen (M6) hadden geen effect 
op het Engels raaigras dat op T1 was gezaaid. Al-
leen M3 (linuron/trifluralin) bleek het Engels raaigras 
van zaaitijd T1 te bestrijden. 
De stand van het raaigras van zaaitijd T3 werd niet 
beïnvloed door de in het najaar toegepaste bodem-
herbiciden. 
Veldbeemdgras en rietzwenkgras van het eerste 
zaaitijdstip werden alleen bestreden met linuron/tri-
fluralin. Methabenzthiazuron, chloortoluran, isoprotu-
ron en aclonifen hadden geen effect op de stand 
van het gewas. 
De stand van het rietzwenkgras dat op T3 was ge-
zaaid, was zo slecht dat een goede beoordeling van 
de nawerking van de middelen niet mogelijk was. 
Proef PAGV 2129, oogstjaar 1989 
De zaai van veldbeemdgras, rietzwenkgras en Engels 
raaigras op T1 en T2 was goed geslaagd, uitgezon-
derd in één veldje van herhaling 2. Dit veldje is bui-
ten de beoordeling gebleven. Zaaitijdstip T3 werd 
niet gezaaid. 
In tabel 59 zijn de gemiddelde resultaten weergege-
ven. Oppervlakkig bezien was er geen bestrijdings-
effect zichtbaar bij Engels raaigras, veldbeemdgras 
en rietzwenkgras. Uit nauwkeurige waarneming (cij-
fermatige beoordeling) bleek dat alle drie grassoor-
ten een wat mindere stand vertoonden in de veldjes 
behandeld met methabenzthiazuron (M1) en acloni-
fen (M6). Dit werd waargenomen in de veldjes ge-
zaaid op de zaaitijdstippen T1 en T2. 
Tabel 59. Gemiddelde resultaten fytotoxiciteit, waar-
genomen op 24-8-1989 en 20-9-1989 
Table 59. Mean results fytotoxicity. 
G1T1 
G1T2 
G2T1 
G2T2 
G2T3 
G3T1 
G3T2 
G3T3 
M1 
+ 
7 
+ 
6 
+ 
6 
+ 
7 
+ 
8 
+ 
6 
M4 
+ 
9 
+ 
9 
+ 
9 
+ 
8 
+ 
9 
+ 
9 
M6 
+ 
7 
+ 
7 
+ 
7 
+ 
8 
niet 
+ 
7 
+ 
7 
M7 
± 
9 
+ 
9 
+ 
10 
+ 
8 
uitgevoerd 
+ 
9 
+ 
10 
niet uitgevoerd 
+ 
+ 
10 
= geen effect op gras 
= enig negatief effect op gras (hollere stand) 
= sterk/duidelijk negatief effect op gras 
= goede stand gewas 
93 
Discussie en conclusies 
Methabenzthiazuron en isoproturon lijken in de proef 
van 1987 perspectieven te geven voor de bestrijding 
van Engels raaigras zowel in veldbeemdgras als in 
rietzwenkgras. De bestrijding richt zich daarbij hoofd-
zakelijk op het Engels raaigras dat kiemt gelijk of 
kort nadat de bespuiting is uitgevoerd. Een maand 
na de bespuiting hebben deze twee middelen geen 
effect meer op het Engels raaigras. In de proeven 
van 1988 en 1989 veroorzaken methabenzthiazuron 
en isoproteron echter geen fytotoxiciteit bij Engels 
raaigras. Mogelijk heeft de strenge winter van 1986-
1987 mede invloed gehad op het bestrijdingseffect 
van deze twee herbiciden. 
In de proef van 1987 heeft terbutryn enig negatief 
effect op de stand van het Engels raaigras, terwijl de 
stand van veldbeemdgras en rietzwenkgras niet 
worden beïnvloed. Terbutryn wordt echter in de ver-
dere proeven niet meer meegenomen zodat conclu-
sies over de effectiviteit moeilijk zijn te trekken. 
Chloortoluron en linuron/trifluralin bieden geen pers-
pectieven voor een selectieve bestrijding van Engels 
raaigras. 
De methode om Engels raaigras selectief onder de 
dekvrucht wintertarwe te bestrijden met veiligheid 
voor veldbeemd en/of rietzwenk, bleek alleen in het 
eerste proefjaar te werken. In de andere twee jaren 
bood geen van de beproefde bodemherbiciden een 
mogelijkheid om selectief Engels raaigras te bestrij-
den zonder fytotoxiciteit voor het veldbeemdgras of 
het rietzwenkgras. De weersomstandigheden tijdens 
de winter zijn mede van invloed op de bestrijdende 
werking van de herbiciden. 
Samenvatting 
In 1987 -1989 is onderzoek gedaan naar een moge-
lijkheid om opslag van Engels raaigras in rietzwenk-
gras en veldbeemdgras te bestrijden. Het doel van 
het onderzoek was om een bestrijdingsmogelijkheid 
te ontwikkelen op basis van verschil in fytotoxiciteit 
van verschillende herbiciden bij toepassing in de 
dekvrucht tarwe. 
De drie grassoorten werden op drie tijdstippen ge-
zaaid, namelijk gelijk met de tarwe, één maand na 
de zaai van de tarwe en in het voorjaar. 
In 1987 zijn de volgende herbiciden op hun fytotoxi-
citeit getoetst: methabenzthiazuron, chloortoluron, 
linuron/trifluralin, isoproturon en terbutryn. In 1988 
en 1989 is terbutryn vervangen door aclonifen en in 
1989 werden chloortoluron en linuron/trifluralin niet 
meer in het proefschema opgenomen. De bestrijding 
werd gelijk met of enkele dagen na de zaai van de 
tarwe uitgevoerd. 
In 1987 gaven de herbiciden methabenzthiazuron, 
chloortoluron, linu ron/trifluralin en isoproturon een 
goede bestrijding van het Engels raaigras, terwijl 
methabenzthiazuron en isoproturon veldbeemdgras 
en rietzwenkgras niet bestreden. In 1988 en 1989 
was er geen ver schil in fytotoxiciteit van de herbici-
den voor de drie grassoorten. 
Een methode om Engels raaigras selectief in veld-
beemdgras en rietzwenkgras onder de dekvrucht 
wintertarwe te bestrijden, is in dit onderzoek niet ge-
vonden. 
Summary 
In 1987 -1989 the possibilities to control volunteer 
perennial rygrass (Lolium perenne) in tall fescue 
(Festuca arundinacea) and smooth-stalked mea-
dowgrass (Poa pratensis) grown for seed were in-
vestigated. The aim of the research was to find 
control methods based on differences in fytotoxicity 
of certain herbiciden when using these in the cover 
crop winter wheat (Triticum aestivum). 
The gras was sown at three moments, e.g. together 
with the winter wheat, one month later and in 
spring. 
In 1987, the herbicides used were: methabenzthia-
zuron, chlortoluron, linuron/trifluralin, isoproturon 
and terbutryn. In 1988 and 1989 aclonifen replaced 
terbutryn and in 1989 chlortoluron and linuron/triflu-
ralin were ommitted from the experimental sceme. 
The herbicides were sprayed at the day or some 
days after the winterwheat was sown. 
In 1987 methabenzthiazuron, chlortoluron, linuron-
trifluralin and isoproturon gave good control of pe-
rennial ryegrass, while methabenzthiazuron and 
isoproturon did not effect tall fescue or smooth-
stalked meadowgrass. In 1988 and 1989 there was 
no difference between the herbicides in fytotoxicity 
for the three grass species. 
A possibility to control perennial ryegrass in tall fes-
cue or in smooth-stalked meadowgrass was not 
found in this research. 
94 


Bestrijding van raaiopslag in rietzwenkgras en veldbeemdgras onder dekvrucht wintertarwe : verslag van drie jaar onderzoek : 1987 - 1989

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available