In het rapport worden achtergronden, methoden en richtlijnen gegeven over dit meten. Zo staan er schema's is over wat een varkenshouder kan doen. Systematisch wordt het gedrag van varkens beoordeeld en er wordt aangegeven hoe de klimaatregeling gecontroleerd moet worden

Klooster, K., van 't

Wageningen Yield 

Meten van klimaat in varkensstallen
Kees van 't Klooster, PV
Op 27 november is tijdens een studiemiddag een rapport over het meten van het kli-
maat in varkensstallen gepresenteerd. Samen met IKC-Varkenshouderij,  de Univer-
siteiten in Wageningen en Utrecht, het IMAG-DL0 en de TFDL-DL0 uit Wagenin-
gen en de Gezondheidsdienst voor Dieren in Zuid-Nederland is onder leiding van het
Proefstation voor de Varkenshouderij gewerkt aan dit rapport. In het rápport wor-
den achtergronden, methoden en richtlijnen gegeven over dit meten. Zo staan er
schema’s is over wat een varkenshouder kan doen. Systematisch wordt het gedrag
van varkens beoordeeld en er wordt aangegeven hoe de klimaatregeling gecontro-
leerd moet worden.
Waar we in de praktijk mee te maken hebben is
een situatie waarbij we een stal hebben, met
daarin ergens varkens en ergens anders een
temperatuurvoeler. Dat is een probleem. Als je
de temperatuur op plaats A wilt weten, moet je
niet op plaats B gaan meten. Het rapport begint
dan ook met de opmerking dat je op plaats A
moet meten, en dat je dat met een goed meet-
instrument moet doen.
Het varken
Het beste meetinstrument dat daarvoor
bestaat, is het varken zelf. Het varken laat ons
zien of hij het koud of warm heeft en deze
informatie moeten we zoveel mogelijk benut-
ten. Varkenshouders hebben echter niet de tijd
om de hele dag (en nacht) naar hun varkens te
kijken. In plaats daarvan gebruiken we tegen-
woordig voelers die de temperatuur meten
maar dan wel op plaats B. Of het in de toe-
komst mogelijk wordt om automatisch op plaats
A te meten is nog niet duidelijk. Er zijn techni-
sche ontwikkelingen die mogelijk toegepast kun-
nen worden in de varkenshouderij.
Op dit moment wordt hard gewerkt aan de
ontwikkeling van een chip, ook wel transponder
genoemd, waarmee een varken van een onder-
huids levensnummer voorzien kan worden, Aan
deze chip kan een temperatuurvoeler gekop-
peld worden. Op deze wijze zou direct aan het
dier gemeten kunnen worden of het klimaat
goed is voor het dier.
Ook zou men met camera’s naar varkens kun-
nen kijken en een computer uit laten rekenen of
de varkens te veel op een hoop liggen of op de
roosters gaan liggen. Voorlopig is dit echter nog
toekomstmuziek.
Liggedeelte te koud, te warm.
9 KLIMAAT
Temperatuur
Als we met voelers werken dan hebben we te
maken met stukjes techniek, die heel degelijk en
goed kunnen zijn, maar toch. Alles kan kapot.
Het is dus zaak wel regelmatig te controleren of
de apparatuur nog goed functioneert. Zo is bij-
voorbeeld bekend dat temperatuurvoelers kun-
nen verlopen. Het is bij veel gebruikte voelers
als Pt- 100 en Ni- 100  voelers ook veel beter om
een drie- of vierdraadsmeting te gebruiken dan
een tweedraadsmeting. Voor de technische
details hierover wordt verwezen naar het rap-
port.
Een varkenshouder kan eens per half jaar con-
troleren of de temperatuurvoelers precies 0°C
aanwijst in een bakje smeltend ijs. Ook aan de
vloewetwarming  kan hij regelmatig meten. De
temperatuur aan de bovenkant van de vloer kan
worden gemeten met een contactthermometer
of door een min/max thermometer op de vloer
te leggen en deze te isoleren door er een over-
all over te leggen. Als de afwijkingen te groot
worden dan moet de installateur komen om de
temperatuurvoelers bij te stellen. Dit controle-
ren van de meetapparatuur moet volgens een
vast schema wordt uitgevoerd want anders
komt er in de praktijk weinig van terecht.
Waar moeten we nu een temperatuurvoeler
plaatsen in een stal? De temperatuur is in een
afdeling niet overal gelijk. Allereerst zijn er een
aantal plaatsen waar de voeler niet moet han-
gen. Zo moet een voeler niet dicht bij de muur
hangen en niet achter een obstakel in de lucht-
beweging. De voeler moet ook niet hoog in de
stal hangen, Zo dicht mogelijk bij de dieren is
het beste en dan zo, dat de verse lucht eerst
langs de voeler komt voordat deze de dieren
bereikt. Boven welk hok moet zo’n voeler nu
hangen? We willen dat de varkens het niet te
koud krijgen, vooral tochtstromen zijn funest
voor de gezondheid van de varkens. Te koud is
erger dan te warm. We moeten dus weten in
welk hok het het koudst is of kan worden. En
het koudste hok is het hok waar de binnenko-
mende ventilatielucht het minst goed gemengd
is met de stallucht. Om dat te weten moeten er
rookproeven worden gedaan.
Het klimaat in de stal wordt natuurlijk niet
alleen door de temperatuur bepaald. Was dat
maar zo, dan was het een stuk eenvoudiger om
het klimaat te regelen. Nee, een andere heel
belangrijke zaak is de luchtsnelheid. In een mee-
trapport  wordt de luchtsnelheid ook genoteerd.
Luchtsnelheid
In geen enkele stal hangt een voeler die de
luchtsnelheid continu meet, Deze voelers
bestaan wel, ze zijn ook genoemd in het rap-
port, maar ze zijn duur. Temperatuurvoelers
kosten enkele tientjes, luchtsnelheidsvoelers
kosten per stuk al snel een paar duizend gulden.
Bovendien hebben we nog te maken met stof
in stallen.
Als op een temperatuurvoeler een laagje stof
groeit, dan reageert de voeler misschien wat
trager maar geeft uiteindelijk wel de goede tem-
peratuur aan. Bij een luchtsnelheidsvoeler ligt
dat anders, als er stof aangroeit, daalt de lucht-
snelheid rond de voeler en wordt een andere
waarde uitgelezen. Continu meten van lucht-
snelheid is dus te duur en onpraktisch. Het
enige wat we kunnen doen is een goed klimaat-
regelsysteem aanleggen en een enkele keer een
voorlichter laten controleren wat de luchtsnel-
heid is.
Ventilatie
Een meting waar ook de nodige haken en ogen
aanzitten is het meten van ventilatiehoeveelhe-
den. Het continu meten van de ventilatie is een
goede terugkoppeling voor de sturing van de
ventilator. Dit kan door een meetventilator
goed worden gemeten. De meetventilator
moet onder de ventilator zitten, Een instroom-
ring aan de onderkant is ook belangrijk voor een
goede meting, bovendien geeft een instroom-
ring een verbetering van de luchtopbrengst van
de ventilator zonder dat de electriciteitskosten
toenemen. Dus een instroomring is voor een
goede meting van belang maar ook voor ener-
giebesparing.
Dit wil nog niet zeggen dat altijd een meetventi-
lator nodig is. In de praktijk wordt nog veel met
toerenterugmelding van de ventilator gewerkt
10 KLIMAAT
Dit is natuurlijk wat goedkoper maar, zeker als
een smoorregeling wordt toegepast, niet erg
nauwkeurig.
Hierbij kan de opmerking worden gemaakt dat
ventilatie officieel wordt uitgedrukt in m3/uur  of
kg lucht per seconde. Een uitlezing in procenten
wordt vaak gebruikt. Als men iets uitdrukt in
procenten dan zegt dat weinig, zolang we niet
weten in procent van wat. Praten we over een
toerental of een klephoek, en zo ja, wat is dan
de luchtverplaatsing bij maximaal toerental, en is
het verband tussen percentage en luchtverplaat-
sing lineair?
Veel varkenshouders weten niet goed hoe dat
zit en ze missen een handleiding die daar duide- .
lijk op in gaat,
Controle ventilatie
Waarom controleren we ventilatiehoeveelhe-
den? Omdat de minimum ventilatiehoeveelheid
of de maximum ventilatiehoeveelheid niet goed
is. Laten we eerst eens naar het probleem bij
minimum ventilatie kijken. Als de minimum ven-
tilatiehoeveelheid te laag is, wordt de luchtsa-
menstelling slecht. Als de minimum ventilatie-
hoeveelheid te hoog is, wordt er meer gestookt
dan nodig is. Bovendien kan in deze situatie de
dan relatief koude binnenkomende lucht extra
problemen geven door val van deze lucht of
door een luchtsnelheid die, althans op sommige
plaatsen, hoger wordt dan nodig en wenselijk is.
Een goede maat voor luchtkwaliteit is het gehal-
te aan kooldioxyde in de stal. Waarom meten
we niet het kooldioxyde gehalte in plaats van de
luchtopbrengst van de ventilator? Als het kool-
dioxyde gehalte te hoog is, moet de minimum
ventilatie omhoog, als het kooldioxyde gehalte
te laag is, is de minimum ventilatie ook fout. Er
wordt dan te veel geventileerd en teveel
gestookt. Bij minimum ventilatie moet het
kooldioxyde gehalte volgens de normen gemid-
deld 0,20 vol.% zijn. Omdat de produktie van
kooldioxyde over een etmaal niet constant is,
maar overdag hoger is dan ‘s nachts Ikan aan de
hand van een tabel gekeken worden hoe hoog
het kooldioxyde gehalte op het tijdstip van de
meting moet zijn, Hoe meet je de ventilatie
capaciteit? Het doel van een grote ventilatie
capaciteit is veel warmte af te voeren, Dit mag
niet leiden tot grote luchtsnelheden. Grote
luchtsnelheden bij hoge temperaturen geven
misschien wel wat extra afkoeling voor de var-
kens, maar het grote gevaar is dat de luchtmassa
die onder de roosters zit-ook betrokken raakt bij
de luchtbeweging in de stal. Het gevolg is dan
het verschijnsel “putventilatie”, waardoor extra
ammoniak in de stallucht komt en hokbevuiling
gestimuleerd kan worden. Als je twijfelt aan de
ventilatiecapaciteit kun je gaan meten in de ven-
tilatiekoker. Meestal is het niet mogelijk om
onder de ventilator in de koker te meten, want
daar is geen ruimte meer. Het is dan heel moei-
lijk om betrouwbaar en nauwkeurig de ventilatie-
hoeveelheid te meten.
Vaak kan men veel beter meten of er voldoen-
de warmte wordt afgevoerd, en met rookproe-
ven onderzoeken of er putventilatie optreedt.
De warmteafvoer kan worden bepaald door
het temperatuurverschil tussen de maximum
binnen- en buitentemperatuur te meten. n
De rookproef
I I KLIMAAT


Meten van klimaat in varkensstallen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available