Om de financieringssituatie van een melkveebedrijf door te rekenen is op het PR het computerprogramma FIBER ontwikkeld

Nijssen, J.M.A.

Scheppingen, A.T.J., van

Wageningen Yield 

Programma’s voor economisch
onderzoek: Financieringsbegroting
J. M.A. Nijssen (onderzoeker sectie economie PR) en A. is J. van Scheppingen (hoofd Afdeling
Synthese PR)
Om een bedrijf economisch te beoordelen zijn het saldo en het arbeidsinkomen
belangrijke getallen. Toch voldoen deze cijfers niet in alle gevallen. Het saldo geeft
alleen inzicht in de bedrijfssituatie op kortere termijn. Het arbeidsinkomen houdt wel
rekening met de langere termijn. Hierin zijn berekende kosten opgenomen voor
bijvoorbeeld rente, afschrijving en onderhoud. Het arbeidsinkomen geeft daarom een
inzicht in de rendabiliteit van het bedrijf op de langere termijn. Het geeft echter geen
zicht op het werkelijk besteedbare inkomen of het eigen vermogen van het bedrijf.
Om dat ook boven water te krijgen is een financieringsberekening nodig. Om de
financieringssituatie van een melkveebedrijf door te rekenen is op het PR het com-
puterprogramma FIBER ontwikkeld.
Figuur 1 Opbouw financieringsbegroting
Arbeidsopbrengst
+ berekende rente
- betaalde rente
+ neveninkomsten
+ rentesubsidie
+ rente op bedrijfsrekeningen
Ondernemersinkomen
- financieringskosten e.d.
- vermogensaftrek
- investeringsaftrek
Winst uit onderneming
- inkomstenbelasting
- vermogenbelasting
- overige privé-uitgaven
Besparingen
+ afschrijvingen
- vervangingsinvesteringen
- aflossingen
Wijziging eigen vermogen
Opbouw van FIBER
Het financieringsprogramma FIBER is opge-
bouwd uit een aantal verschillende onderdelen.
Een samenvatting staat in figuur 1. Om uit het
arbeidsinkomen het ondernemersinkomen te be-
rekenen worden een aantal correcties uitgevoerd.
In de bedrijfsbegroting worden rentekosten bere-
kend tegen het tarief van een eerste hypotheek.
Dat is nodig om de rendabiliteit van het bedrijf op
de langere termijn te kunnen beoordelen. In de
praktijk zal op het bedrijf echter een deel eigen
vermogen aanwezig zijn. Dat betekent dat niet al
de rentekosten ook werkelijk betaald hoeven te
worden. Als van de berekende rente uit de begro-
ting de betaalde rente wordt afgetrokken blijft er
daarom meestal een bedrag over. Verder moet
het inkomen onder andere gecorrigeerd worden
voor neveninkomsten van buiten het bedrijf, bij-
voorbeeld voor het verrichten van loonwerk  bij de
buurman. Het gecorrigeerde inkomen wordt het
ondernemersinkomen genoemd. Aftrekken van
bedrijfsmatige fiscale aftrekposten levert de winst
uit onderneming. Dit bedrag is de basis voor be-
rekening van de inkomstenbelasting. In het pro-
gramma FIBER is de belastingwetgeving volgens
OORT volledig ingebouwd. Door het beantwoor-
den van een aantal vragen worden tariefgroepen
en aftrekposten allemaal automatisch bepaald.
Ook het eventuele inkomen van de partner of van
meewerkende kinderen wordt in FIBER meege-
nomen Verder wordt ook de vermogensbelasting
berekend. Als ook de overige privé-uitgaven wor-
den verrekend blijven de besparingen over. De
besparingen samen met de afschrijvingen zijn be-
doeld voor jaarlijkse vervangingsinvesteringen en
voor aflossingen van leningen. Het bedrag dat dan
nog over is wordt bij het eigen vermogen geteld.
De besparingen, en dus de toename of afname
38
Figuur 2 Invloed saldodaling op besparingen
- S c e n a r i o 1 '.". " Scenario 2 - - Scenario 3 - - - Scenario 4
15
10
ô
0
0
7 5
X
V
cth 0
LI.-
6
CL -5
z
m
-10
-15 I I I I I I I I I I
1992 1994 1996 1998 2000 2002
Jaar
van het eigen vermogen geven een goed inzicht
in de financiële haalbaarheid van een bedrijf op de
lange termijn.
Wanneer financiering berekenen
Lang niet bij alle aanpassingen in het bedrijf is het
nodig om een nieuwe financieringsbegroting te
maken. Bedrijfsaanpassingen zoals het verlagen
van de stikstofgift of het kiezen van een ander
krachtvoerniveau voor de koeien leiden tot ver-
schillen in het saldo en het arbeidsinkomen. Deze
getallen zijn een goede economische beoorde-
lingsmaatstaf voor dit soort aanpassingen. Wan-
neer een verandering van bedrijfsplan echter ge-
paard gaat met grote investeringen die een lange
” UJ
Wordt het de linker- of de rechterzak?
looptijd hebben, dan geeft het arbeidsinkomen
een onvoldoende duidelijk beeld. Een rendabel
bedrijfsplan dat in een bedrijfsbegroting is vastge-
steld hoeft niet altijd tot besparingen te leiden.
Wanneer de financieringskosten te hoog zijn kan
het besteedbaar inkomen zo laag worden dat niet
aan de rente- en aflossingsverplichtingen vol-
daan kan worden. Het eigen vermogen zou hier
dan voor aangesproken moeten worden. Dit is op
langere termijn geen haalbare kaart.
Gebruik
Met het programma FIBER kan het effect van
verschillende toekomstscenario’s doorgerekend
worden. Een voorbeeld daarvan is het effect van
een verdere daling van het saldo op het inkomen.
Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als gevolg van een
daling van de melkprijs. In figuur 2 is weer-
gegeven wat het effect van een verder dalend
saldo op de besparingen van een bedrijf zou zijn.
Het bedrijf heeft een quotum van 215.000 kg melk.
Het bedrijf is voor 60 procent gefinancierd uit
eigen vermogen. In de basissituatie bedraagt het
saldo 55 cent per kg melk. In scenario 1 blijft het
saldo in de komende jaren ongewijzigd. De be-
sparingen blijven continu oplopen. Dit wordt ver-
klaard doordat een steeds groter deel van het
bedrijf uit eigen vermogen gefinancierd wordt. De
39
leningen worden afgelost en er vinden alleen ver-
vangingsinvesteringen plaats. In scenario 2 daalt
het saldo in de komende 3 jaar steeds met 1 cent
per kg melk. Daarna blijft het saldo op een gelijk
niveau van 52 cent per kg melk. In die eerste drie
jaar blijven de besparingen ongeveer gelijk. Het
effect van de besparingen door het aflossen van
leningen wordt teniet gedaan door de saldodaling.
Daarna stijgen de besparingen weer. In het derde
scenario wordt gerekend met een daling van het
saldo van 5 cent in 1991.  Daarna daalt het saldo
nog vier jaar lang met 1 cent per jaar. Het saldo
in 1996 bedraagt dan 46 cent per kg melk. Door
de scherpe saldodaling in het eerste jaar duiken
de besparingen direct al naar een negatieve
waarde. Dit betekent dat er ingeteerd moet wor-
den op het eigen vermogen om aan de financiële
verplichtingen te kunnen voldoen. Wanneer de
periode van saldodalingen voorbij is stijgen de
besparingen weer, ook al blijft het saldo op 46 cent
per kg hangen. Het vierde scenario is nog wat
pessimistischer. Er wordt uitgegaan van een sal-
dodaling  van 6 cent in 1991, 3 cent in 1992 en
daarna nog 3 jaar lang een daling van één cent
per jaar. Het saldo in 1996 bedraagt dan 43 cent
per kg melk. Ook in dit geval zien we de bespa-
ringen na de periode van saldodalingen stijgen.
Toch duurt het in dit geval tot ver na het jaar 2000
voordat de besparingen weer positief zijn. Dat
betekent dat gedurende die hele periode geen
uitbreidingsinvesteringen plaats kunnen vinden.
Niet alleen voor het berekenen van mogelijke toe-
komstscenario’s geeft een financieringsbegroting
op lange termijn meer inzicht in de financiële si-
tuatie van het bedrijf. Ook bij investeringen die
gevolgen hebben op langere termijn is een goede
financieringsbegroting van groot belang, bijvoor-
beeld bij de bouw van een nieuwe stal, de aan-
koop van een dure trekker of een sterk wijzigende
rentestand voor bestaande hypotheken. Het PR-
programma FIBER geeft de mogelijkheid om fi-
nancieringsbegrotingen, waarin veel rekenwerk
nodig is, op een snelle wijze uit te voeren, en is
daarmee een goed hulpmiddel bij het bedrijfseco-
nomisch onderzoek van de Afdeling Synthese.
40


Programma's voor economisch onderzoek: Financieringsbegroting

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available