In dit artikel worden de beide voermethoden vergeleken op basis van het bedrijfseconomisch resultaat

Boxem, Tj.

Koning, K., de

Krehhers, H.

Zijlstra, J.

Name not available

Gemengd voeren of apart voeren

Wageningen Yield 

Gemengd voeren of apart voeren
J. Zijlstra (IKC), rj. Boxem (PR), H. Krehhers, K. de Koning (IKC)
Bij gemengd voeren worden de voedermiddelen gemengd met een voermengwagen
en als mengsel aan het vee verstrekt. Op veel melkveebedrijven worden het kracht-
voer en het ruwvoer apart verstrekt. In dit artikel worden de beide voermethoden
vergeleken op basis van het bedrijfseconomisch resultaat.
In het verleden zijn er al verscheidene studies
geweest die de verschillen tussen gemengd voe-
ren en apart voeren aangeven. Aan de hand van
die resultaten is gerekend aan de bedrijfseco-
nomische vergelijking van gemengd voeren en
apart voeren. Er was een aantal redenen voor het
opnieuw doorrekenen van de verschillen tussen
de beide methoden van voeren.
- Op grond van meer recente onderzoeksgege-
vens blijkt dat het gemengd voeren geen dui-
delijke invloed heeft op de melkproduktie per
koe; het vetgehalte wordt over het algemeen
wel iets verhoogd;
- De methode van apart voeren is de laatste
jaren aan het wijzigen: bij de bouw van nieuwe
stallen wordt vrijwel standaard uitgegaan van
de installatie van een krachtvoercomputer. Dit
is een duurder voersysteem dan (handmatige)
krachtvoerverstrekking in de melkstal  in com-
binatie met krachtvoerbijvoeding aan het voer-
hek;
- Sinds 1989 zijn diverse prijsniveaus veranderd;
- Het gemengd voeren geniet de laatste tijd toe-
nemende belangstelling. Dit geldt onder an-
dere ook voor meer produktievere bedrijven.
Drie mogelijkheden
Er is een drietal voermethoden met elkaar verge-
leken.
1. Apart voeren waarbij het krachtvoer gegeven
wordt met een krachtvoercomputer in de lig-
boxenstal.
Apart voeren waarbij de koeien krachtvoer krij-
gen via een handmatig bediende krachtvoerin-
stallatie in de melkstal; eventueel extra te ver-
strekken krachtvoer wordt gegeven aan het
voerhek  met een krachtvoerkar.
Gemengd voeren van krachtvoer en ruwvoer
met een voermengwagen met weeginrichting.
Er zijn uitvoeringen waarmee het kuilvoer van-
uit de kuilhoop  in de voermengwagen kan wor-
den geladen (freesvoermengwagen) en waar-
mee de geladen hoeveelheid kan worden
afgewogen (voermengwagen met weeginrich-
ting). De weeginrichting is nodig voor het nauw-
keurig kunnen samenstellen van de rantsoe-
nen. Er wordt bij de voermengwagen van
uitgegaan dat de koeien zijn ingedeeld in pro-
duktiegroepen.
De methoden 1 en 3 vormen het zwaartepunt van
de vergelijking. Voor een nauwkeurige dosering
van het voer is de voermengwagen bij methode 3
voorzien van een weeginrichting. Methode 2 is
aan de vergelijking toegevoegd als “goedkoop
alternatief” voor de krachtvoercomputer.
De drie methoden zijn met elkaar vergeleken op
bedrijven met 50, 75 en 100 melkkoeien. Er is
gekozen voor bedrijfstypen (respectievelijk A, B
en C) zoals die voorkomen in Zuid- en Oost-
Nederland waar de voermengwagens ook het
meest in gebruik zijn. Daarom is voor alle bedrijfs-
typen uitgegaan van een veebezetting van onge-
veer 1,9  melkkoeien per ha grasland en voeder-
gewassen en het graslandgebruikssysteem
B4+4 (vierdaags omweidingssysteem en 4 kg bij-
voeding). De gekozen bedrijven kopen voer aan
voor een prijs van 39 cent per kVEM.  De combi-
natie van de drie methoden met de drie bedrijfs-
typen houdt in dat 9 alternatieve bedrijfssituaties
zijn doorgerekend.
Het totaal aan investeringen in machines of appa-
Tabel 1 Totale investeringen in apparatuur voor melken, voer uithalen en voeren en de jaarkosten van de drie
voermethoden
Aantal melkkoeien 50 75 100
Apart voeren metkrachtvoercomputer
(methode 1)
Totaal investeringen 84.800 118.200 145.600
Totaal jaarkosten 15.950 22.220 28.600
Apart voerenzonderkrachtvoercomputer
(methode 2)
Totaal investeringen 72.700 107.900 134.300
Totaal jaarkosten 13.190 19.650 24.920
Gemengdvoeren
(methode 3)
Totaal investeringen 101.500 138.100 174.500
Totaal jaarkosten 17.660 24.330 30.640
Tabel 2 Gegevens over de drie bedrijfstypen bij apart voeren en gemengd voeren
Voermethode
Bedrijfstype
Met en zonder krachtvoercomputer
A B C
Gemengd voeren
A B C
Aantal melkkoeien
Grasland (ha)
Snijmais eigen bedrijf (ha)
Melkquotum (kg/jaar)
Melkleverantie (kg/jaar)
Melkproduktie:
melk (kg)
vet (%)
eiwit (%)
Ds-opname stalperiode (kg)
50 75 100 49,55 74,33 99,ll
23 34,5 46 23 34,5 46
3 435 6 3 4,5 6
350.000 525.000 700.000 350.000 525.000 700.000
350.000 525.000 700.000 346.850 520.310 693.770
7000 7000 7000 7000 7000 7000
4,40 4,40 4,40 4,45 4,45 4,45
3,40 3,40 3,40 3,40 3,40 3,40
10 10 10 10,8 10,8 10,8
12
ratuur voor melken, voer uithalen en verstrekken
en de jaarkosten bij de verschillende situaties zijn
te vinden in tabel 1. De investeringen betreffen
kuiluithaaldoseerbak + snijvork, U-snijder, blok-
kenverdeelwagen (methoden 1 en 2), melkstal
(methoden 1,2 en 3), krachtvoercomputer, opdrijf-
hek (methode l), krachtvoerkar (methode 2),
freesvoermengwagen of voermengwagen, voor-
lader met snijvork en weeginrichting (methode 3).
Het machinepark is steeds zo samengesteld dat
het uithalen en doseren voor het betreffende be-
drijfstype op de goedkoopste wijze gebeurt. Bij de
bedrijfstypen met 50, 75 en 100 melkkoeien is
uitgegaan van visgraatmelkstallen met resp. 8,12
en 16 standen.
De belangrijkste aanvullende uitgangspunten
staan in tabel 2. Het gemengd voeren leidt in
vergelijking met het apart voeren tot de volgende
wijzigingen in de uitgangspunten.
- Er zijn hogere kosten voor kuilvoer uithalen en
voeren.
- De kosten voor krachtvoerverstrekking zijn la-
ger.
- Het vetgehalte is op jaarbasis 0,05 % hoger.
Deze verhoging is gebaseerd op onderzoek
dat uitwijst dat bij gemengd voeren tijdens de
stalperiode het vetgehalte 0,lO % stijgt. In dit
geval is uitgegaan van gemengd voeren tijdens
de stalperiode en tijdens het ‘s nachts bijvoeren
in de weideperiode. Bij de hier gehanteerde
vetprijs van f 9,60 per kg vet (inclusief nabeta-
ling) leidt het hogere vetgehalte tot een stijging
van de melkprijs met 48 cent per 100 kg.
- De droge-stofopname uit ruwvoer is 1 ,O kg per
dier per dag hoger tijdens de melkperiode van
de stalperiode. Over de gehele stalperiode is
dit 0,8 kg per dier per dag. Omdat bij alle drie
de voermethoden wordt gevoerd volgens de
norm, leidt de hogere droge-stofopname tot
iets lagere krachtvoerkosten.
Verschillen in arbeidsopbrengst
De resultaten van de studie zijn weergegeven in
tabel 3. De bedrijfseconomische resultaten zijn
berekend met het PWIKC-computerprogramma
Bedrijfsbegroting Rundveehouderij (BBPR).
Uit tabel 3 blijkt dat methode 2 (apart voeren zon-
der krachtvoercomputer) de hoogste arbeidsop-
brengsten oplevert. In een vorige bedrijfseco-
nomische vergelijking werden iets grotere
verschillen gevonden tussen de arbeidsop-
brengsten van de methoden 2 en 3. In deze ver-
gelijking varieert het verschil tussen de 4.000 en
6.000 gulden terwijl het in de vorige studie tussen
de 6.000 en 7.000 gulden varieerde. Dit kleinere
verschil in de huidige studie wordt voor een deel
veroorzaakt doordat nu is uitgegaan van iets klei-
nere veestapels. De rest van het verschil moet
verklaard worden uit wijzigingen van de diverse
prijzen.
Gemengd voeren leidt tot een arbeidsopbrengst
die 1500 à 2000 gulden lager is dan apart voeren
met krachtvoercomputer. Dit is een betrekkelijke
klein verschil. Het ligt daarom voor de hand na te
gaan of er nog andere verschillen tussen de beide
hier vergeleken voersystemen zijn. Mogelijk zou-
den deze verschillen dan van doorslaggevend
belang kunnen zijn voor de beslissing over de
voermethode. In de praktijk worden nogal eens
voordelen van het gemengd voeren genoemd die
tot nu toe niet door onderzoek worden bevestigd,
zoals:
- het gebruik van goedkopere voeders;
- de mogelijkheid om meer variatie in het rant-
soen aan te brengen waardoor de voeropname
nog sterker verhoogd zou worden;
- gezondere koeien;
- hogere melkproduktie.
Deze veronderstelde voordelen zouden eventu-
eel afgewogen kunnen worden tegen de lagere
gevonden arbeidsopbrengsten. Het hier gevon-
den verschil van 1500 à 2000 gulden tussen ge-
mengd en apart voeren zou bijvoorbeeld geheel
verdwijnen wanneer in de situatie met gemengd
voeren de gemiddelde prijs per aangekochte
kVEM  uit krachtvoer 1 à 2 cent lager zou zijn. In
Tabel 3 Resultaten van drie bedrijfstypen bij apart voeren en gemengd voeren
Voermethode
Bedrijfstype
Met krachtvoercomputer Zonder krachtvoercomputer Gemengd voeren
A B C A B C A B C
Totale opbrengsten 315.241 472.861 630.482 315.241 472.861 630.482 314.076 471.136 628.185
Totale toegerekende kosten 121.901 180.055 238.208 121.901 180.055 238.208 120.897 178553 236.210
Kosten machines kuiluithalen,
voeren melken en krachtvoer-
computer 15.955 22.225 28.596 13.187 19.649 24.917 17.655 24.335 30.636
Overige niet-toegerekende kosten 218.952 297.007 378.257 218.952 297.007 378.257 218.738 296.725 377.883
Arberdsopbrengst ondernemer 23.432 38.574 50.421 26.200 41.150 54.100 21.786 36.523 48.456
13
deze studie is bij het gemengde voeren geen re-
kening gehouden met extra kosten voor voerop-
slag. Wanneer krachtvoervervangers los worden
aangeschaft, zal het op veel bedrijven nodig zijn
extra te investeren in voeropslag.
Het verschil tussen de beide voermethoden van
1500 à 2000 gulden zou ook omgerekend kunnen
worden naar extra melkproduktie per koe die dit
verschil zou kunnen compenseren. Uitgaande
van een saldo van 15 cent per extra kg melk per
koe, komt dat op deze niet-zelfvoorzienende be-
drijven overeen met een verschil in gemid-
delde melkproduktie per koe van 130  à 220 kg
melk.
Tegenover de genoemde voordelen van het ge-
mengde voeren zullen er ook nadelen zijn die niet
in deze studie zijn meegenomen. Uit de literatuur
blijkt bijvoorbeeld dat er bij het gemengd voeren
vrijwel altijd meer wordt gevoerd dan bij apart
voeren. Wellicht is de voerhoeveelheid bij dit sys-
teem minder goed in de hand te houden dan bij
apart voeren. In dit artikel is uitgegaan van norm-
voeding.
Nader onderzoek
Tijdens het uitwerken van de bedrijfseconomi-
sche vergelijking bleek dat er in een aantal zaken
vrij weinig inzicht is.
- De voedingstechnische aspecten van apart en
gemengd voeren geven met name onduidelijk-
heid op de volgende punten.
a. In hoeverre worden de resultaten van voerop-
name, melkproduktie en gehalten be’invloed
door de samenstelling van het rantsoen?
b. Gelden de resultaten voor de gehele lactatie of
alleen tijdens het eerste deel van de lactatie?
c. Het is nog niet geheel duidelijk of de extra
opname bij gemengd voeren een hogere melk-
produktie tot gevolg heeft of alleen leidt tot een
luxe consumptie.
- Zijn er mogelijk prijsvoordelen te behalen bij
het aankopen van enkelvoudige voeders en
natte krachtvoeders?
- Welke factoren bepalen de bedrijfsomstandig-
heden op de bedrijven waar momenteel een
voermengwagen aanwezig is?
Het is gewenst deze punten nader te onderzoe-
ken. Pas dan kan in individuele bedrijfssituaties
een goede afweging worden gemaakt van de be-
drijfseconomische verschillen tussen apart en ge-
mengd voeren.
14


Gemengd voeren of apart voeren

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield