Filtreren geeft een sterke verlaging van het stofgehalte, wassen geeft maar een beperkte verlaging en stofzuigen heeft vrijwel geen effect op het stofgehalte. Stofverlaging is vooral in het belang van de gezondheid van de varkenshouder, want varkens bleken niet beter te groeien in een stal met wat minder stof

Binnendijk, G.

Klooster, K., van 't

Roelofs, P.

Name not available

Stofproblemen nog niet op goedkope wijze op te lossen

Wageningen Yield 

Uit diverse onderzoeken is gebleken dat stof in
stallen schadelijk is voor de gezondheid van de
varkenshouders. Ook de varkens lijken schade
te ondervinden van blootstelling aan stof. Er is
op het Proefstation voor de Varkenshouderij in
Rosmalen en op het Varkensproefbedrijf “Zuid-
en West-Nederland” in Sterksel  op verschillen-
de manieren geprobeerd om het stofgehalte te
verlagen.
Het effect van de behandelingen is gemeten
door in afdelingen met, en soortgelijke afdelin-
gen zonder proefbehandeling het inspirabel
stofgehalte in de lucht te meten. Inspirabel stof
1 3 5 7 Q 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43
Stofproblemen nog niet op goedkope
wijze op te lossen
Kees von ‘t Klooster, Peter Roelofs,  Gisabeth  /3innendlj’k,  P V
Er zijn drie proeven uitgevoerd, om maatregelen ter verlaging van het stofgehalte
uit te testen. De drie maatregelen zijn:
- Stallucht filtreren en recirculeren,
- Wekelijks wassen van biggen en vloer en
- Wekelijks stofzuigen van de gangen en hokafscheidingen.
Filtreren geeft een sterke verlaging van het stofgehalte, wassen geeft maar een
beperkte verlaging en stofzuigen heeft vrijwel geen effect op het stofgehalte. Stofver-
laging is vooral in het belang van de gezondheid van de varkenshouder, want varkens
bleken niet beter te groeien in een stal met wat minder stof.
is het totaal aan stofdeeltjes dat door mensen
wordt ingeademd. De gezondheid van de var-
kenshouder of dierverzorger is niet gemeten.
Wel zijn de technische resultaten van gespeen-
de biggen en vleesvarkens vastgelegd.
Filtreren
Door de lucht in afdelingen met gespeende biggen
continu intern te recirculeren en te filtreren kan
het gehalte inspitabel  stof aanzienlijk (met onge-
veer 40%) worden teruggebracht, zie figuur 1.
Figuur I
dagen na opleg
- met filterunit -+ zonder filterunit
Dagelijkse 24-uurs gemiddelden van
gehalten aan droog stof in biggenop-
fokafdelingen met en zonder interne
luchtfiltratie (VPB Sterksel)
In Sterksel zijn de technische resultaten van de
biggen over zes ronden gevolgd. In Rosmalen
zijn de diergegevens van twee ronden verza-
meld.
Op het Varkensproefbedrijf te Sterksel  zijn er
geen significante verschillen gevonden in groei,
voeropname en voederconversie tussen de die-
ren die in de afdeling met en de dieren die in de
afdeling zonder filterunit  zijn opgefokt.
Op het Proefstation in Rosmalen is de voeder-
conversie in de afdeling zonder filterunit in de
twee ronden lager geweest dan in de afdeling
m.$ filterunit. Mogelijk heeft een iets hogere
luchtsnelheid op diemiveau door de filterunit
geleid tot extra warmteverliezen van de biggen
en daarmee tot extra voeropname. Er zijn ver-
der geen duidelijke verschillen gevonden in
groei, voeropname, aantal uitgevallen dieren en
uitvalsoorzaken tussen de beide behandelingen.
De kosten van luchtfiltratie zijn hoog en bere-
kend op ongeveer f 3,- per afgeleverde big.
Dit komt met name door de hoge kosten van
de fijne stoffilters,  circa f 200,-,  die iedere 4 tot
6 maanden vervangen moeten worden. Tegen-
over deze hoge kosten zijn geen opbrengsten te
verwachten door verbeteringen van de techni-
sche resultaten van de biggen en/of  de latere
vleesvarkens.
mg etoflm3
7.
2c45z 1___._ - -...-  _ -_ __ _ __._
13 15  17
dagen na
Figuur 2: Dagelijkse gemiddelden van gehalten
aan droog stof in biggenopfókafdelin-
gen met en zonder wekelijks reinigen
met water.
Wassen
Door een afdeling met gespeende biggen weke-
lijks met warm water te reinigen kan het stofge-
halte worden verlaagd, al is dit minder effectief
(ongeveer 10% vermindering, zie figuur 2). De
technische resultaten (groei, voeropname, voe-
derconversie) van de gespeende biggen zijn
over zes ronden verzameld. Bij deze
behandeling zijn één keer per week alle voer-
bakken uit de afdeling gehaald, waarna met lauw
water het stof op de stalinrichting, de wanden
en de vloeren in de put werd gespoeld. )
reductie (36)
301
0 1 2 3 4 5 6 7
dagen na reinigen
1 mreductm  (%) 1
Figuur 3: Relatieve reducties (%) van de stotge-
halten van de lucht in afdelingen met
en zonder wekelijks reinigen met
water, ingedeeld naar aantal dagen na
reinigen.
Het relatieve effect van het reinigen met water
van 37°C is vrijwel gelijk voor alle weken van de
opfokperiode. Figuur 3 geeft het verband weer
tussen het aantal dagen na reinigen en de
reductie in het stofgehalte. De reductie is het
grootst op de dag van reinigen, en neemt daar-
na af. Het is daarom waarschijnlijk dat het stof-
gehalte verder teruggebracht kan worden door
de afdeling vaker met water te reinigen.
Er zijn geen significante verschillen in technische
resultaten, uitval en aantal veterinaire behande-
lingen vastgesteld tussen de dieren uit de proef-
afdeling en de dieren uit de referentieafdeling.
Ook in de vervolgfase, in de mesterij, zijn geen
significante verschillen in groei, voeropname,
voederconversie, uitval en vleespercentage
gevonden tussen dieren die tijdens de opfok al
dan niet in een afdeling hebben gelegen die
wekelijks werd gereinigd. Ook zijn er geen ver-
schillen in klassificatie  en het aantal afwijkingen
aan longen en/of lever gevonden tussen deze
groepen dieren.
Stofzuigen
Stofzuigen is een maatregel die de hygiëne op
bedrijven vergroot. Er is immers minder voer
voor ongedierte beschikbaar. Om te onderzoe-
ken of het stofgehalte van de stallucht ook lager
wordt, is een proef uitgevoerd in twee afdelin-
gen met vleesvarkens. In één afdeling werd
mg stofIm3
0 20 40 60
dagen na opleg
80 100
-- met stofzuigen -E+- zonder stofzuigen
Figuur 4: Dagelijkse gemiddelden van gehalten aan droog stof in vleesvarkensafdelingen met en
zonder wekelijks stotiuigen.
twee ronden lang wekelijks stof gezogen in de
gangen en op de hokafscheidingen. In de refe-
rentieafdeling werd dit niet gedaan. In figuur 4
staan de stofgehalten van de stallucht van beide
afdelingen weergegeven, Omdat er maar één
dag per week is gezogen, zou het mogelijk zijn
dat het effect van het stofzuigen niet op alle
dagen van de week gelijk is. Figuur 5 geeft het
verband weer tussen het aantal dagen na stof-
zuigen en de reductie in het stofgehalte.
De verschillen in stofgehalte waren niet signifi-
cant. Direct na het stofzuigen is het stofgehalte
zeker niet lager dan in de referentiestal. Stofzui-
gen vetwjjder-t  misschien wel veel stof van de
vloer, maar door extra activiteit van mens,
machine en varkens kan ook extra stof vanaf de
vloer in de stallucht worden gebracht. Enkele
dagen na het stofzuigen lijkt er wel een beperk-
te verlaging van het stofgehalte op te treden.
Er zijn geen signifìcante  verschillen in groei,
voeropname, voederconversie en vleespercen-
tage gevonden tussen de dieren uit de referen-
tieafdeling en de dieren uit de afdeling waar
wekelijks werd gestofzuigd. Ook is er geen ver-
schil gevonden in de verdeling van de dieren
over de verschillende type-beoordelingen,
Tegenover de kosten (berekend op f I ,30  per
afgeleverd varken, voor - het grootste deel
arbeidskosten) staan geen betere produktiecij-
fers, en zelfs geen duidelijke verlaging van het
stofgehalte in de afdeling.
Tijdens het onderzoek naar mogelijkheden om
het stofgehalte in stallen te verlagen, zijn gemid-
delde stofconcentraties over 24 uur gemeten.
Uit metingen is echter gebleken dat de stofcon-
centraties overdag nog hoger zijn dan ‘s nachts,
en dat het stof ook niet gelijkmatig over de
afdeling is verdeeld. Dit betekent dat de var-
kenshouder tijdens zijn werk aan aanzienlijk
hogere stofconcentraties wordt blootgesteld
dan de gemeten gemiddelden. Verder lijkt het
door de verschillende stofconcentraties op ver-
schillende plaatsen in de afdeling mogelijk om
de luchtstromen zodanig te sturen dat de
omgeving waarin de varkenshouder werkt, rela-
tief schoon is.
dagen na stofzuigen
reductie (X) i
Conclusies en discussie
De mens komt in de stal op momenten waarop
het stofgehalte hoog is. Door diergedrag en de
aanwezigheid van de mens is het stofgehalte van
de stallucht juist tijdens de aanwezigheid van de
varkenshouder duidelijk hoger dan gemiddeld
over een etmaal.
Met recirculatie en filtratie van stallucht zijn bij
gespeende biggen belangrijke verlagingen (40%)
van het stofgehalte van stallucht te realiseren.
De kosten van dit systeem zijn (nog) hoog.
Wekelijks het stof uit een afdeling wegspoelen
met water, verlaagt het stofgehalte in stallen
met gespeende biggen met circa 10%.
Wekelijks stofzuigen bij vleesvarkens heeft geen
duidelijke verlaging van het stofgehalte tot
gevolg. Stofzuigen kan wel de hygiëne verhogen
doordat minder voerresten voor ongedierte
aanwezig zijn, maar deze voerresten kunnen
ook op andere wijzen worden verwijderd.
Verlaging van het stofgehalte zal, gezien het
gebrek aan verbeteringen van productieresulta-
ten van varkens, leiden tot kostenstijgingen voor
de varkenshouder.
Het onderzoek heeft nog niet geleid tot metho-
den voor stofreductie die zowel effectief als
goedkoop zijn. Voorlopig blijft het gebruik van
goede persoonlijke beschermingsmiddelen dus
nodig.
Verder onderzoek naar verlaging van het stofge-
halte is nodig. In varkensstallen komen aanzienlij-
ke variaties in stofgehalte voor. Deze schomme-
lingen treden zowel in plaats en hoogte als in
tijdstip op. Benutting  van deze kennis kan moge-
lijk tot stallen leiden met lagere stofgehalten.
Elders in dit blad zijn de eerste bevindingen ver-
meld van verschillen in stofgehalten door ver-
schillen in ventilatiesystemen, n
Figuur 5: Relatieve reducties (%) van de stof-
gehalten van de lucht in afdelingen
met en zonder wekelijks stofiuigen,
ingedeeld naar aantal dagen na stof-
zuigen


Stofproblemen nog niet op goedkope wijze op te lossen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield