Dit model berekent per jaar de opname aan ruwvoer en krachtvoer van een koppel schapen alsmede het aantal afgevoerde schapen en lammeren met de bijbehorende afvoergewichten

Boer, J.A., de

Wageningen Yield 

Het schapenstapelmodel
J.A. de Boer (sectie bed?-i$smodellen)
Schapen en lammeren lopen een groot gedeelte van het jaar in koppels in de wei. De
opbouw van een dergelijke schapenstapel kan gekarakteriseerd worden met kenge-
tallen als vervangingspercentage, worpgrootte en drachtigheidspercentage. Deze
kengetallen bepalen de voeropname van een koppel schapen en de afvoer van scha-
pen en lammeren. Economisch en milieutechnisch gezien is het interessant om de
invloed van dergelijke bedrijfskengetallen na te gaan. Met behulp van een computer-
model is een schapenstapel nagebootst. Dit model berekent per jaar de opname aan
ruwvoer en krachtvoer van een koppel schapen alsmede het aantal afgevoerde scha-
pen en lammeren met de bijbehorende afvoergewichten. In dit artikel zijn enkele uit-
gangspunten van dit model toegelicht en worden aan de hand van een voorbeeld
enkele resultaten weergegeven.
De afvoer van schapen en de voeropname zijn
twee belangrijke kengetallen. De opbrengsten bij
het houden van schapen bestaan voornamelijk
uit de verkoop van schapen en lammeren. Om de
omvang van de schapenstapel af te stemmen op
de beschikbare hoeveelheid ruwvoer is het nood-
zakelijk om de totale voederbehoefte van de
schapenstapel goed in te schatten. Milieutech-
nisch is het van belang om op bedrijfsniveau de
aan- en afgevoerde hoeveelheden voer en vlees
te voorspellen. Deze hoeveelheden zijn nodig
voor het berekenen van de mineralenbalans. Om
de afvoer van de hoeveelheid vlees te kunnen be-
rekenen moet op elk afvoermoment het gewicht
van het afgevoerde dier geschat worden.
Het schapenstapelmodel berekent op bedrijfsni-
veau de voeding en afzet van dieren. Als basis
voor het schapenstapelmodel zijn de rekenregels
van het schaapmodel (de Boer en Evet-ts) van het
PR gebruikt. Het schaapmodel simuleert de da-
gelijkse voeropname van een individueel schaap
of lam. Door de opnames  van de individuele die-
ren bij elkaar op te tellen en deze te corrigeren
voor de afvoer van dieren kan de voedervoorzie-
ning van een schapenstapel doorgerekend wor-
den.
Het schapenstapelmodel veronderstelt dat de
ooien éénmaal per jaar aflammeren. Om de re-
kentijd te beperken wordt de voedervoorziening
in het model op weekbasis doorgerekend.
Opbouw schapenstapel
In de nagebootste schapenstapel komen maxi-
maal 75 verschillende typen ooien voor. Deze
kunnen verschillen in:
Leeftijd
- 0,5 - 1,5  jaar
- 15 - 2,5 jaar
- 2,5 - 3,5 jaar
- 3,5 - 4,5 jaar
- 4,5 jaar en ouder
Dracht
- gust
- drachtig van éénling
- drachtig van tweeling
- drachtig van drieling
- drachtig van vierling
Dekda turn
- drachtig van 1 e dekdatum
- drachtig van 2e dekdatum
- drachtig van 3e dekdatum
De dekperiode van de ooien is te verdelen in drie
cycli van 17 dagen. In het model worden de
drachtige ooien aan de hand van de opgegeven
invoer verdeeld over deze drie cycli. Als dekda-
turn is de middelste dag van de cyclus gekozen.
Dit resulteert in maximaal drie mogelijke dekdata.
Er kunnen maximaal 24 verschillende typen lam-
meren voorkomen in de nagebootste schapen-
stapel. Deze kunnen verschillen in:
Geslacht
- mannelijk
- vrouwelijk
Worpgrootte
- éénling
- tweeling
- drieling
- vierling
22 Praktijkonderzoek 93-4
Gebootfedatum
- lam geboren uit 1 e cyclus
- lam geboren uit 2e cyclus
- lam geboren uit 3e cyclus
De drie dekdata  bij de ooien zorgen ervoor dat er
maximaal drie geboortedata voor de lammeren
ontstaan.
Hoeveel dieren per type aanwezig zijn is afhanke-
lijk van invoergegevens als vervangingspercenta-
ge, gemiddelde worpgrootte en drachtigheids-
percentage.
Afzet lammeren en schapen
Vrijwillige afvoer (selectie) van ooien vindt plaats
op twee momenten. De eerste selectie is een
aantal weken na het spenen (juni). Op dat mo-
ment worden ook de guste ooien afgevoerd. De
overige selectie vindt plaats twee weken voor de
nieuwe dekcyclus begint. De onvrijwillige afvoer
(uitval) is gespreid over het jaar. Deze uitval is het
grootst in het voorjaar en zomer.
Voor het begin van de nieuwe dekperiode wor-
den de afgevoerde ooien vervangen door vrou-
welijke lammeren. Hierbij krijgen de twee- en
drielinglammeren de voorkeur.
Het afleveren van de lammeren vindt plaats op
van tevoren opgegeven aflevermomenten. Bij
deze aflevermomenten wordt een minimaal en
maximaal streefgewicht opgegeven. Indien het
gewicht van een lam zich binnen dit gewichtstra-
ject  bevindt en het lam niet bestemd is voor ver-
vanging van de ooien, wordt het lam afgeleverd.
De lammeren worden maximaal een jaar gemest.
Na een jaar worden alle overgebleven lammeren
afgeleverd. Het aantal afgeleverde lammeren is
afhankelijk van de worpgrootte, de uitval en het
aantal benodigde lammeren voor vervanging.
Voeding
De voeding van de ooien en de lammeren wordt
bepaald met rekenregels van het schaapmodel.
Een uitgebreide beschrijving van het schaapmo-
del staat in PR-rapport 122.
De voeropname wordt afgestemd op de energie-
behoefte. De hoeveelheid opgenomen krachtvoer
en ruwvoer wordt in het schapenstapelmodel we-
kelijks bepaald. Om de voedervoorziening voor
andere rassen dan Texelaar  en hogere worp-
groottes dan drie door te kunnen rekenen wor-
den de rekenregels van het schaapmodel uitge-
breid met o.a. meerdere groeilijnen.
De energiebehoefte is afhankelijk van het ge-
wicht. Met behulp van invoergegevens wordt een
normatief gewicht berekend. Eerst wordt gepro-
beerd de bijbehorende energiebehoefte te dek-
ken met ruwvoer. Als dit niet mogelijk is kan dit
bij de ooien worden aangevuld met krachtvoer
tot aan de maximale hoeveelheid. Bij de lamme-
ren wordt geen maximum aan de krachtvoergift
gesteld. Indien het ruwvoer en krachtvoer niet in
de energiebehoefte kan voorzien, worden bij de
ooien lichaamsreserves aangesproken, hetgeen
resulteert in een gewichtsdaling. Deze reserves
moeten op een later tijdstip worden aangevuld
tot het gewenste normgewicht weer is bereikt.
Het aandeel van verschillende voersoorten bij de
rantsoensamenstelling wordt bij de invoer opge-
geven. Bij krachtvoer kan een keuze gemaakt
worden uit een combinatie van:
- schapebrok of lammerenbrok;
- gerst ;
- droge pulp;
- sojaschroot;
- krachtvoersoort naar keuze.
Bij ruwvoer voor de stalperiode kan gekozen
worden uit een combinatie van:
- hooi;
- voordroogkuil;
- snijmaissilage;
- stro;
- ruwvoersoort naar keuze.
In de weideperiode bestaat het ruwvoer volledig
uit weidegras. Er wordt verondersteld dat er vol-
doende gras aanwezig is.
Van de lammeren worden één- en tweelingen ge-
zoogd. Van de drie- en vierlingen worden twee
lammeren natuurlijk gezoogd en de overige lam-
meren worden aan de lammmerenbar groot ge-
bracht met kunstmelkpoeder. Na het spenen
worden deze lammeren weer bij de overige ge-
speende lammeren gezet.
Voorbeeld
In tabel 1 zijn enkele belangrijke invoergegevens
vermeld van een bedrijf met een koppel schapen.
De verdeling van de drachtige ooien over de drie
dekcycli  in het model is als volgt:
- 15% is drachtig van de le cyclus (29 sep - 15
okt);
- 60% is drachtig van de 2e cyclus (16 okt - 01
nov);
- 25% is drachtig van de 3e cyclus ( 2 nov - 18
nov).
Dit heeft tot gevolg dat in het model de lammeren
geboren worden op 1 maart, 18 maart en 4 april.
Voor de lammeren wordt een normale groei ver-
Praktijkonderzoek 93-4 23
Tabel 1 Enkele invoergegevens van een voorbeeldbedrijf
Ras ooien Texelaar
Aantal toegelaten ooien bij dekken 100
Inschaardatum 26 april
Uitschaardatum 27 december
Vervangingspercentage schapenstapel 250 %
Drachtigheidspercentage eerste worps ooien 80,O %
Drachtigheidspercentage meerdere worps ooien 950 %
Gemiddelde worpgrootte l,8
Middelste dag dekperiode 24 oktober
Aflevering lammeren
1 - kalenderweek
- gewichtstraject
2 - kalenderweek
- gewichtstraject
32
30 - 40 kg
36
40 - 55 kg
ondersteld.
In dit voorbeeld wordt in de stalperiode hooi als
ruwvoer gevoerd. Als krachtvoer wordt schape-
brok of lammerenbrok gebruikt. Bij de ooien is
het mogelijk om tijdens de dracht en lactatie
maximaal 1 kg krachtvoer bij te voeren. De aan-
wezige voedermiddelen bevatten de volgende
energiewaarden:
- gras: 960 VEM/kg ds en 1005 VEVl/kg  ds;
- hooi: 800 VEM/kg ds en 800 VEVl/kg  ds;
- schapebrok: 940 VEM/kg;
- lammerenbrok: 1000 VEVl/kg;
- melkpoeder: 1900 VEVVkg  .
Het bovenstaand voorbeeldbedrijf is doorgere-
kend met het schapenstapelmodel. In tabel 2
staat het aantal afgevoerde ooien en lammeren
met de bijbehorende gewichten. Voor het bere-
kenen van de uitval zijn normatieve percentages
gehanteerd. Het afleveren van de lammeren is af-
hankelijk van de invoer. In week 32 worden alle
lammeren afgeleverd die minimaal 30 kg en
maximaal 40 kg wegen en niet bestemd zijn voor
vervanging van de ooien. In week 36 worden alle
lammeren (excl. vervanging) tussen de 40 en 55
kg afgeleverd. In dit voorbeeld zijn dit alle overge-
bleven lammeren (excl. vervanging).
In tabel 3 staan de bij deze schapenstapel beho-
rende ruwvoer- en krachtvoeropnames op be-
drijfsniveau. Deze opnames  zijn exclusief voeder-
verliezen.
Uitbreidingen
De afdeling Synthese van het PR (sectie bedrijfs-
modellen) werkt aan een verdere ontwikkeling
van het model. Dit vindt plaats in samenwerking
met de afdeling Veehouderij (sectie vleesvee en
Tabel 2 Resultaten afvoer dieren per jaar
Afvoer Aantal Gemiddeld Totaal
dieren gewicht (kg)
Ooien (totaal) 25 79,2 1980
- uitval 9 82,2 740
- selectie 16 77,7 1243
Geboren lammeren (totaal) 158
- dood in 24 uur 9
- overige uitval 10
- vervanging ooien 25
- afgeleverd 114
Afgeleverde lammeren (totaal) 114
- vrouwelijk: 44
in week 32 36
in week 36 8
- mannelijk: 70
in week 32 50
in week 36 20
39,7
35,8
46,0
38,2
48,0
4527
1657
1289
368
2870
1910
960
24 Praktijkonderzoek 93-4


Het schapenstapelmodel

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

Name not available

NARCIS