Onlangs is bij het Praktijkonderzoek Pluimveehouderij de eerste proefronde met alternatieve huisvestingssystemen voor leghennen beëindigd. Eén van de zaken die in deze proef is onderzocht is het inbouwen van een strooiselbak in een kooi

Niekerk, Th., van

van Niekerk, Th.

NARCIS 

Gedrag van hennen in/rondom de strooiselbak in welzijnskooien

Name not available

Wageningen Yield 

Gedrag’van hennen in/rondom de strooiselbak in
welzijnskooien
Th. van Niekerk, onderzoeker legpluimveehouderij
Onlangs is bij het Praktijkonderzoek Pluimveehouderij de eerste proefronde
met alternatieve huisvestingssystemen voor leghennen beëindigd. Eén van de
zaken die in deze proef is onderzocht is het inbouwen van een strooiselbak in
een kooi. In dit artikel wordt nader ingegaan op de bevindingen hiermee en het
gedrag van de hennen in en rondom deze bak.
Inleiding
Zoals in het voorgaande artikel reeds is aan-
gehaaid, wordt algemeen aangenomen, dat
ter bevordering van het welzijn van leghen-
nen strooisel beschikbaar moet zijn, zodat
de dieren kunnen scharrelen en stofbaden.
In enkele houderijsystemen is dit het geval,
maar bij andere systemen, zoals de batterij-
kooi, wordt geen strooisel verstrekt. Omdat
hennen in een dergelijk systeem geen volle-
dig scharrel- en stofbadgedrag kunnen ver-
tonen, wordt aangenomen, dat dit een
welzijnsvermindering teweeg brengt. Om
hier iets aan te doen is in een proef getracht
een strooiselbak in te bouwen in een kooi.
Gedragsonderzoek tijdens de eerste
proefronde
Bij het inbouwen van een strooiselbak in een
kooi is uitgegaan van een grote kooi, de
zogenaamde welzijnskooi. Een nadere be-
schrijving van de kooi, de proefopstelling en
de strooiselbak is in het voorgaande artikel
gegeven.
In de eerste proefronde zijn enkele summie-
re gedragswaarnemingen gedaan om na te
gaan hoe het gebruik van de strooiselbak
was. Allereerst is gedurende de openingstijd
van de strooiselbak nagegaan hoeveel hen-
nen in de bak aanwezig waren. Deze regi-
stratie is gedaan bij twee verschillende
Strooiselbak in de welzijnskooi
16 Praktijkonderzoek 9413
openingstijden van de strooiselbak en bij
twee verschillende typen strooisel (2 uren
open - zand; 3 uren open -zand; 3 uren open
- zaagsel). Voor elke combinatie zijn twee-
maal waarnemingen verricht. Tenslotte is
ook gedurende de periode voorafgaand aan
het openen van de strooiselbak gekeken in
hoeverre hennen stofbadgedrag op het
rooster vertoonden. Dit is tweemaal gedaan
bij één kooi mét strooiselbak en één kooi
zonder strooiselbak.
Gebruik van de strooiselbak
De animo voor de strooiselbakken was aan-
vankelijk erg laag. Een verklaring hiervoor
moet gezocht worden in de opfokmethode.
Doordat de hennen in conventionele opfok-
batterijen waren opgefokt, was ‘strooisel’
voor hen een onbekend fenomeen. Het kost-
te daarom enige tijd, voordat de hennen het
strooisel ‘ontdekt’ hadden. Toen dit eenmaal
het geval was, bleken de hennen zeer veel
gebruik te maken van het strooisel. Dit resul-
teerde elke dag in een hoge bezetting van
de bak aan het begin van de periode waarin
de bak was geopend. Hierdoor was stofba-
den aanvankelijk niet goed mogelijk. Gedu-
rende de openingsperiode van de bak nam
het aantal erin aanwezige hennen geleidelijk
af, waarna de resterende hennen voldoende
ruimte hadden om te stofbaden.
Openingstijden van de strooiselbak
Om zo min mogelijk eieren in de strooiselbak
te krijgen, was de strooiselbak aanvankelijk
slechts 2 uur per dag open (van 13.30 uur tot
15.30 uur). De eerste gedragswaarnemin-
gen (aan 2 verschillende kooien) gaven ech-
ter aan, dat aan het begin van de
openingsperiode zoveel hennen in de bak
zaten, dat het hierdoor voor de hennen na-
genoeg onmogelijk was normaal stofbadge-
drag te vertonen (zie figuur). Hierbij is, op
basis van vrij subjectieve waarnemingen,
10
13.30 13.45 14.00 14.15 14.30 14.45 15.00 15.15 15.30
tijd
Figuur : gemiddeld aantal hennen in de strooiselbak (per 5 minuten, in 1 kooi)
Praktijkonderzoek 94/3 17
vastgesteld, dat normaal stofbadgedrag mo-
gelijk is bij 6 of minder hennen in de strooi-
selbak. Bij een openingsperiode van 2 uur
hadden de hennen dus alleen het laatste uur
de gelegenheid tot redelijk ongestoord stof-
baden. Dit leek vrij weinig en pleitte ervoor
de bak langer open te stellen. Met betrek-
king tot het leggen van eieren in de strooisel-
bak leek het ook geen probleem de bak
langer open te stellen. Op basis van deze
overwegingen is besloten de openingsperi-
ode van de strooiselbak te verlengen tot 3
uur (eerst van 13.00 tot 16.00 uur, later
vervroegd van 12.30 uur tot 15.30 uur). De
bij deze openingsperiode verrichte gedrags-
waarnemingen wezen uit, dat de hennen
tijdens dit laatste, extra uur nauwelijks stof-
badgedrag vertoonden.
Type strooisel
Met betrekking tot de reactie van de hennen
op het type strooisel zijn slechts summiere
waarnemingen verricht. Deze wezen in de
richting van een voorkeur voor zaagsel ten
opzichte van zand. Na het bijvullen van de
strooiselbakken werd het zand snel opge-
geten, waarna de bak de rest van de week
betrekkelijk leeg was. Het zaagsel werd niet
of veel minder gegeten en de bak bleef ge-
durende een langer deel van de week rede-
lijk gevuld. Er zijn geen waarnemingen
gedaan om te bepalen of de voorkeur van de
hennen voor zaagsel wellicht meer te maken
had met de laagdikte dan met het type strooi-
sel.
Slijtage van de veren
In de strooiselbak bij de welzijnskooi moeten
de hennen stofbaden op een rooster. De
vraag hierbij was, in hoeverre de bevedering
hiervan te lijden had. Daarnaast is het zo, dat
hennen, die geen strooisel ter beschikking
hebben toch stofbadgedrag vertonen. Ze
voeren dit dan uit op de kooibodem. Hoewel
het in dat geval niet mogelijk is het gedrag
volledig uit te voeren (er kan immers geen
materiaal in en uit de veren worden ge-
schud), schuren de hennen wel met hun
veren over de draadbodem van de kooi.
Zowel bij het stofbaden op het rooster in de
strooiselbak als bij het stofbaden op de kooi-
bodem zal enige slijtage van de veren optre-
Tabel 1: stofbadgedrag op het rooster van 07.00 uur ‘s morgens tot de openingstijd
van de strooiselbak.
Kooien zonder strooisel
waarn. l* waarn.2
Kooien met strooisel
waarn. 1 waarn.2
Aantal stofbaden 79 83 25 12
Gemiddelde duur (min.) 4,33 4,9 f 5,I f 64 f
394 470 3,3 598
* waarneming 1: van 07.00 uur tot 13.00 uur (= 7 - 13 uur nadat het licht is aangegaan)
waarneming 2: van 07.00 uur tot 12.30 uur (= 7 - 12,5 uur nadat het licht is aangegaan)
beide waarnemingsperiodes stopten op het moment, dat de strooiselbak geopend werd; in beide gevallen
was de bak 3 uur open.
18 Praktijkonderzoek 94/3
den. Uit de exterieurbeoordeling kwamen
geen verschillen naar voren tussen de beve-
dering  van hennen in kooien met strooisel en
kooien zonder strooisel. Hierbij dient wel
bedacht te worden, dat de hennen op jonge
leeftijd (40 weken leeftijd) geruimd zijn. Op
deze leeftijd is de slijtage van het verenpak
normaal gesproken zo minimaal, dat even-
tuele invloeden van de huisvesting niet of
nauwelijk zichtbaar zijn.
Tijdens deze eerste proefronde zijn geen
metingen verricht aan het vetgehalte van de
veren.
Wanneer moet de strooiselbak open zijn?
Het is bekend dat hennen een duidelijke
dagindeling hebben. Bepaalde gedragingen
vertonen ze specifiek aan het begin van de
lichtperiode en andere gedragingen worden
meer aan het eind van de lichtperiode waar-
genomen. Zo worden de meeste eieren in de
eerste helft van de lichtperiode gelegd. Dit
was een reden om de strooiselbak geduren-
de die tijd gesloten te houden. Hierdoor werd
voorkomen dat eieren in de bak terecht kwa-
men en zodoende extra arbeid vergden om
te worden verzameld. Middels gedragson-
derzoek  is echter vastgesteld, dat hennen
die de gehele dag strooisel ter beschikking
hebben een piek in stofbadgedrag vertonen,
die in het 6e t/m 8e uur na aanvang van de
lichtperiode valt. In het hier weergegeven
onderzoek ging het licht om 0.00 uur ‘s
nachts  aan. Dit zou betekenen, dat tussen
05.00 en 08.00 uur ‘s morgens de meeste
hennen stofbadgedrag zouden willen verto-
nen. Omdat ze pas ‘s middags de beschik-
king over strooisel kregen, zouden de
hennen hierdoor gefrustreerd kunnen raken.
De vraag was in hoeverre de hennen in de
periode vóórdat  de strooiselbak geopend
werd stofbadgedrag op het rooster, dus ge-
stoord gedrag, vertoonden.
Uit gedragswaarnemingen in de periode
vóórdat de strooiselbak werd geopend
bleek, dat hennen die ‘s middags strooisel
ter beschikking hadden duidelijk minder stof-
badgedrag op het rooster vertoonden dan
hennen die geen strooisel ter beschikking
hadden (tabel 1). Het is bekend dat hennen
een goed tijdsbesef hebben en bijvoorbeeld
in scharrelhuisvesting anticiperen op het uit-
gaan van het licht door het rooster op te
zoeken. Het lijkt daardoor niet onwaarschijn-
lijk, dat hennen in de kooien met strooisel
hun stofbadgedrag afstemden op de aanwe-
zigheid en het openingstijdstip van de strooi-
selbak.
Conclusies en vervolgonderzoek
Uit de verrichte gedragswaarnemin-
gen kan geconcludeerd worden dat
de strooiselbak tenminste in een deel
van de stofbadbehoefte van de hen-
nen voldeed. Doordat slechts sum-
miere gedragswaarnemingen zijn
gedaan aan slechts enkele kooien (6
waarnemingsperioden aan 2 ver-
schillende kooien en bij 2 verschillen-
de openingstijden van de bak),
kunnen verder geen harde conclu-
sies worden getrokken,
Nader onderzoek dient plaats te vin-
den om te bepalen of alle hennen
gebruik maken van de strooiselbak.
Ook dient onderzoek te worden ver-
richt naar de kwaliteit van het stof-
badgedrag, d.w.z. is het gedrag
normaal, wordt het stofbad volledig
afgemaakt of is er teveel verstoring
en wat is het effect op bevedering.
cl
Praktijkonderzoek 94/3 19


Gedrag van hennen in/rondom de strooiselbak in welzijnskooien

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield