Uit onderzoek naar gezondheidsproblemen bij zeugen die tijdens de dracht in groepshuisvesting worden gehouden, kwam als voornaamste probleem kreupelheid naar voren. Daarnaast komen ook huid- en vulvabeschadigingen regelmatig voor

Vermeer, H.

Wilt, F., van der

Name not available

Zeugen gezond houden in groepshuisvesting

Wageningen Yield 

Zeugen gezond houden in groepshuisvesting
floor van der Wilt, PV en FD Utrecht; Herman  Vermeer, PV
Uit onderzoek naar gezondheidsproblemen bij zeugen die tijdens de dracht in
groepshuisvesting worden gehouden, kwam als voornaamste probleem kreupelheid
naar voren. Daarnaast komen ook huid- en vulvabeschadigingen regelmatig voor. De
agressie tussen de dieren, die hier een belangrijke oorzaak van is, kan beperkt wor-
den door huisvesting+ en managementmaatregelen zoals het bijvoeren van ruwvoer
en het handhaven van vaste groepen. Daarnaast is de vloeruitvoering zeer belangrijk
voor de preventie van kreupelheid. Met groepshuisvesting kunnen reproduktieresul-
taten behaald worden die vergelijkbaar zijn met die van individuele huisvesting.
Gezondheidsproblemen een normale preventieve behandeling.
Op bedrijven met groepshuisvesting kunnen
reproduktieresultaten behaald worden die ver-
gelijkbaar zijn met die van bedrijven met indivi-
duele huisvesting (tabel 1). Om het risico van
embryonale sterfte door stress te beperken die-
nen de zeugen vóór òf ten minste drie weken nà
dekken geintroduceerd  te worden in de groep.
Beschadigingen aan huid, uier en vulva kunnen
ontstaan door agressieve interacties bij intro-
ductie van nieuwe zeugen en bij concurrentie
om het voer. Het zijn over het algemeen
oppervlakkige beschadigingen die goed kunnen
herstellen.
Groepshuisvesting voor dragende zeugen kan
leiden tot een welzijnsverbetering voor de zeu-
gen maar kan uit veterinair oogpunt ook nadelig
zijn. De kans op aandoeningen is er groter
omdat de zeugen meer bewegen en, door
direct contact, elkaar kunnen beschadigen en
ziekten over kunnen dragen, Dit vormde de
aanleiding tot onderzoek naar de gezondheid
van zeugen in groepshuisvesting op praktijk- en
proefbedrijven. De risico’s en preventiemogelijk-
heden van een aantal gezondheidsafwijkingen
worden in het rapport P 1. I 16, dat binnenkort
verschijnt, besproken.
Uit de praktijk komen geen meldingen over ver-
hoogde prevalentie van besmettelijke ziekten.
Uitbraken van worminfecties bijvoorbeeld blij-
ken goed voorkomen te kunnen worden door
Kreupelheid vormt nog een belangrijk probleem
in groepshuisvesting (oorzaak van tr 25% van de
vewangi ng). Klauwlaesies (ybeschadigingen)
vot-rnen de belangrijkste oorzaak (2 70%) van
kreupelheid.
Tabel I : Produktiecijfers afkomstig van een enquête onder onderling vergelijkbare individuele en
groepshuisvestingsbedrijven, landelijke gemiddelden en een enquête op groepshuisves-
tingsbedrijven.
Kenmerk Enquête ‘90
Individueel Groep
COMVEE
1991
Enquête’9 I /‘92
Groep
Levend geboren
Dood geboren
Uitval tot spenen
Gesp. biggenlzlj
% Ingezette zeugen
% Terugkomers
Int. 1 e insem.spenen-
IO,8 IO,6 IO,3 IO,8
096 016 1 ,o 0,7
l 1,6 l l,4 l3,7 I I,O
21,3 2 I ,4 I9,3 21,5
46 49 46 43
15 14 13 12
7,4 8,O 8,) 72
Beoordeling klauwlaesies en kreupelheid
Voor de beoordeling van huisvestingssystemen
is een klauw- en kreupelheidbeoordelingsproto-
col opgesteld waarbij op basis van de plaats op
de klauw onderscheid gemaakt wordt tussen
vier typen klauwlaesies (figuur 1). Dit protocol is
getest op een 12-tal praktijkbedrijven.
Van de vier laesietypen bleken de kloven en
woekeringen op de bal het meest voor te
komen (tabel 2). Al de typen laesies kunnen lei-
den tot kreupelheid maar de kans hierop is het
grootst bij de zool- en wandscheuren.
Bij het beoordelen van de klauwgezondheid op
een bedrijf dient rekening te worden gehouden
met de leeftijd en het drachtigheidsstadium van
de zeugen omdat de laesiescore toeneemt met
de leeftijd en gedurende de dracht.
Onderzoek naar preventie van klauwaan-
doeningen en huidbeschadigingen
Door verstrekking van stro in een ruif of op de
ligruimte wordt het percentage kreupele zeugen
en de gemiddelde huidbeschadigingsscore op
één week na introductie verlaagd (tabel 3). Het
effect van stro kan veroorzaakt worden door
een zachtere ondergrond, afleiding (foerageer
gedrag) en verzadiging. Onderzoek op praktijk-
bedrijven wijst uit dat de gemiddelde klauwbe-
schadiging op bedrijven die ruwvoer bijvoeren
lager is dan op bedrijven die dit niet doen
(respectievelijk I ,56  en I ,78). Ook bij vaste
groepen is er een tendens dat er minder klauw-
laesies zijn dan bij wisselgroepen (respectievelijk
I ,66  en I ,78).
De effecten van voerstation/voerligboxen en
gietijzeren/betonnen roosters zijn in de vergelij-
kingen op de Bantham  en/of  in Raalte nog niet
duidelijk geworden. In Rosmalen worden deze
systemen momenteel verder onderzocht.
Klauwgezondheid
Voor een goede klauwgezondheid moet de
vloer droog zijn (goede mestafvoer en lage
luchtvochtigheid) en geen scherpe onderdelen
bevatten. Door een juiste hokinrichting moet
3
Figuur I : De plaats van klauwlaesies: in de bal (I), op de overgang tussen bal en wand en bal en
zool (2), in de zool en op de witte lijn (3) en in de wand van de klauw (4).
het bevuilen van het hok voorkomen worden.
Strogebruik en weidegang kunnen klauwlaesies
beperken, Tijdens de kraamfase treedt herstel
op van klauwlaesies en kreupelheid. Ernstig
kreupele zeugen moeten afgezonderd worden
zodat de dieren gemakkelijker behandeld kun-
nen worden en meer rust krijgen om te herstel-
len,
Beperking agressie
Het beperken van agressie is van belang voor
de gezondheid van het dier (bereikbaarheid van
het voer, beschadigingen aan huid en vulva, slij-
tage van klauwen en embryonale sterfte of ver-
werpen). Agressie kan beperkt worden door
vaste groepen, afscheidingen in het hok, goede
uitvoering van het voerstation, bijvoeren van
ruwvoer, voldoende ruimte en ervaring met het
systeem. Bij de jonge zeugen worden de meeste
huidbeschadigingen en kreupele zeugen gevon-
den. Er dient daarom speciale aandacht aan trai-
ning en introductie van opfokzeugen besteed te
worden.
Controle
Om gezondheidsproblemen in de hand te kun-
nen houden is een regelmatige controle van de
dieren belangrijk. Dit vraagt in een groepshuis-
vesting meer aandacht en discipline van de ver-
zorger omdat de dieren niet allemaal geordend
op een rij staan, Anderzijds worden sommige
afwijkingen in een groepshuisvesting gemakkelij-
ker opgemerkt door afwijkend gedrag. Tevens is
er de mogelijkheid tot automatisering van het
verzamelen van gegevens (voeropname, berig-
heidscontole).
Tabel 2: De percentages van de zeugen met een bepaald laesietype en de kans dat een dier met
laesie kreupel loopt gedeeld door de kans dat een dier zonder laesie kreupel loopt
(n=3290) .
Laesietypen I 2 3 4
% van de zeugen 74 33 13 14
Risico kreupelheid 196 I,5 I ,8 21
Tabel 3: Effect van stro op huidbeschadigingen en kreupelheid na I week in een groep.
Geen Stro Stro
Gemiddelde huidscore (Raalte)
% van zeugen kreupel (Bantham)
2,14
21 ,a
I ,46
I 1,a


Zeugen gezond houden in groepshuisvesting

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

Wageningen Yield