Op de Nederlandse melkveebedrijven worden jaarlijks ongeveer één miljoen kalveren geboren die bestemd zijn voor de produktie van rundvlees. De vleesproduktieaanleg van deze kalveren is afhankelijk van zowel vader als moeder

Schans, F.C., van der

van der Schans, F.C.

NARCIS 

Produktie alternatief kalfsvlees

Wageningen Yield 

Produktie alternatief kalfsvlees
F.C. IJan der Schans (PR)
Op de Nederlandse melkveebedrijven worden jaarlijks ongeveer één miljoen kalveren
geboren die bestemd zijn voor de produktie van rundvlees. De vleesproduktie-aanleg
van deze kalveren is afhankelijk van zowel vader als moeder. Zwart- en roodbonte
kalveren hebben ten opzichte van kruislingkalveren een relatief lage erfelijke aanleg
voor vleesproduktie.
In Nederland zijn verschillende produktiesyste-
men die de vleesproduktie-aanleg van de kalve-
ren zo goed mogelijk benutten. De vleesstieren-
en vleeskalverenhouderij zijn de laatste jaren het
belangrijkste. Recentelijk krijgen de kruisling-
vaarzenhouderij, voor het wegwerken van het
ruwvoeroverschot op melkveebedrijven, en de
zoogkoeienhouderij, voor het beheer van natuur-
gebieden, meer aandacht. Het rendement in de
rundvleessector staat de laatste jaren echter be-
hoorlijk onder druk.
Maatschappelijke ontwikkelingen en economi-
sche motieven hebben enkele jaren geleden bij-
gedragen aan de introductie van een nieuw pro-
duktiesysteem, de alternatieve vleeskalveren-
houderij. In dit systeem wordt gestreefd naar een
evenwichtige samenhang tussen economie en
welzijn. Hiertoe worden voornamelijk zwartbonte
stierkalveren in groepshuisvesting gehouden die
een beperkte hoeveelheid kunstmelk krijgen met
daarnaast een rantsoen met krachtvoer en snij-
mais. Het vlees van alternatieve vleeskalveren
heeft een roze kleur en is bijzonder mals. Sinds
1991 onderzoekt het PR de mogelijkheden van
dit produktiesysteem. In dit artikel staat een
overzicht van de resultaten tot nog toe.
Uitgangsmateriaal
De kwaliteit en de aankoopprijs van de kalveren
bepalen in belangrijke mate de technische en
economische resultaten. Daarom is bij de aan-
koop van kalveren de prijs-kwaliteitverhouding
van groot belang. Het probleem is dat de kwali-
teit van de kalveren moeilijk is vast te stellen.
Kwaliteitscriteria die momenteel worden gehan-
teerd zijn: ras of kleur, sexe, gewicht en type.
Mogelijk dat in de toekomst andere criteria, bij-
voorbeeld de vleesindex, een rol gaan spelen.
Bij ruim 450 zwartbonte stierkalveren die de af-
gelopen jaren op de Waiboerhoeve zijn ingezet
voor de produktie van alternatief kalfsvlees was
geen relatie tussen het gewicht of type van het
kalf bij aankoop en de groei of karkaskwaliteit.
Ras en sexe zijn de kenmerken die de waarde
van het kalf bepalen.
Uit het onderzoek blijkt dat roodbonte stierkalve-
ren vrijwel dezelfde vleesproduktie-aanleg heb-
ben als zwartbonte stierkalveren. Dit is het ge-
volg van de “holsteinisering” binnen het MRIJ-
ras. Hoewel de bevleesdheid van roodbonte
stierkalveren nog steeds iets beter is, weegt het
niet op tegen de aanmerkelijk hogere nuka-prijs.
Daarnaast bleek dat kruisling vaarskalveren bij-
Er is ondetzoek gedaan met kruisling vaarskalveren (links) en zwartbonte stierkalveren (rechts).
Inleiding Open Dagen 1994 1
Tabel 1 Resultaten van zwartbonte stier- en kruisling vaarskalveren
Kruisling vaarskalveren Zwartbonte stierkalveren
Groei (g/dag) 1030 1200
Droge-stofopname,, _ 32 weken (kg/dag) 530 56
Karkasgewicht (kg) 165 177
Bevleesdheid (EUROP) R--R”
Vetbedekking (EUROP) 3-
zonder geschikt zijn voor de produktie van alter-
natief kalfsvlees. De voeropname, groei en het
karkasgewicht zijn, bij eenzelfde slachtleeftijd,
enigszins lager in vergelijking met zwartbonte
stierkalveren maar de bevleesdheid en vetbe-
dekking van het karkas zijn aanmerkelijk beter
(tabel 1). Het verschil in karkasgewicht is 12 kg.
Dit wordt vooral veroorzaakt door de lichtere
voorbout  en de kleinere hoeveelheid botten. De
achterbout van de kruisling vaarskalveren is on-
geveer even zwaar als die van de zwartbonte
stierkalveren. Dit is juist het meest waardevolle
onderdeel van het karkas. Indien afnemers be-
reid zijn het verschil in karkaskwaliteit te betalen
dan is de waarde van kruisling vaarskalveren ge-
lijk aan die van zwartbonte stierkalveren. De al-
ternatieve vleeskalverenhouderij is dan ook dè
bestemming voor kruisling vaarskalveren.
Voeding opfokperiode
Bij alternatieve vleeskalveren is de opfok  relatief
belangrijker dan bij vleesstieren. Niet alleen
wordt een hogere groei nagestreefd, ook de to-
tale groeiperiode is veel korter. De hoeveelheid
kunstmelk en de kwaliteit van het krachtvoer
hebben duidelijk invloed op de ontwikkeling en
de gezondheid van de kalveren.
Tabel 2 Gewichten kalveren (kg) bij verschillende
kunstmelkgiften
Kunstmelk (kg)
15 30 45 60
Aan koop 46 46 46 46
Einde opfok 151a 150a 159b 1 63b
Afleveren 309a 312a 321b 324b
a, b = verschillende letters geven een betrouwbaar
verschil aan
Kalveren die in de opfok  15 of 30 kg kunstmelk
krijgen hebben een lagere groei en daardoor een
lager eindgewicht dan kalveren die 45 of 60 kg
krijgen. Het karkasgewicht is ongeveer zeven kg
lager maar de karkaskwaliteit is nagenoeg gelijk.
De gewichtsverschillen die tijdens de opfok  ont-
staan worden later niet gecompenseerd.
Direct na het spenen, met name als weinig
kunstmelk wordt gevoerd, ligt de energie- en ei-
witopname van de kalveren beneden de behoef-
te. Vooral de eiwit-opname kan wel 25% tot
35% te laag zijn. Door krachtvoer met een hoog
eiwitgehalte te voeren kan dit gedeeltelijk ge-
compenseerd worden. De groei van de kalveren
was zodoende hoger als tijdens de opfok  kracht-
voer met 125 in plaats van 105 g DVE per kg ge-
voerd werd. Op een leefijd van tien weken ont-
stond een gewichtsverschil van ongeveer drie kg
dat aanwezig bleef tot de kalveren geslacht wer-
den. Het eiwitgehalte van het krachtvoer tijdens
de opfok  had geen effect op het karkasgewicht
en de karkaskwaliteit.
Een eiwitrijk krachtvoer tijdens de opfokperiode
had niet alleen een hoger gewicht maar even-
eens minder gezondheidsproblemen tot gevolg.
Er kwamen 15% minder longaandoeningen voor
bij de kalveren die krachtvoer met 125 in plaats
van 105 g DVE per kg gevoerd kregen. Op dit
Tabel 3 Gewichten kalveren (kg) bij krachtvoeders
met verschillend eiwitgehalte (g DVEIkg)
Aankoop
Einde opfok
Afleveren
125
46
158
320
Krachtvoer
105
46
155
317
2 Inleiding Open Dagen 1994
45 kg kunstmelk is voldoende!
moment is de oorzaak van het verschil in long-
problemen nog niet bekend.
Voor alternatieve vleeskalveren is ook tijdens de
opfok  een hoge groei belangrijk omdat een een-
maal opgelopen achterstand moeilijk gecom-
penseerd kan worden. Daarom wordt geadvi-
seerd 45 kg kunstmelk te voeren met daarnaast
een eiwitrijk en smakelijk krachtvoer.
Energiegehalte rantsoen
De energieopname van alternatieve vleeskalve-
ren beinvloedt de groei en daardoor de slacht-
rijpheid. Met name bij zwartbonte stierkalveren
laat de vetbedekking nog wel eens te wensen
over. Daarom is geprobeerd de groei te verho-
gen en de slachtrijpheid te verbeteren door ener-
gierijkere rantsoenen te voeren.
Het energiegehalte van het rantsoen heeft, tot
ongeveer 1080 VEVI per kg droge stof, een posi-
tief effect op de voeropname, groei en slacht-
kwaliteit. Wordt een nog energierijker rantsoen
gevoerd dan daalt de droge-stofopname en blijft
de groei en slachtkwaliteit gelijk. Afhankelijk van
de snijmaiskwaliteit is bij krachtvoer met 1050
VEVI op droge-stofbasis, 65 tot 75% krachtvoer
in het rantsoen voldoende.
Bestendig zetmeelgehalte krachtvoer
De belangrijkste energiebronnen in krachtvoe-
ders zijn koolhydraten, waaronder zetmeel en
suikers, en vetten. Omdat zetmeel een erg ge-
schikte energiebron is voor groeiende dieren be-
vatten de meeste krachtvoeders tot meer dan
20% zetmeel. Afhankelijk van de bestendigheid
van het zetmeel komt de energie beschikbaar in
de pens of dunne darm. Om meer inzicht te krij-
gen in het effect van zetmeel in rantsoenen voor
alternatieve vleeskalveren is onderzoek verricht
bij kalveren vanaf een leeftijd van 16 weken.
Een hoog bestendig-zetmeelgehalte, 50 ten op-
zichte van 5 g per kg krachtvoer, gaf geen toena-
me van voeropname en groei. Ook kon geen ver-
schil in slachtkwaliteit worden aangetoond. Het
blijkt dat krachtvoeders met een hoog bestendig
zetmeelgehalte niet noodzakelijk zijn.
Het vetgehalte van het rantsoen kan wel een dui-
delijk effect hebben op de prestatie van alterna-
tieve vleeskalveren. Bij rantsoenen met een ruw-
vetgehalte van meer dan 5% neemt de pensfer-
mentatie af doordat de ruwe celstof moeilijker
verteerd kan worden. Dit geeft een lagere voer-
opname en groei.
Lopend onderzoek
Het onderzoek dat op dit moment wordt uitge-
voerd is gericht op de eiwitbehoefte van alterna-
tieve vleeskalveren. Rantsoenen met een ver-
schillend gehalte aan DVE en OEB  worden ver-
geleken. Uit de eerste resultaten blijkt de DVE-
behoefte vanaf een leeftijd van 16 weken relatief
Tabel 4 Voeropname, groei (periode van 16 tot 32
weken) en slachtresultaten van kalveren bij
krachtvoeders met verschillend gehalte aan
bestendig zetmeel (g/kg)
Krachtvoer
5 50
Groei (g/dag) 1430 1440
Droge-stofopname (kg/dag) 6,0 671
Karkasgewicht (kg) 174 176
Bevleesdheid (EUROP) 00 oo-o+
Vetbedekking (EUROP) 2+ 2+
Inleiding Open Dagen 1994 3
laag te zijn. Krachtvoer met 100 g DVE per kg
volstaat. Zodra er meer zicht is op de DVE- en
OEB-behoefte  worden de mogelijkheden van bij-
produkten en krachtvoervervangers onderzocht.
Vooral de aardappelafvalprodukten, MKS en
CCM lijken perspectief te bieden.
De huidige ontwikkelingen leiden tot nieuwe on-
derzoeksvragen voor zowel de blanke als alter-
natieve vleeskalverhouderij op het gebied van
milieu, welzijn, management en vleeskwaliteit.
Voortzetting van dit onderzoeksproject na 1995
is dan ook gewenst. Hiervoor wordt een nieuw
onderzoeksplan opgesteld.
Samenvatting
In de vleesproduktie sector heeft alternatief
kalfsvlees zich de afgelopen jaren
de kalveren voor dit produktiesysteem is gelijk.
Daarom loont het gebruik van vleesstieren op het
ondereind van de melkveestapel nog steeds,
mits ook de kruisling vaarskalveren nuchter ver-
kocht worden.
Voor de opfok  van alternatieve vleeskalveren
wordt 45 kg kunstmelk met daarnaast een rant-
soen met eiwitrijk krachtvoer en snijmais geadvi-
seerd. Het krachtvoer dat tot ongeveer 16 weken
wordt gevoerd moet minimaal 125 g DVE per kg
bedragen, daarna is 100 g DVE per kg voldoen-
de.
Het energiegehalte van het rantsoen moet onge-
veer 1080 VEVI per kg droge stof zijn. Bij het ge-
bruik van krachtvoer met 1050 VEVI is dan 65%
tot 75% krachtvoer voldoende. Abrupte veran-
deringen in de voeding moeten altijd
worden voorkomen.
Bij de samenstelling van de
krachtvoeders
krijgen ‘?__  ,:.
de kalve- Isy
rende een kor-
mag het vetgehal-
zijn ook kruisling vaarskalveren ui-
termate geschikt. De waarde van
voor alternatieve vleeskalveren
goed verteerbare en smakelijke
grondstoffen bevatten.
Kruisling vaarskalveren zJn uitstekend geschikt voor produktie van alternatief kalfsvlees.
Inleiding Open Dagen 1994


Produktie alternatief kalfsvlees

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield