Vooral door de afnemende kunstmestbemesting is het N-overschot flink gedaald

Zaalmink, B.W.

Wageningen Yield 

Gunstig mineralenoverschot op MDM-bedrijven
B.W. Zualnzink  (LEI-DL0 detachement bij het PR)
Ongeveer één jaar geleden zijn de resultaten van de mineralenboekhoudingen van de
MDM-bedrijven gepubliceerd.
periode voorafgaande aan het
was door de bedrijven zelf,
verzameld en bewerkt. Toen al
Deze resultaten waren van een
MDM-project. De boekhouding
meestal in studieclubverband,
bleek dat deze bedrijven een bete-
re mineralenbenutting wisten te bereiken dan vergelijkbare bedrijven. Vooral door de
afnemende kunstmestbemesting is het N-overschot flink gedaald.
Inmiddels hebben de bedrijven bijna twee jaar
meegedaan aan het MDM-project. Uit de LEl-be-
drijfseconomische boekhoudingen zijn de mine-
ralenbalansen berekend. De voorgaande boekja-
ren zijn opnieuw berekend op dezelfde wijze als
voor het laatste boekjaar is gebeurd. Door kleine
aanpassingen in berekeningen en normen kan
het voorkomen dat geringe verschillen optreden
met gegevens uit voorgaande publikaties.
In tabel 1 staat de gemiddelde stikstofbalans
voor de 13 MDM-bedrijven.
Uit tabel 1 is af te leiden dat gedurende de eerste
jaren het N-overschot sterk is afgenomen, maar
dat deze afname steeds trager verloopt. Dit
wordt vooral veroorzaakt door de lagere kunst-
Tabel 1 Gemiddelde stikstofbalans van MDM-bedrij-
ven in 1989/90 t/m 1992/93 (kg/ha)
19891 19901 1991/ 19921
90 91 92 93
Aanvoer
Krachtvoer 109 112 113 108
Ruwvoer 13 14 12 15
Kunstmest 341 283 253 243
Org. mest 8 13 9 13
Overig’) 50 51 51 51
Totale aanvoer 521 473 438 430
Afvoer
Vee 14 15 16 14
Melk 72 76 74 72
Ruwvoer 6 1 1 6
Org. mest 17 24 25 20
Totale afvoer 110 117 117 112
Overschot 411 356 321 318
‘) Aanvoer vee, strooisel, depositie, mineralisatie en
stikstofbinding bacteriën.
mestaanvoer die in 4 jaar met bijna 100 kg stik-
stof per ha is teruggelopen. De totale afvoer van
stikstof vertoont weinig variatie.
De uitkomsten van de P- en K-boekhoudingen
staan in tabel 2. Deze vertonen een wisselend
verloop.
Tabel 2 Gemiddelde P- en K-balans van MDM-bedrij-
ven
19891 19901 19911 19921
90 91 92 93
K-balans
Aanvoer
Afvoer
Overschot
85 99 88 106
43 49 47 44
42 50 41 62
P-balans
Aanvoer
Afvoer
Overschot
46 47 42 43
19 22 22 20
28 25 20 23
De K-balans is moeilijk te minimaliseren. Onge-
veer 60 % van de aanvoer bestaat uit krachtvoer-
K. Door verlaging van de krachtvoergift en/of
door verlaging van het K-gehalte in het kracht-
voer is hier mogelijk enige winst te bereiken.
Daarnaast is meer organische mest van het be-
drijf afvoeren een manier om het K-overschot te
verlagen. Overigens lijkt het mineraal K op zich
geen milieuproblemen met zich mee te brengen.
Wel levert het op den duur problemen op met de
diergezondheid doordat veel K in het rantsoen de
kans op kopziekte verhoogt. Een K-overschot is
dus niet zozeer een milieuprobleem, maar dreigt
veel meer een diergezondheidsprobleem, en
daarmee een boerenprobleem te worden. De
vraag is hoe deze spiraal doorbroken kan wor-
den. Mogelijk valt dit jaar de schade nog mee,
omdat naar verwachting door de grote neerslag-
hoeveelheden veel Kali is weggespoeld naar die-
pere grondlagen.
18 Praktijkonderzoek 94-3
De gemiddelde P-balans geeft aan dat de MDM-
bedrijven een overschot hebben van 23 kg P per
ha ofwel 53 kg fosfaat per ha. Gemiddeld wordt
op de MDM-bedrijven al meer P via krachtvoer
aangevoerd dan via melk en vee verdwijnt. Het is
echter mogelijk om het P-gehalte in het kracht-
voer te verlagen zonder dat er tekorten zullen op-
treden in het dier, waarbij het krachtvoer niet al te
veel in prijs behoeft te worden verhoogd. Inmid-
dels zijn verschillende studies gestart om te on-
derzoeken tot welke niveaus de P-overschotten
acceptabel zijn en welke kosten dit met zich mee
brengt. Op MDM-bedrijven is duidelijk geworden
dat met een juiste P-bemesting op gras- en snij-
maisland de P-balans nog wel te verbeteren is.
In de praktijk zien we grote verschillen tussen be-
drijven. Deze verschillen zijn ook aanwezig bij de
MDM-bedrijven. Zo variëren de N-overschotten
van 159 kg tot 466 kg per ha, de K-overschotten
van -50 kg tot 210 kg per ha en de P-overschot-
ten van 1 tot 49 kg per ha.
Bedrijfsvergelijkende maatstaf voor N-over-
schot
De N-overschotverschillen kunnen veroorzaakt
worden door verschillen in bedrijfsstructuur en/of
door management. In een vorig artikel is de me-
thode van de bedrijfsvergelijkende maatstaf be-
schreven. Deze maatstaf is eveneens voor het N-
overschot berekend. Hierbij wordt een waarde
berekend van het gemiddelde LEI-bedrijf (met
correctie voor specifieke omstandigheden van
het MDM-bedrijf). Het gemiddelde N-overschot
van de MDM-bedrijven is 80 kg lager dan de
maatstaf (d.w.z. vergelijkbare bedrijven). Tussen
de MDM-bedrijven is een grote spreiding met af-
wijkingen van 45 kg ongunstiger dan de maatstaf
tot 200 kg gunstiger dan de maatstaf. In het
boekjaar 1992/93  hadden nog drie MDM-bedrij-
ven een ongunstig N-overschot t.o.v. de maat-
staf.
Verband N-overschot en bedrijfseconomisch
resultaat
Het is interessant in hoeverre er een verband be-
staat tussen het mineralenoverschot en het eco-
nomisch resultaat. Deze vraag is moeilijk te be-
antwoorden omdat ook MDM-bedrijven allemaal
individuele bedrijven zijn. Vele andere factoren,
dan alleen het mineralenmanagement, bepalen
het economisch resultaat. Toch zijn vanuit het
onderzoek wel aanwijzingen die aangeven dat
een goed mineralenmanagement en een goed
economisch resultaat samen kunnen gaan.
In tabel 3 zijn de bedrijven ingedeeld in vier groe-
pen. Deze indeling berust op de afwijking van de
resultaten van de bedrijven t.o.v. de berekende
maatstaf.
Groep 1 zijn bedrijven met zowel een gunstig N-
overschot als een gunstige arbeidsopbrengst.
Van de 13 MDM-bedrijven bevinden zeven be-
drijven zich in deze groep. Bij groep twee is het
N-overschot nog gunstig, maar is de arbeidsop-
brengst lager dan de maatstaf. Deze groep bevat
drie bedrijven. Er zijn twee MDM-bedrijven met
een hoger N-overschot dan de maatstaf en een
lager arbeidsopbrengst (groep 4). Tenslotte is er
één bedrijf met een ongunstig N-overschot, maar
wel met een hogere arbeidsopbrengst (groep 3).
Hiermee wordt aangegeven dat de MDM-bedrij-
ven als groep zeker niet slecht uit de bus komen,
en dat het merendeel van de MDM-bedrijven een
goed resultaat behaalt op het gebied van zowel
mineralenbalans als economie.
Tabel 3 Gemiddelde arbeidsopbrengst cf) en gemiddeld stikstofoverschot (kg/ha) van MDM-bedrijven, ingedeeld
naar de afwijking t.o.v. de maatstaf
Afwijking N-overschot
t.o.v. maatstaf Gunstig Ongunstig
Afwijking arbeidsopbrengst
t.o.v. maatstaf Gunstig Ongunstig Gunstig Ongunstig
Groep 1
Aantal bedrijven 7
N-overschot 309 244 362 451
Maatstaf 424 351 324 412
Afwijking -115 -107 38 39
Arbeidsopbrengst 24,73
Maatstaf 17,63
Afwijking 7,lO
2
3
13,30 20,50 í1,68
18,50 10,40 19,68
-520 10,lO -8,00
3 4
1 2
Praktijkonderzoek 94-3 19


Gunstig mineralenoverschot op MDM-bedrijven

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS

Name not available