Sinds 1991 zijn bij het praktijkonderzoek pluimveehouderij vijf proeven uitgevoerd met vleeskuikenouderdieren. Van de uitval bij deze proeven werd de oorzaak vastgesteld aan de hand van secties. In dit artikel bespreken we deze oorzaken

Haar, J.W., van der

Voorst, A., van

Name not available

Uitval bij vleeskuikenouderdieren

Haar, van der, J.W.

Voorst, van, A.

NARCIS 

Wageningen Yield 

Uitval bij vleeskuikenouderdieren
J. W. van der Haar, onderzoeker vermeerdering
A. van Voorst, belast met de diergezondheidszorg op “Het Spelderholt”
Sinds 1991 zijn bij het praktijkonderzoek pluimveehouderij vijf proeven uitge-
voerd met vleeskuikenouderdieren. Van de uitval bij deze proeven werd de
oorzaak vastgesteld aan de hand van secties. In dit artikel bespreken we deze
oorzaken.
Inleiding Diermateriaal
Het uitvalspercentage heeft een belangrijke
invloed op het financiële resultaat. Vooral
dieren die in het begin van de produktiepe-
riode uitvallen zijn een behoorlijke schade-
post. Er is veel in deze dieren geïnvesteerd
en ze hebben nog niets of weinig opgele-
verd. Ook gezien de verantwoordelijkheid
die we voor de dieren hebben, moeten we er
voor zorgen dat het uitvalspercentage laag
is. Het nader bekijken van de uitvalsoorza-
ken geeft meer inzicht in de reden van uitval.
Bij het Praktijkonderzoek Pluimveehouderij
zijn sinds eind 1991 vijf proeven uitgevoerd
met vleeskuikenouderdieren. Op de dieren
die tijdens de proeven werden verwijderd
omdat ze dood of ernstig ziek waren, is
sectie verricht om de uitvalsoorzaak vast te
stellen.
Doordat de laatste proef bijna drie jaar later
is gestart dan de eerste proef levert dit mo-
gelijk ook informatie over de relatie fokkerij
en uitval. In deze periode is bij vleeskuikens
de groei toegenomen en is de voerbenutting
beter geworden, maar de dieren lijken ge-
voeliger te zijn geworden voor circulatie-
stoornissen (van Harn en van Voorst 1995).
De vraag is nu of er bij vleeskuikenouderdie-
ren ook veranderingen zijn opgetreden in de
uitvalsoorzaken.
Sinds eind 1991 zijn er vijf proeven uitge-
voerd met ongeveer drieduizend hennen en
driehonderd hanen per proef, beide geslach-
ten van het merk Ross. De dieren werden
omstreeks de leeftijd van 18 weken in de
legstal  geplaatst. Na een gewenningsperio-
de van enkele weken werd op de leeftijd van
22 weken gestart met het verzamelen van de
proefgegevens. De vierde proef werd beëin-
digd op het moment dat de dieren 51 weken
oud waren De proefperiode was bij deze
proef dus 29 weken, bij de overige proeven
was de proefperiode 40 weken. Aan het
begin van de proefperiode bestond tien pro-
cent van de aanwezige dieren uit hanen. Bij
de tweede en bij de vijfde proef werden
halverwege de legperiode jonge hanen bij-
geplaatst. Bij de tweede proef zijn drie pro-
cent jonge hanen bijgeplaatst en bij de vijfde
proef 1,4 procent. Bij de overige proeven
werden geen jonge hanen bijgeplaatst. De
proefstallen zijn opgedeeld in 16 afdelingen,
ruim 200 dieren per afdeling. Voor de dieren
zijn er relatief veel obstakels, zo heeft elke
afdeling een eigen voercircuit met acht boch-
ten en een voorraadbak.
Verschillen in uitval
In tabel 1 staat per uitvalsoorzaak het per-
centage hanen dat doodging of ernstig ziek
werd tijdens de produktieperiode van de ver-
schillende proeven.
26 Praktijkonderzoek 9513
rabel 1: de uitval bij de hanen in de verschillende proeven met vleeskuikenouderdieren,
in procenten per uitvalsoorzaak.
Dmschrijving Proef 1 Proef 2 Proef 3 Proef 4 Proef 5
Arthritis
Tumoren
Coccidiosis
Hart- en circula tieafwijkingen
Lever- en miltafwijkingen
Nierafwijkingen
Afwijkingen ademhalingsapparaat
Skelet- en peesafwijkingen
Afwijkingen spijsverteringskanaal
Pikkerij
Haanverwondingen
Traumatische oorzaken
Overige oorzaken
Niet onderzocht
193 599 7,g 8,6 10,3
396 9,g 9,s 399 591
090 196 037 o,o 090
496 2,6 290 o,o 2,7
1,O 196 136 030 177
097 3,O 0,7 OPO 0,7
133 190 196 090 090
090 170 097 093 Of7
010 0,O 090 OPO 090
090 196 090 090 090
0,3 0,3 093 190 090
2,3 190 190 290 2,4
097 290 130 2,3 137
093 373 l,O 190 097
Totaal uitvalspercentage
Aantal verwijderde hanen
16,l
49
34,9 28,O 19,i 26,0
106 85 58 76
In tabel 2 staan de percentages uitval bij de
hennen. Bij het beoordelen van deze resul-
taten moet er rekening mee worden gehou-
den dat de produktieperiode bij de vierde
proef korter was dan bij de andere proeven.
Bij de NOP-kostprijsberekening wordt uitge-
gaan van tien procent uitval bij de hennen en
35 procent bij de hanen. Deze uitgangspun-
ten zijn gebaseerd op resultaten uit de prak-
tijk en bij de hanen is dit inclusief selectie.
Uit de resultaten in tabel 1 en 2 blijkt, dat bij
de meeste proeven de uitval lager was dan
in de praktijk. Er moet wel rekening mee
worden gehouden dat wij alleen dode en
ernstig zieke dieren verwijderen en geen
selectie toepassen.
Ook bij onze proeven was de uitval bij de
hanen veel hoger dan bij de hennen. Uit de
resultaten in de tabellen blijkt, dat door at-thri-
tis en tumoren de uitvalspercentages bij de
hanen veel hoger zijn dan bij de hennen.
Onder arthritis verstaan we: ontstekingen
van gewrichten en pezen. De uitval door
tumoren wordt veroorzaakt door lymfoide
leukosis en andere orgaan-, vaat-, spier- en
huidtumoren. Vooral bij de hanen kwam veel
lymfoide leukosis voor. Ook bij hart- en cir-
culatieafwijkingen is het uitvalspercentage
bij de hanen hoger dan bij hennen.
In de tweede proef was bij de hanen de uitval
door nierafwijkingen en door pikkerij  ook vrij
hoog.
Bij de hennen waren er in de vijfde proef
enkele uitvalsoorzaken met vrij veel uitval,
maar daar komen we nog op terug.
Vleeskuikens lijken de laatste jaren gevoeli-
ger te zijn geworden voor circulatiestoornis-
sen, bij vleeskuikenouderdieren zien we
geen stijging in deze uitval. Daarentegen
zien we bij deze proeven dat bij vleeskuiken-
Praktijkonderzoek 95/3 27
ouderdieren de uitval door arthritis is toege-
nomen, terwijl bij vleeskuikens deze uitval
niet toegenomen is.
Uitval bij de hanen
Uit de resultaten in tabel 1 blijkt, dat bij de
hanen de uitval door arthritis is toegenomen
over de tijd.
In de eerste proef was er één procent uitval
door at-thritis en in de vijfde proef was dit
percentage opgelopen tot ruim tien procent.
Tussen de proeven zijn er vrij grote verschil-
len in uitval door tumoren.
In de tweede en de derde proef was de uitval
door tumoren het hoogst, bijna tien procent.
In de tweede proef is er een forse uitbraak
van coccidiose geweest op het tijdstip dat de
hennen de produktietop bereikten. Op dat
moment zijn er ook hanen doodgegaan aan
dunne darm coccidiose. Ook in de derde
proef was er wat uitval door coccidiose.
De dieren in de vierde en de vijfde proef zijn
in de opfokperiode geënt tegen coccidiose
met Paracox.  In deze proeven is er bij de
hanen geen uitval geweest door coccidiose.
De uitval door hart en circulatieafwijkingen
was in de eerste proef het hoogste en de
uitval door nierafwijkingen en pikkerij  was in
de tweede proef het hoogste.
In de tweede en de derde proef is door
traumatische oorzaken één procent van de
hanen uitgevallen en in de andere proeven
was dit ruim twee procent. Onder traumati-
sche oorzaken verstaan we o.a. botbreuken
en beschadigingen door uitwendige oorza-
ken. Bij de uitval door trauma’s moet er
rekening mee worden gehouden dat er veel
obstakels waren in de proefstallen.
rabel  2: uitval bij de hennen in de verschillende proeven met vleeskuikenouderdieren, in
procenten per uitvalsoorzaak.
Omschrijving Proef 1 Proef 2 Proef 3 Proef 4 Proef 5
Arthritis 02 0,3 1,s 0,8 2,3
Tumoren 093 091 091 091 0,2
Coccidiosis o,o 098 031 O,l 030
Hart- en circulatieafwijkingen 075 036 0,2 091 133
Lever- en miltafwijkingen 0,3 0,5 035 0,3 194
Nierafwijkingen 093 092 0,6 031 0,3
Afwijkingen ademhalingsorganen 091 090 O,l 090 018
Skelet- en peesafwijkingen 0,4 091 0,9 092 094
Afwijkingen spijsverteringskanaal 071 034 033 032 034
Pikkerij/kannibalisme 093 092 0,4 012 0,2
Haanverwondingen 0,3 092 097 097 0,3
Traumatische oorzaken 033 0,3 093 O,l 0,7
Afwijkingen legapparaat 038 036 1,l l,O 2,3
Overige oorzaken 0,1 092 092 035 092
Niet onderzocht 0,4 191 093 O,O 0,2
Totaal uitvalspercentage 4,3 536 7,2 414 10,9
Aantal verwijderde hanen 129 168 216 133 313
28 Praktijkonderzoek 95/3
Uitval bij de hennen
Uit de resultaten in tabel 2 blijkt, dat ook bij
de hennen de uitval door arthritis is toegeno-
men over de tijd. In de eerste proef was er
0,2 procent uitval door arthritis, in de derde
proef was dit 1,5 procent. In de laatste proef
was de uitval door arthritis nog hoger. Dit lijkt
een effect te zijn van de nieuwe systemen
met een groter roosteroppervlak. Bij een gro-
ter roosteroppervlak is er waarschijnlijk meer
uitval door arthritis.
In de tweede proef zijn op het moment dat
de produktietop werd bereikt, een aantal
hennen doodgegaan aan dunne darm coc-
cidiose. In de derde proef zijn er enkele
dieren doodgegaan aan blinde darm cocci-
diose. Ondanks dat de dieren geënt waren
tegen coccidiose, zijn er in de vierde proef
nogenkelehennendoodgegaanaandunne
darm coccidiose. In de vijfde proef was er
geen uitval meer door coccidiose.
Bij de hennen is de uitval het hoogste in de
vijfde proef. De oorzaak hiervan is waar-
schijnlijk een besmetting veroorzaakt door
de bijgeplaatste hanen. Op de leeftijd van 45
weken zijn jonge hanen bijgeplaatst. Daarna
werd er eerst een IB-infectie bij de dieren
geconstateerd en vervolgens werd vastge-
steld dat de dieren besmet waren met een
ILT-entvirus. Voor het bijplaatsen van de
hanen hadden we de nodige voorzorgs-
maatregelen genomen. De hanen zijn eerst
in quarantaine geplaatst en zijn pas bij de
hennen geplaatst nadat uit bloedonderzoek
geen afwijkingen naar voren waren geko-
men. De hoge uitvalspercentages bij: afwij-
kingen legapparaat, hart en circulatie-afwij-
kingen en afwijkingen ademhalingsapparaat
zijn een gevolg van de IB- en ILT- besmet-
ting.
Het bijplaatsen van jonge hanen is een vrij
groot risico voor het overbrengen van een
besmetting.
In de vijfde proef was er ook meer uitval door
lever- en miltafwijkingen dan in de andere
proeven. Het grootste deel van deze uitval
was een gevolg van leververvetting; deze
leverafwijking lijkt bij de nieuwe stalinrich-
tingssystemen meer voor te komen dan bij
het traditionele systeem.
De uitval door haanverwondingen was het
hoogste in de tweede en derde proef. Moge-
lijk speelt de kwaliteit van het tenen knippen
en sporen branden hierbij een rol.
In de vijfde proef was er wat meer uitval door
traumatische oorzaken dan in de andere
proeven. Het is niet duidelijk wat de oorzaak
hiervan is.
Samenvattend
Uitvalsoorzaken die bij de hanen
meer uitval geven dan bij de hennen
zijn o.a.: arthritis, tumoren en afwij-
kingen van hart, nieren en de circula-
tie.
In de periode dat de proeven zijn
uitgevoerd, is de uitval door arthritis
toegenomen bij de door ons gebruik-
te dieren.
Bij de overige uitvalsoorzaken waren
er in dit tijdsbestek geen grote ver-
schuivingen waar te nemen.
Bij dieren die zijn geënt met Paracox
lijkt er minder uitval door coccidiose
te zijn.0
Praktijkonderzoek 95/3 29


Uitval bij vleeskuikenouderdieren

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Name not available

NARCIS

Wageningen Yield